Digitale versie - Vereniging Oud Valkenburg

ode bij Maria Musch maar deze had weinig oren aan de uitnodiging gehoor
te geven. "Morgen is het Zaterdag en dan moet ik naar Leiden!"
sputterde ze tegen. De bode echter wist haar over te halen. Zo werd het
een gezellige boel in het deftige huis van Valkenburg. De gasten vermaakten
zich best. Ook Maria wist zich wonderwel aan te passen. En
nadat ze een paar roemers wijn gedronken had werd ze zelfs wat overmoedig.
Ongelukkig genoeg dacht de heer dat het goede moment daarmee
aangebroken was en fluisterde haar in 't oor: "Kom geef je man nu een
kus en alles is weer goed!" Maria echter in haar gekte wierp het restje
wijn dat nog in haar glas was in het roodverhitte gezicht van haar man.
Deze stond een moment sprakeloos en werd nog roder van woede om
deze openlijke tarting van zijn gezag. Hij beukte met zijn vuist op tafel en
schreeuwde: "Dat zult ge me niet meer doen, hoor je wel!" Geschrokken
liep Maria naar hem toe, gaf hem de kus en zei vleiend: "Pietie, ik meen
het niet zo!" Iedereen lachte, de baljuw wat stuurs deed mee en er werd
niet meer over gepraat. Maria danste die avond nog met de bode dat het
een lieve lust was. Maar de heer was niet gerustgesteld. Toen de tijd
gekomen was om naar huis te gaan probeerde hij eerst zijn baljuw over te
halen bij hem thuis te blijven maar deze was niet te weerhouden. Vergezeld
van de vrouw van zijn broer vertrok hij via de kortste weg, opzij door
het Elsenbos. Ook Maria wilde van blijven toen niet meer weten. De heer
deed haar uitgeleide, tot het einde van de (Slots?)laan en probeerde haar
nogmaals over te halen. "Ik heb het zo dikwijls met hem doorstaan, ik zal
het deze nacht ook wel doen" was Maria's antwoord. Met Louise van Tol,
de huisvrouw van de bode Hendrik van de West, verdween ze in het
schemerdonker.
De vrouwen waren de eersten die het lichaam kwamen bezien. Aagje
Alberts Verbaen was gewend om 's zomers vier uur aan haar werk te
gaan, ze was al omtrent een uur bezig, dus moet het ongeveer vijf uur in
de morgen geweest zijn dat ze geroepen werd naar het huis van de baljuw
te komen. Ook Maartje Paridon en Louise van Tol werden omtrent die tijd
geroepen. Steyntje Cornelis liep omstreeks dat uur op straat. Ze hoorde
dat Pleuntje werd opgeklopt door de broeders vrouw (de vrouw van de
broer van de baljuw). Ze zag Pleuntje daarna, met niets dan haar rok over
haar hemd, naar de plaats des onheils snellen. Om kort daarna weer naar
buiten te komen, zeer ontsteld en niets zeggend dan "Och Heer!" Hetgeen
voor Steyntje voldoende reden was om ook naar binnen te gaan. Daar zag
ze de vrouw van de baljuw in de bedstede liggen, dood. Maar haar wangen
voelden nog warm aan, dacht ze. Tenslotte Grietje Croenburgh, maar
misschien was zij wel het eerst, het valt niet goed op te maken uit de
beschikbare gegevens. Zij, de vrouw van Cornelis Outshoorn had een
uitmuntend geheugen. Zij wist zich later nog details te herinneren zoals de
rokken en klederen van de vrouw op de vloer in de keuken. Over de stoel
waarop het slachtoffer gezeten had met daaronder braaksel en dergelijke.
Op tafel een besmeurd hoofdkussen. En ze zag dat de das van de baljuw
met bloed bevlekt was. Voorts dat diens zemen kamizool eveneens een
verdacht rode vlek vertoonde. Haar man had hem daarop attent gemaakt.
"Wat sacrament baljuw..." had hij gezegd, "de mensen zouden argwaan
krijgen!" De baljuw had niets gezegd maar later waren alle sporen uitgewist.
Haar man was er daarna op uit gestuurd om de heer van Valkenburg
te waarschuwen en diens huishoudster Geertruyd Rellinckhuysen.
Daarna was Hendrik van de West de schoolmeester en secretaris gekomen.
Hij immers was ook doodgraver en koster! Afspraken werden gemaakt
en op zeker moment zei de baljuw tegen hem: "Daar komen ze van
Leiden en zeggen dat ik mijn vrouw doodgeslagen heb. Wat zel ik hiermee
doen?" Hendrik gaf hem raad: "Vraag de vrouwen die uw vrouw
ontwaad hebben en geef ze een koffietje. En ziet dat het daar bij blijft!"
Toen de bode zo om en nabij vijf uur aanklopte bij de heer van Valkenburg
deed Geertruyd open. Cornelis probeerde de jobstijding ietwat te
verzachten, hij sprak ervan dat de vrouw van de baljuw zeer kwalijk lag
en dat hij niet zeker was dat ze haar nog levend zou aantreffen. Geertruid
zag aan zijn gezicht wel dat er meer aan de hand was, dacht haar kwade
vermoedens bevestigd en sloeg de handen ineen: "O God, heeft hij zijn
vrouw vermoord?" Geen minuut later snelde ze de Buurweg af, richting
dorp. Ook de heer, Daniel Hulsenbeeck, kleedde zich haastig aan en ging
op pad. Wat er toen voorviel beschreef hij in een verklaring voor het hof
van Holland, ruim vier jaar later. Toen de heer het huis van de baljuw
Deel 2. Bestuur en Bestuurders. 46