Digitale versie - Vereniging Oud Valkenburg

geraakt met de eigenaar Huibert Douteron. Die vertelde kort tevoren in de
tabakswinkel te zijn geweest. Pieter van der Pot was toen doende een
tabaksvat open te slaan met een kuipersdissel. Om een niet nader genoemde
reden was deze daarbij woedend tegen zijn vrouw uitgevaren. "Zwijg
of ik sla u de kop in!" Maar zij toonde weinig angst, was voor haar man
gaan staan en gaf ten antwoord: "Sla toe schelm, want om mijnenthalve
moet gij toch op een schavot sterven!" Het was toen bij woorden gebleven
voor zover de koffieschenker wist.
Als bron van een ander gerucht werd de Valkenburgse mevrouw Pleuntje
Pieters genoemd. Zij was aanwezig geweest bij het ontwaden van de
overledene en zou verteld hebben dat het stoffelijk overschot van de
vrouw van de baljuw zo blauw als een schort was! En dat ze van Cornelia
Boone gehoord had dat er die bewuste nacht "Moord! Moord!" geroepen
was. Dit alles werd stellig beweerd door Geertruid Hellinckhuysen, de
dienstmaagd van de heer van Valkenburg. Zij had dat Pleuntje horen
zeggen. Dominee Akersloot bevestigde dat zelfs schriftelijk, hij schreef
het volgende informele briefje aan het hof van justitie:
Dat Maartje Paridon verscheiden malen in 't huis van de Heer van Valkenburg
ten mijnen aanhore heeft gezegd dat Pleuntje haar heeft gezegd
(wanneer ze bezig was met linnen spoelen) "Ik hebbe de baljuws vrouw
horen zeggen: Moord! Moord! Moord!" Te weten op de nacht dat ze is
gestorven. En 't geheugd me dat ik eens zeide tegen haar: "Maartje,
Maartje, je zegt dat nu wel, (alsmede dat ze bont en blauw was) maar als
je dat moest bewaarheden, zou je zulks wel staande houden?" Waarop zij
zeide: "Ik zal er een eed voor doen!"
Valkenburg de 26e October 1705. Theod. Akersloot.
Maar Pleuntje zelf, ter zijner tijd en op verzoek van de gevangene aan een
verhoor onderworpen, ontkende bij hoog en laag ooit iets dergelijks verklaard
noch gehoord te hebben.
"Heb je 't gehoord?" fluisterden de Valkenburgers onder elkaar. En dan
vertelden ze dat Jan Janse van Duycker het aangedurfd had de baljuw
midden in zijn gezicht te verwijten dat hij zijn vrouw omgebracht had.
Waar iedereen bij was, in het rechthuis. Desgevraagd voor het hof van
Holland verklaarde Jan: "Dat wordt wel gezegd. Ik weet nergens van. Op
de tijd dat ik dat gedaan zou hebben was ik zeer dronken". De heer van
Valkenburg had reeds eerder gepoogd Jan een beschuldigende verklaring
te laten afleggen. Deze had geweigerd om dezelfde reden.
Fluisterstemmen vertelden ook dat de vrouwen die het lichaam van de
dode hadden ontwaad haar het vuile hemd niet mochten uittrekken en een
schoon hemd aandoen. De baljuw had het hen verboden. Omdat, naar zijn
zeggen, zijn vrouw dat niet gewild zou hebben. Morrend hadden ze gehoorzaamd
en het schone hemd tenslotte maar over het oude heen getrokken.
Wat was dat voor vreemde gang van zaken? Dat de baljuw zijn
vrouw dood geslagen kon hebben en op die wijze de sporen daarvan
maskeren kwam zelfs niet in hun hoofd op. Toen nog niet. Hoewel ze wat
vreemd opkeken toen de baljuw daar zelf over begon. Hij had hen, enige
tijd nadat het werk gedaan was, op de koffie genodigd. Daarna nam hij
hen mede naar het kamertje waar de kist stond. Daar vertelde hij dat
iemand van hen had rondgestrooid dat hij, de baljuw, zijn vrouw om het
leven gebracht had. "Is één van jullie in Leiden geweest en heeft daar
gepraat?" Ze schudden het hoofd. Streng keek hij hen aan, mochten zij
iets dergelijks denken dan stond het hen vrij nu meteen het lichaam van
zijn vrouw te onderzoeken. "Want ik zal het daarbij niet laten!" Het klonk
wat dreigend in de enge ruimte. Hij opende het deksel en toen niemand
aanstalten maakte aan het verzoek gevolg te geven verwijderde hij zich
naar de achterkamer. Om daarmee duidelijk te maken dat het hen geheel
vrij stond te doen wat ze goed achtten. De vrouwen, geheel met de zaak
verlegen, weifelden. Geen hunner dorst te doen wat gevraagd werd. Toen
de baljuw weer terugkwam en vroeg of ze het lijk gevisiteerd hadden zei
één van de dames: "O God, nee baljuw, wij hebben daar geen gedachten
na!" Maar daarmee waren de geruchten niet uit de wereld. Twijfel bleef
vreten. Totdat zoveel jaren later, tijdens het proces en op verzoek van de
gevangene, een aantal personen kwamen verklaren dat de vrouw van de
baljuw tijdens haar leven verscheidene keren had laten blijken begraven te
willen worden in het hemd dat ze aanhad. Dat werd bevestigd door Huy-
Deel 2. Bestuur en Bestuurders. 44