Digitale versie - Vereniging Oud Valkenburg

2.1. TIJDENS DE MIDDELEEUWEN
Na de Romeinen
Over de eerste eeuwen na het vertrek van de Romeinen is weinig bekend.
Een blinde vlek in onze geschiedenis? Is Valkenburg, daarbij inbegrepen
het tegenwoordige Katwijk, in die tijd bewoond geweest? De waterstand
van de rivier zou toen hoog opgelopen zijn, overstromingen waren schering
en inslag. In ons dorp kwamen voor bewoning slechts twee plaatsen
in aanmerking, de Woerd en de Terp. De Woerd was tijdens de Romeinse
tijd reeds kunstmatig opgehoogd. De Terp was als vanzelf ontstaan doordat
de achtereenvolgende castella steeds opgebouwd werden op de restanten
van de voorafgaande. Met hier en daar een extra schep grond erbij.
Daardoor waren beide stukken grond goed bewoonbaar. Mogelijk werd
zelfs het oude castellum nog gebruikt!
De naam Valkenburg
Na de Romeinen woonden hier de Herulen, afkomstig uit Valkenberg in
Halland in het tegenwoordige Zweden. Daarmee is niet alleen de naamsoorsprong
van ons dorp verklaard maar ook die van de streek Holland!
Deze gewaagde veronderstelling werd onlangs gelanceerd in het archeologenblad
“Westerheem”. Kan je nagaan hoe belangrijk Valkenburg geweest
is in die oude tijd!
De Herulen waren verwant aan de Goten. Een ruw volkje. Het verhaal
gaat dat hun voorouders mensenoffers brachten. Onder hen werden geen
oudjes, zieken of weduwen gevonden. Die werden gedood. De mannen
achtten zich te goed om te werken, de krijgsdienst en de jacht was voor
hen, het werk werd gedaan door vrouwen en slaven. De Herulen worden
diverse keren genoemd in de oude geschriften als hulpleger van de Ro-
meinen. In 360 bijvoorbeeld onder de naam Vexillum Herulorum ac
Batavorum. Zij zouden zich omstreeks het jaar 287 gevestigd hebben in
de kuststrook tussen de Oude Rijn en de Maas! En bijgevolg de Cananefaten
hebben verdreven of ondergeschikt gemaakt. Ze hadden connecties
met de Westgotische koning, die omstreeks 475 een vloot naar de monding
van de Rijn stuurde om hen te steunen in de strijd tegen de Franken.
Tussen 507 en 520 hebben de Friezen hen hier een toontje lager laten
zingen, einde van het koninkrijk der Herulen.
In “Kabinet van Nederlandsche en Kleefsche oudheden”, anno 1725,
wordt tot op zekere hoogte dezelfde mening verkondigd: “Een derde
Valkenburg legt in Denemarken, nu onder Sweeden, in ‘t Lantschap
Holland, tusschen Heimstede en Waardsburg. Veele geleerde Oudheidsdoorgronders
haalen de naamsoorsprong van Holland, Zeeland, en zoo ‘t
schijnt ook van ons Valkenburg, uit Denemarken; en wel omtrent het jaar
800 toen de Deenen, Gothen en Noormannen dit landschap overweldigden,
vele Roomsche (Romeinse) gestichten verwoestten, ja zelfs het slot
tot Valkenburg”.
Mensen, die erg veel meegemaakt hebben, kunnen daarover moeilijk
praten. Giselmus Dirksoen is geen uitzondering op die regel. Hij heeft als
jonge knul de inval van de Noormannen overleefd en klapt nog steeds
finaal dicht als je hem daarnaar vraagt. In flarden kwam ik zijn verhaal te
weten. Gedurende de jaren dat we samen de kerktoren bouwden! Hij, de
meester metselaar; ik, de leerjongen.
De moeder van Giselmus had een moeilijk te onthouden naam. Iets van
Ytje Ouwe of zo iets, ze kwam uit het Noorden. De boerderij van zijn
vader stond op een drooggevallen plaats in de Broek. Niet ver van het
houten kerkje. De plaats was bepaald niet aantrekkelijk voor rovers en
landverhuizers. Niet dat de bewoners zich daarover druk maakten. Zover
de herinnering reikte waren er geen invallers geweest. Af en toe kwamen
er doortrekkende handelaars langs de Heerweg of via de Rijn. De schepen
legden aan in het haventje, de reizigers brachten de nacht door op het
“kasteel”. Giselmus vertelde dat hij als jongen vaak op de steiger stond te
kijken naar de schepen. En hoopte dat er verandering zou komen in de
Deel 2. Bestuur en Bestuurders. 26