definitieve geschilbeslechting door de bestuursrechter - WODC

def geschilbeslechting.book Page 16 Monday, January 22, 2007 12:07 PM
gen de rechter in staat stellen om het geschil definitief te beslechten. In de interviews
met de rechters is daarnaar gevraagd. Gezien het beperkte tijdsbestek van
dit onderzoek is er niet voor gekozen om een kwantitatief beeld te geven van de
gevallen waarin artikel 6:18 en 6:19 Awb aan definitieve geschilbeslechting hebben
bijgedragen.
Tot slot van deze paragraaf maken wij een opmerking over de keuze om niet de
methode van een aselecte steekproef te gebruiken. Daarvoor is niet gekozen, hoewel
een aselecte steekproef in beeld zou kunnen brengen op welke manieren de
rechter probeert geschillen te beslechten en in hoeverre hij daarin slaagt in gevallen
waarin hij het besluit vernietigt. Door middel van zo’n steekproef zou bovendien
een beeld kunnen worden verkregen van de betekenis van andere manieren
waarop een geschil kan eindigen, zoals intrekking van het beroep, schikking of
mediation. Maar een dergelijk onderzoek was niet mogelijk omdat de opdracht
slechts een onderzoek van geringe omvang betrof.
Hierbij moet men bedenken dat er vaak veel moet worden gedaan voordat een
onderzoeker kan concluderen dat een geschil is beslecht. Neem bijvoorbeeld een
geval waarin uit de uitspraak blijkt dat een verleende vergunning had moeten
worden geweigerd. Het is dan misschien verleidelijk om te zeggen dat het geschil
definitief is beslecht. Het lijkt toch duidelijk dat de vergunning nu moet worden
geweigerd? Toch kan men uit zo’n uitspraak niet afleiden of het geschil definitief
is beslecht, omdat er na de vernietiging allerlei nieuwe punten van geschil kunnen
rijzen. Dat kan het gevolg zijn van wijziging van feiten of regelgeving, van
nieuwe bezwaren tegen het nieuwe besluit of van problemen bij de interpretatie
van de rechterlijke uitspraak. Om daar achter te komen moet het vervolg van de
zaak na de vernietiging worden onderzocht. Daarom is het niet verantwoord om
door middel van het lezen van rechterlijke uitspraken, waarbij de rechter heeft
volstaan met een vernietiging, te onderzoeken hoe vaak met een enkele vernietiging
het geschil nagenoeg is beslecht. Verder zijn er natuurlijk veel gevallen
waarin wel globaal maar niet exact duidelijk is hoe er moet worden beslist. Denk
aan een geval waarin de weigering van een vergunning is vernietigd omdat er verleend
had moeten worden. Dat zegt nog niets over de modaliteiten van de vergunning,
zodat het geschil zich daar na de vernietiging op kan gaan toespitsen.
Het onderzoek moest in ieder geval een goed beeld geven van het gebruik van de
bevoegdheden van artikel 8:72 lid 3 (rechtsgevolgen in stand laten) en lid 4 Awb
(zelf in de zaak voorzien). Deze bevoegdheden worden slechts in een zeer klein
deel van de zaken gebruikt. Om een goed beeld te krijgen van het gebruik ervan
zou daarom een steekproef van honderden zaken moeten worden genomen. Ook
andere methoden van geschilbeslechting bij vernietiging doen zich weinig voor
in verhouding tot het totale aantal uitspraken van bestuursrechters. Men zal bijvoorbeeld
een groot aantal zaken moeten bestuderen om een beeld te krijgen van
de gevallen waarin met de enkele vernietiging van een besluit het geschil nagenoeg
is beslecht (bijvoorbeeld omdat er over de consequenties voor het nieuwe
besluit geen enkele discussie meer mogelijk is). Op het geheel van alle zaken vormen
deze gevallen een kleine groep, waarbinnen bovendien allerlei verschillende
typen zaken voorkomen. En ook hier geldt weer dat het verloop van de zaak na de
16