'Cirq'onstances, over circus in Vlaanderen' - Circuscentrum

DE HogESCHolEn
Vanaf achttien jaar kunnen jongeren meedoen aan
een toelatingsproef voor een circushogeschool in
binnen- of buitenland. de Brusselse hogeschool
esaC, een van de acht erkende circushogescholen
ter wereld, staat internationaal hoog aangeschreven
en de instroom van buitenlandse studenten is
groot. in 2010 studeerden vier Vlaamse en vier
Waalse studenten aan esaC, op een totaal van
vijftig studenten.
het Circusdecreet voorziet
internationale beurzen om
Vlaamse studenten naar
het buitenland te sturen.
de ene hogeschool is immers
de andere niet. de
eigenheid van een circushogeschool
is afhankelijk
van het beleid van de artistiek
leider, de aanwezige
docenten, de pedagogische
inbedding van het
instituut en het omringende
commerciële of subsidieklimaat. in Montréal (ecole
nationale de Cirque de Montréal) en stockholm
(Circushögskolan) is de opleiding eerder technisch.
in tilburg (academy for Circus and Performance
art – aCaPa), waar de opleiding ingebed is in een
kunstencampus, waait een brede interdisciplinaire
wind, maar de opleiding mist continuïteit in lesgevers.
Châlons (CnaC) is het meest traditionele
bolwerk van nouveau cirque, in londen (the Circus
space) legt men grote nadruk op zakelijke voorbereiding,
gezien het ongunstige subsidieklimaat.
en esaC? de Brusselse hogeschool bevindt zich
ergens in het midden tussen een traditionele en een
vernieuwende opleiding, tussen een technische en
artistieke focus. al maakt artistiek leider Gerard
fasoli nauwelijks onderscheid: ’in een kunsthogeschool
wordt enkel artistiek lesgegeven. elke cursus,
ook de meest technische, staat in functie van
het artistieke.’
Gezien de technische en fysieke uitdagingen van
het beroep en de noodzaak van gespecialiseerd
materiaal, is het erg moeilijk om het als autodidact
te maken – iris Carta en Jef naets van Circ’ombelico
zijn uitzonderingen die de regel bevestigen.
BolognA
‘Ik sta achter de
harmonisatie van het hoger
onderwijs. alleen blijkt
die gedachte in praktijk
uit te draaien op een
egalisatie, waarbij iedereen
dezelfde identiteit wordt
aangemeten.’
Courant 97 >> naar de inhoudstafel
de circushogescholen balanceren op het snijvlak
van onderwijs en cultuur, en dat veroorzaakt spanningen.
de onderwijshervormingen die Bologna
voorschrijft voorzien dat ook de kunsthogescholen
(P.a.r.t.s, la Cambre, esaC ...) toetreden tot grotere
interuniversitaire associaties – concreet moet
esaC vanaf 2012 aansluiten bij de ulB. niet de
pan-europese gedachte, maar de toepassing ervan
stuit fasoli tegen de
borst. fasoli: ’ik sta achter
de harmonisatie van
het hoger onderwijs. alleen
blijkt die gedachte in
praktijk uit te draaien op
een egalisatie, waarbij iedereen
dezelfde identiteit
wordt aangemeten. de
kunsthogescholen hebben
een specifieke werking
die hun functioneren en
financieren bepaalt. door
aansluiting bij de associaties
verliezen ze hun autonomie.
de vijftig studenten van esaC worden bij
20.000 studenten van ulB gevoegd. Wat kan ooit
hun vertegenwoordiging zijn?’
VAn DE SCHool nAAR HET VElD
de circusartiest die afstudeert aan een hogeschool
wacht een stevige uitdaging: voet aan de grond
krijgen in het kunstenveld. Met uitzondering van
het dommelhof in neerpelt en recent de expeditie
in Gent bestaan er geen circuswerkplaatsen die
de kloof tussen de schoolverlaters en een eventueel
eerste projectsubsidie dichten. Wellicht is de
specificiteit van de circusomgeving de boosdoener:
het vinden van geschikte werkruimtes is niet
evident. Jonge circusartiesten proberen residenties
of coproducties los te peuteren bij Vlaamse cc’s of
festivals, of ze vertrekken naar het buitenland. dat
laatste gebeurt geregeld, de uitstroom van Vlaamse
circusartiesten is groot.
het valt op hoe weinig jonge circusgezelschappen
werken met een regisseur of dramaturg. de verklaring
ligt in het feit dat circusgezelschappen collectieven
zijn. in de hogescholen worden de artiesten
opgeleid als autonoom maker, niet als uitvoerder.
toch zou het werken met een ‘extern oog’ de artistieke
kwaliteit van hun producties soms ten goede
komen ...
24