v. Vader op Zoon - Zuivelhistorie Nederland

een hechte vereniging vormt. West-Brabant heeft een eigen bond,
waarvan ook de enkele Zeeuwse fabrieken lid zijn. Twee Brabantse
fabrieken in het gebied van de grote rivieren maken daarentegen
deel uit van de Zuid-Hollandse Bond, die overigens maar een klein
gedeelte van Zuid-Holland beslaat, tengevolge van het bestaan van
vele particuliere zuivelfabrieken en van de kaasbereiding op de
boerderij in deze provincie. De andere bonden, in Friesland, Groningen,
Drenthe en Noord-Holland, vinden hun arbeidsgebied binnen
de provinciale grenzen.
Deze tamelijk grillige structuur doet reeds vermoeden, dat de
bonden geen provinciale afdelingen zijn van een centrale organisatie.
Zij hebben hun arbeidsveld niet toegewezen gekregen, de
kaart van Nederland is niet met potlood en liniaal in acht gebieden
verdeeld - de bonden zijn ontstaan uit de behoeften en de mogelijkheden
van elke streek. Vandaar dan ook, dat elke bond een eigen
historie en een eigen karakter bezit. Gezamenlijk doen zij vaak meer
denken aan de oude „Verenigde Nederlanden" dan aan de „Staat
der Nederlanden".
Het spreekt vanzelf, dat dit ook de taak en de plaats bepaalt
van de landelijke zuivelorganisatie, de Algemeene Nederlandsche
Zuivelbond, kortweg genoemd F.N.Z. (welke afkorting betrekking
heeft op de naam Federatieve Nederlandsche Zuivelbond, die wel
officieus maar nooit officieel gebruikt is). Voluit heet de Bond: „Algemeene
Nederlandsche Zuivelbond, federatieve vereeniging van
bonden van coöperatieve of op coöperatieve grondslag werkende
zuivelfabrieken, bij verkorting F.N.Z.". Bij de oprichting is er over
de naam nogal het een en ander te doen geweest. In de concept-statuten,
zoals die werden voorgelegd aan de oprichtingsvergadering
van 20 October 1900, wordt eenvoudig gesproken van de „Nederlandsche
Zuivelbond". Maar ter vergadering is daaraan heel wat gedokterd.
Het was de voorzitter van de Zuid-Nederlandse Zuivelbond,
die bezwaar maakte tegen een naam welke de indruk zou
kunnen wekken dat hier sprake zou zijn van een straf centraliserend
lichaam. Zuid-Nederland stelde zijn toetreding afhankelijk van de
garantie, dat de zelfstandigheid van de bonden in geen enkel opzicht
aangetast zou kunnen worden als gevolg van hun lidmaatschap
van de centrale organisatie. Het besef, dat de landelijke bond
een federatieve instelling was, heeft dan ook van het begin af aan
veel meer gepakt dan de naam Algemeene Nederlandsche Zuivelbond.
Vandaar dat de organisatie algemeen bekend is geworden als
F.N.Z., hoewel deze letters niet meer zijn dan de afkortingen van
heruitgave zuivelhistorienederland.nl
50