richtlijn Lyme-borreliose - CBO

LYME-BORRELIOSE
Overige overwegingen
Aanwezigheid van antistoffen tegen B. burgdorferi kan wijzen op een in het verleden doorgemaakte
asymptomatische infectie. Er hoeft geen causaal verband te bestaan tussen de antistoffen
en de huidige klachten van de patiënt. Bij een patiënt met een lage voorafkans op
Lyme-borreliose heeft het testen op de aanwezigheid van Borrelia-antistoffen gezien de hoge
achtergrondprevalentie geen zin. Als voorbeeld: wanneer de voorafkans op Lyme-borreliose 5%
is en de achtergrondprevalentie in de bevolking 10%, wordt de achterafkans op Lyme-borreliose
bij aanwezigheid van antistoffen in het bloed slechts verhoogd tot 33% (zie voor gedetailleerde
toelichting over inschatting van de voorafkans op Lyme-borreliose en over het verband tussen
ingeschatte voorafkans en de negatief- en positiefvoorspellende waarde van het testen op Borreliaantistoffen
bijlage 1).
Aanbeveling 4 (Zie ook aanbeveling 35 en 37)
30
Bij patiënten met geringe verdenking op Lyme-borreliose wordt aanbevolen niet te
testen op de aanwezigheid van Borrelia-antistoffen.
Literatuur
1. Kuiper H, Jongh BM de, Nauta AP, Houweling H, Wiessing LG, Moll van Charante AW, et al. Lyme Borreliosis in
Dutch Forestry Workers. J Infection 1991;23:279-86.
2. Berglund J, Eitrem R, Norrby SR. Long-term study of Lyme Borreliosis in a highly endemic area in Sweden. Scand J
Infect Dis 1996;28:473-8.
3. Rath PM, Ibershof B, Mohnhaupt A, Albig J, Eljaschewitsch B, Jürgens D, et al. Seroprevalence of Lyme Borreliosis
in forestry workers from Brandenburg, Germany. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 1996;15:372-7.
4. Fahrer H, Linden SM van der, Sauvain MJ, Gern L, Zhioua E, Aeschlimann A. The prevalence and incidence of clinical
and asymptomatic Lyme Borreliosis in a population at risk. J Infect Dis 1991;163:305-10.
5. Guy EC, Bateman DE, Martyn CN, Heckels JE, Lawton NF. Lyme disease: prevalence and clinical importance of
Borrelia burgdorferi specific IgG in forestry workers. Lancet 1989;i:484-6.
6. Vos K, Dam AP van, Kuiper H, Bruins H, Spanjaard L, Dankert J. Seroconversion for Lyme Borreliosis among Dutch
military. Scand J Infect Dis 1994;26:427-34.
7. Zhioua E, Gern L, Aeschlimann A, Sauvain MJ, Linden S van der, Fahrer H. Longitudinal study of Lyme Borreliosis in
a high risk population in Switzerland. Parasite 1998;5:383-6.
2.3.3 Fout-positieve reacties in ELISA’s en IFA’s
‘Enzyme-linked immunosorbent assays’ (ELISA’s) en immunofluorescentie assays (IFA’s),
met respectievelijk een sonicaat van B. burgdorferi-bacteriën en intacte B. burgdorferi-bacteriën
(eerstegeneratie-assays), bevatten ook antigenen die in andere spirocheten (bijvoorbeeld
Treponema pallidum en leptospira) en bacteriën in brede zin (zoals ‘heat shock’-eiwitten) voorkomen.
Een verbetering van de specificiteit is bereikt door serum voorafgaand aan het testen
te adsorberen met een aan B. burgdorferi verwante spirocheet (een Treponema-species) en/of
LABORATORIUMDIAGNOSTIEK
door eiwitextracten of gezuiverd flagelline van B. burgdorferi aan te bieden als antigeen (tweedegeneratie-assays).
1,2 De betere specificiteit geldt vooral voor de IgG-component van tweedegeneratie-assays,
terwijl de IgM-componenten veelal gevoelig blijven voor fout-positieve
reacties door reumafactoren, kruisreagerende antistoffen geïnduceerd door syfilis of door
een acute Epstein-Barr-virus(EBV)- of Cytomegalovirus(CMV)-infectie en door kruisreacties
in sera van patiënten met multipele sclerose (MS) of (andere) ‘auto-immuunziekten’. 1-3
Derdegeneratie-ELISA’s met toepassing van Borrelia-specifieke recombinant-antigenen of
synthetische peptiden (C6-peptide) zijn in opkomst; met die assays is de kans op fout-positieve
reacties zeer gering. 1,2,4
Echter, resultaten behaald in experimentele setting of met ‘in house’-assays zijn niet direct
toepasbaar op commercieel beschikbare assays. Een uitgebreide vergelijking van commerciële
assays in verschillende laboratoria in de Verenigde Staten heeft laten zien dat de gemiddelde
specificiteit zeer matig is en zelfs verslechterd was in de loop van tien jaar. 5 Ook in Europa is
recentelijk vastgesteld dat verschillende laboratoria met ieder hun ‘eigen’ commerciële assay
uiteenlopende resultaten boeken als ze hetzelfde serumpanel testen. 6 Ook de vergelijking
van verschillende commerciële ELISA’s met hetzelfde serumpanel in één laboratorium toont
grote verschillen in specificiteit aan. 7
Conclusie
De specificiteit van de IgG-component van commerciële IFA’s en ELISA’s
voor het aantonen van Borrelia-antistoffen varieert tussen 80 en 95%. De
specificiteit van de IgM-component is veelal lager mede doordat fout-positieve
Niveau 3 reacties ook kunnen optreden in reumafactorpositieve sera, in sera van
patiënten met acute EBV- of CMV-infecties en in sera van patiënten met
MS of (andere) auto-immuunziekten.
Literatuur
C Wilske 2002 1 ; Bunikis 2002 2 ; Goossens 1999 3 ; Hunfeld 2002 6 ; Bakken 1997 5
1. Wilske B. Microbiological diagnosis in Lyme Borreliosis. Int J Med Microbiol 2002;291(S33):114-9.
2. Bunikis J, Barbour AG. Laboratory testing for suspected Lyme Disease. Medical Clinics of North America
2002;86(2):311-40.
3. Goossens HAT, Bogaard AE van den, Nohlmans MKE. Epstein-Barr Virus and Cytomegalovirus Infections cause
false-positive results in IgM two-test protocol for early Lyme Borreliosis. Infection (letter) 1999;27(3):231.
4. Liang FT, Steere AC, et al. Sensitive and specific serodiagnosis of Lyme Disease by Enzyme-Linked Immunosorbent
Assay with a peptide based on an immunodominant conserved region of Borrelia burgdorferi VlsE. J Clin Microbiol
1999;3990-6.
5. Bakken LL, Callister SM, Wand PJ, Schell RF. Interlaboratory comparison of test results for detection of Lyme disease
by 516 participants in the Wisconsin State Laboratory of Hygiene/College of American Pathologists proficiency
testing program. J Clin Microbiol 1997;35:537-43.
31