Digitale versie - Vereniging Oud Valkenburg

300 jaar Romeins bewind
Zoals reeds gezegd, het eerste castellum werd in 39 n.C. opgericht en was
gemaakt van hout, aarde, klei en riet. Materialen, die waarschijnlijk
ruimschoots voorhanden waren. Sommige onderzoekers denken dat het
fort gebouwd is in verband met de voorgenomen invasie van Engeland.
Anderen zien de reden daartoe gelegen in een militaire actie, gericht naar
het Noorden. De Friezen hadden zich elf jaar geleden ontworsteld aan het
directe Romeinse gezag. Ook hun oosterburen, de Chauken, moesten tot
de orde geroepen worden. Het Romeinse streven was in die jaren nog
geheel gericht op gebiedsuitbreiding in die richting. Daarin paste een
dwangburcht aan de monding van de oude Rijn. Dat verklaart de bouw
van een soortgelijke versterking aan het eind van de Noordelijke tak van
deze grote rivier, te Velzen!
Vergiste de commandant van het cohorte zich toen hij deze plaats uitkoos
om er het winterkwartier op te zetten? Kort na de bouw van het eerste
castellum bleek dat de plaats mogelijk wel strategisch maar niet waterbouwkundig
goed gekozen was. In het voorjaar kwam de hoge waterstand
en overstroomde het land. Nadat opkrikpogingen van een aantal barakken
weinig resultaat opleverden, werd geleidelijk aan de grond opgehoogd.
Tegelijkertijd werden de gebouwen aangepast en hier en daar gewijzigd.
Het eerste begin van de Romeinse terp! Dit overgangsbouwsel werd door
de ontdekkers met het nummer 1 a onderscheiden. Ook de weg langs de
Rijnoever, richting de “Woerd”, moest opgehoogd en versterkt worden.
Het was al lang rumoerig in deze hoek van het Romeinse rijk. De Friezen,
oorspronkelijk door generaal Drusus tot medewerking gedwongen, waren
in het jaar 28 in opstand gekomen tegen de willekeur en afpersing van
hun Romeinse commissaris. Een kolfje naar de hand van hun oosterburen,
de Chauken. Onder de bezielende leiding van de Cananefaat Gannascus
bekwaamde deze stam zich daarna in de kunst van land- en zeeroverij.
Tenslotte ontzagen ze zich zelfs niet het Romeinse leger in het nest te
storen. Het moet omstreeks het jaar 47 geweest zijn dat de Chauken door
Castellum 2 trokken en een vernietigend spoor achter lieten van as en
puin. Er bleef niet veel van het complex over. Oorzaak, een tijdelijk
Romeins machtsvacuüm. De bevelhebber van het Neder Germaanse leger
was gestorven en diens beroemde opvolger Corbulo had het commando
nog niet overgenomen. Overigens is het niet uitgesloten dat de verdedigers,
op de vlucht geslagen, zelf de brand in het fort gestoken hebben of
gemene zaak met de opstandelingen maakten! Het waren immers hulptroepen,
mogelijk zelfs Bataven!
Corbulo kreeg opdracht om orde op zaken te stellen en maakte korte
metten. Gannascus werd door sluipmoord om het leven gebracht en er
werd een gezantschap naar de Chauken gestuurd om die tot onderwerping
te bewegen. Ze weigerden en Corbulo maakte zich op om ook hun land
met geweld in te lijven bij het Imperium. Maar inmiddels was keizer
Claudius tot andere inzichten gekomen en gaf Corbulo opdracht zich
terug te trekken op zijn uitgangsstellingen. Wederom werd de Rijn de
Noordgrens van het Imperium. Met een strook niemandsland aan de
overzijde. De heroveringsplannen voor Germanië werden opgegeven.
Corbulo gaf zuchtend toe. “Generaals hebben het moeilijk tegenwoordig!”
moet hij gezegd hebben. Vanaf die tijd werd een keten van forten
langs de Rijn gebouwd, de Limes. In Valkenburg verrees castellum nr. 3,
in weinig verschillend van het vorige. In dezelfde periode werden er een
aantal gebouwen neergezet aan de oever van de Rijn, tussen de huidige
brandweerkazerne en de plaats waar nu de Castellumruiters oefenen...
...Stel dat deze nederzetting inderdaad naar Agrippina de jongere genoemd
is en dat ze hoogst persoonlijk bij de naamgeving aanwezig was,
om die luister bij te zetten. Vergezeld van de zoon uit haar eerste huwelijk,
Nero. Uiteraard moest het gehele gebied bekeken worden. Onder
gewapend geleide is ze de porta principalis dextra uitgereden. Direct
buiten de poort stonden de belangstellenden haar op te wachten. Hun
huizen in Romeinse stijl, gebouwd op de plaats waar later de Lotsystraat
zou komen en daaromtrent. Voort ging het, de heerweg af. Niet ver buiten
het fort, ongeveer daar waar nu de nieuwe brandweerkazerne verrezen is,
stroomde de Rijn. Daar ook werd de weg onderbroken door de eerste
watering, een brede zijarm van de rivier die in het drassige land uitwaaierde,
in de richting van de horizon en de lage duinen.
Voor de brug over dat water werd halt gehouden, eerst moest een bezoek
gebracht worden aan de gebouwen die aan deze kant van de watering
Deel 1. In en om het Romeinse castellum 12