richtlijn Lyme-borreliose - CBO

LYME-BORRELIOSE
Literatuur
1. Steere AC. Lyme disease. N Engl J Med 2001;345:115-25.
2. Äsbrink E, Hovmark A. Early and late cutaneous manifestations in Ixodes-borne borreliosis (EM borreliosis, Lyme
borreliosis). Ann N Y Acad Sci 1988;539:4-15.
3. Äsbrink E, Hovmark A, Olssen I. Clinical manifestations of acrodermatitis chronica atroficans in 50 Swedisch
patients. Zentralbl Bakt Mikrobiol Hyg (A) 1986;263:253-61.
4. Berglund J, Eitrem R, Ornstein K, Lindberg A, Ringner Ä, Elmrud H, et al: An epidemiologic study of Lyme disease
in southern Sweden. N Engl J Med 1995;333:1319-24.
5. Huppertz HI, Böhme M, Standaert SM, Karch H, Plotkin SA. The incidence of Lyme borreliosis in the Würzburg
Region of Germany. J Clin Microbiol Infect Dis 1999;18:697-703.
6. Dhôte R, Basse-Guerineau AL, Beaumesnil V, Christoforov B, Assous MV. Full spectrum of clinical, serological and
epidemiological features of complicated forms of Lyme borreliosis in the Paris, France, area. Eur J Clin Microbiol
Infect Dis 2000;19:809-15.
7. Steere AC, Taylor E, Wilson ML, et al. Longitudinal assessment of the clinical and epidemiological features of Lyme
disease in a defind population. J Infect Dis 1986;154:295-300.
8. Äsbrink E, Hovmark A, Hederstedt B. The spirochetal etiology of acrodermatitis chronica atrophicans Herxheimer.
Acta Derm Venereol (Stockh) 1984;64:506-12.
9. Brehmer-Anderson E, Hovmark A, Äsbrink E. Acrodermatitis Chronica Atrophicans: Histopathologic Findings and
Clinical Correlations in 111 Cases. Acta Derm Venereol (Stockh) 1998;78:207-13.
10. Aberer E, Klade H, Hobisch G. A clinical, histological and immunohistochemical comparison of acrodermatitis
chronica atrophicans and morphea. Amer J Dermatopath 1991;13:334-41.
11. Hopf HC. Peripheral neuropathy in acrodermatitis chronica atrophicans (Herxheimer). J Neurol Neurosurg and
Psych 1975;38:452-8.
12. Kindstrand E, Nilsson BY, Hovmark A, Pirskanen R, Äsbrink E. Peripheral neuropathy in acrodermatitis chronica
atrophicans – a late Borrelia manifestation. Acta Neurol Scand 1997;95:338-45.
13. Hovmark A, Äsbrink E, Olsson I. Joint and bone involvement in Swedisch patients with Iuxodes ricinus-born
Borrelia infection. Zentralbl Bakt Microbiol Hyg (A) 1986;263:275-84.
14. Bollinger A, Harnischberg F, Schneider E, Lüthy R. Acrodermatitis chronica atrophicans als Quelle angiologischer
Fehldiagnosen. Schweiz: Rundschau Med (Praxis) 1983;72:1577-81.
15. Fagrell B, Stiernstedt G, Östergren J. Acrodermatitis chronica atrophicans Herxheimer can often mimic a peripheral
vascular disorder. Acta Med Scand 1986;220:485-8.
16. Wilske B. Microbiological diagnosis in Lyme Borreliosis. Int J Med Microbiol 2002;291(S33):114-9.
17. Hansen K, Äsbrink E. Serodiagnosis of erythema migrans and acrodermatitis chronica atrophicans by the Borrelia
burgdorferi flagellum enzyme-linked immunosorbent assay. J Clin Microbiol 1989;27:545-51.
18. Olssen I, Äsbrink E, Stedingk M von, Stedingk LV von. Changes in Borrelia burgdorferi-specific serum IgG antibody
levels in patients treated for acrodermatitis chronica atrophicans. Acta Derm Ven 1994;74:424-8.
19. Koning J de, Tazelaar DJ, Hoogkamp-Korstanje JAA, Elema JD. Acrodermatitis chronica atrophicans, a light and
electron microscopic study. J Cut Path 1995;22:23-32.
48
3.4 Neuroborreliose
3.4.1 Epidemiologie
KLINISCHE BEELDEN EN DIAGNOSTIEK
Wereldwijd waren er tot 1999 slechts 68 isolaten van B. burgdorferi uit de liquor cerebrospinalis
geïsoleerd. 1 Daardoor is het niet mogelijk om diagnostische criteria voor neuroborreliose te
toetsen aan deze standaard. Omdat de diagnose neuroborreliose in belangrijke mate is gebaseerd
op een positieve antistoftest, zijn in het verleden zowel door patiënten als artsen veel aandoeningen
toegeschreven aan Lyme-borreliose zonder rekening te houden met de mogelijkheid
van een fout-positieve test of een niet-causaal verband. Een grote diversiteit aan neurologische
aandoeningen is in casuïstische mededelingen beschreven. Hierdoor is de indruk ontstaan dat
het klinisch spectrum van neuroborreliose zeer groot is. In een Deens prospectief onderzoek
bleek het klinisch spectrum bij 176 patiënten met acute neuroborreliose (zie ook tabel 2 in
hoofdstuk 1) beperkt tot meningoradiculitis (86%), meningitis (5%) en myelomeningoradiculitis
(4%). 2 Elf patiënten met chronische neuroborreliose hadden chronische meningitis (n = 3)
en chronisch progressieve encefalomyelitis (n = 8). Radiculaire pijn was bij 160 (86%) van
de patiënten met neuroborreliose de eerste klacht. Negentig patiënten hadden een perifere
facialisparese en 13 patiënten hadden last van dubbelzien. Het klinisch spectrum van neuroborreliose
bij volwassenen bestaat dus voornamelijk uit een meningoradiculitis en perifere
facialisparese. Het klinisch spectrum bij kinderen verschilde iets met dat van de volwassenen.
Kinderen hadden vaker meningeale prikkelingsverschijnselen en koorts. Daarentegen
komt perifere facialisparese zonder hoofdpijn, koorts of meningisme vrijwel uitsluitend bij
kinderen voor. 2
In bovenstaand onderzoek werd een tekenbeet door 26% van de 187 patiënten opgemerkt, het
EM door 16% van de patiënten. Bij éénderde van hen was het EM nog aanwezig bij presentatie
aan de arts.
3.4.2 Klinische diagnostiek
Door de European Union Concerted Action on Lyme Borreliosis (EUCALB) (tabel 4) en de Centers
for Disease Control (CDC) in de Verenigde Staten zijn ‘case definition criteria’ opgesteld. 3,4
Een belangrijk verschil tussen deze criteria is dat een pleiocytose in de liquor cerebrospinalis
obligaat is in de EUCALB- en niet de in CDC-criteria. De CDC meldt uitdrukkelijk dat de criteria
bedoeld zijn voor surveillance en niet voor klinische diagnostiek.
De werkgroep stelt voor de EUCALB als uitgangspunt te nemen.
49