richtlijn Lyme-borreliose - CBO

LYME-BORRELIOSE
betreft zijn er vrijwel geen methodologisch goede onderzoeken uitgevoerd. Het beste onderzoek
is dat van Hansen et al. 2 In tabel 2 staan de neurologische verschijnselen die bij het cohort
van 187 patiënten met neuroborreliose werden vastgesteld op het moment van diagnose.
Tabel 2 Neurologische verschijnselen bij 187 patiënten met neuroborreliose (naar Hansen 2 )
94% Acute neuroborreliose (n = 176)
86% Meningoradiculitis (n = 160)
5% Meningitis (n = 9)
4% Myelomeningoradiculitis (n = 7)
6% Chronische neuroborreliose (n = 11)
2% Chronische meningitis (n = 3)
4% Chronisch progressieve encefalomyelitis (n = 8)
1.2 Nederlandse data
Uit een inventarisatie onder alle Nederlandse huisartsen bleek dat EM als uiting van Lymeborreliose
in Nederland in 1994 (respons 80%) bij 6.500 patiënten werd geconstateerd, met een
aantal duidelijke concentratiegebieden. In 2001 (respons 65%) bleek het aantal gevallen te zijn
verdubbeld tot 13.000. 3 Ook het aantal consulten voor tekenbeten is in die periode verdubbeld
van 33.000 in 1994 tot 65.000 in 2001. Uit de enquête komen de volgende gebieden met verhoogd
risico naar voren: Zuid-Friesland, Achterhoek, Drente, Veluwe, Utrechtse Heuvelrug
en de duingebieden (zie figuur 10 in middenkatern).
1.3 Voorkomen van Borrelia-species in de Verenigde Staten en Europa
Lyme-borreliose kan behalve door B. burgdorferi ook worden veroorzaakt door Borrelia afzelii en
Borrelia garinii. In de Verenigde Staten wordt uitsluitend B. burgdorferi geïsoleerd. Echter in
Europa wordt de ziekte meestal veroorzaakt door B. afzelii en B. garinii en minder vaak door
B. burgdorferi. 4 B. afzelii geeft met name huidmanifestaties terwijl B. garinii vooral de oorzaak
is van neurologische uitingsvormen. B. burgdorferi sensu stricto wordt geassocieerd met
gewrichtsaandoeningen. 5
Hoewel de hoofdkenmerken van de ziekte in Europa en de Verenigde Staten hetzelfde zijn,
bestaan hierdoor wel degelijk verschillen in voorkomen en uitingsvormen tussen beide continenten.
4 In Amerika komt bijvoorbeeld multiple EM voor. In Europa blijft EM meestal beperkt tot
een lokale infectie. In Europa wordt, in vergelijking met de Verenigde Staten, bij een kleiner
percentage van de patiënten met EM antistoffen aangetoond tegen Borrelia. 5
Bij het beoordelen van literatuur is het dus van belang rekening te houden met deze verschillen.
1.4 Classificatie van Lyme-borreliose
• Vroege Lyme-borreliose:
- Erythema migrans.
- Borrelia-lymfocytoom.
22
EPIDEMIOLOGIE EN CLASSIFICATIE
• Vroege gedissemineerde Lyme-borreliose:
verschijnselen die binnen één jaar na EM of na ontstaan van infectie optreden.
- Multiple EM.
- Vroege neuroborreliose:
- (Meningo)radiculitis.
- Meningitis.
- Perifere facialisparese.
- Uitval andere hersenzenuwen.
- Lyme-carditis.
- Lyme-artritis.
- Andere manifestaties zoals uveïtis, panophthalmitis, hepatitis, myositis en orchitis.
• Late Lyme-borreliose:
verschijnselen die na meer dan één jaar na EM of ontstaan van infectie optreden als uiting
van een persisterende infectie.
- Acrodermatitis chronica atrophicans (ACA).
- Chronische neuroborreliose.
- Chronische artritis.
• Postinfectieuze klachten en symptomen:
klachten en symptomen die blijven bestaan na adequate eradicatie van een aangetoonde
Lyme-borreliose.
1.5 Klinische presentatie van Lyme-borreliose
Tabel 3 Meest voorkomende klinische presentatie van Lyme-borreliose (vrij vertaald naar Eucalb) 6
Vermoedelijke diagnose Klinische presentatie
Erythema migrans (EM) Rode of blauwrode plek veelal met centrale opheldering die zich centrifugaal uitbreidt en
een doorsnede > 5 cm heeft. Multipel Erythema migrans komt zelden voor.
Borrelia-lymfocytoom Zeldzaam voorkomende blauwrode pijnloze nodulus of plaque. Doorgaans voorkomend
aan het oor (voornamelijk bij kinderen), tepel of scrotum.
Vroege neuroborreliose Een pijnlijke (meningo)radiculitis met of zonder een perifere facialisparese of andere uitval
van hersenzenuwen. Bij kinderen meestal meningitis, geïsoleerde unilaterale (soms bilaterale)
perifere facialisparese.
Lyme-carditis Atrioventriculaire geleidingsstoornis.
Lyme-artritis Recidiverende kortdurende aanvallen met objectieve zwelling van één of enkele grote
gewrichten soms overgaand in chronische artritis.
Acrodermatitis chronica Maanden tot jaren bestaande rode of blauwrode huidafwijking, soms met enige zwelling,
atrophicans (ACA) voornamelijk gelokaliseerd aan de strekzijde van de extremiteiten. Lineair gelegen noduli
of plaques aan de strekzijde van de grote gewrichten komen soms voor, in een later stadium
eventueel atrofie.
Chronische Een langer bestaande encefalitis, encefalomyelitis, meningo-encefalitis, radiculomyelitis
neuroborreliose (alle zeldzame aandoeningen).
Chronische artritis Zie ‘Lyme-artritis’.
Postinfectieuze klachten Klachten en symptomen die blijven bestaan na adequate eradicatie van een aangetoonde
en symptomen Lyme-borreliose:
• Neurologische restverschijnselen.
• Persisterende artritis.
• Verspreide spier- en botpijn, cognitieve stoornissen, radiculaire pijn, paresthesieën, of
dysesthesieën al dan niet met ernstige moeheid.
23