Digitale versie - Vereniging Oud Valkenburg

Nero schokte de geschiedenis met een serie uitspattingen, die nauwelijks
overtroffen kunnen worden. Aanvankelijk was hij een goed keizer maar
Brittannicus moest toch maar uit de weg geruimd worden. En aangezien
hij het gekonkel van zijn moeder ook zat was volgde zij kort daarna. In 62
liet hij zijn vrouw Octavia ter dood brengen. Hij greep in 64 de grote
brand van Rome aan om de “opstandige” christenen te lijf te gaan, naar
verluidt behoorden Paulus en Petrus tot de slachtoffers. Ondanks zijn
kwade invloed in eigen land, liet Nero de provincies goed besturen. In
Germanië was er een tijd van welvaart en rust. In 68, na zijn dood, ontbrandde
opnieuw een strijd om de troon-opvolging. Er waren minstens
drie pretendenten. Onder hen Vitellius, de man die hier als landvoogd
orde en rust handhaafde. Door gunsten en giften kreeg hij zijn legioenen
achter zich. In Keulen werd hij daarop tot keizer uitgeroepen. Met zijn
troepen trok hij vervolgens naar Italië om in Rome zijn aanspraken af te
dwingen. Achter bleven de plaatselijke commandanten met onderbemande
forten. Motivatie nul komma nul! Voor hen zat er niets anders op dan
de plaatselijke bevolking onder druk te zetten om meer soldaten te leveren.
De ronselaars trokken de dorpen langs. “Nog geen achttien jaar?
Toch maar meekomen!” Sommige ambtenaren lieten zich omkopen en
maakten misbruik van de omstandigheden. Wat wil je, als de bazen het
voorbeeld geven? Maar het volk nam het niet. De Germanen, verzamelnaam
voor allerlei stammen, staken de koppen bij elkaar. De Cananefaat
Julius (Claudius) Civilis voerde hen aan. Als commandant van een cohorte
van het Romeinse leger had hij al het één en ander meegemaakt. Eén
ding begreep hij goed, om wat tegen de Romeinen te kunnen beginnen
moest hij de elkaar bestrijdende Germanen op één lijn krijgen. Eendrachtig
zouden ze sterk staan. En dat lukte hem, hij wist de stam-hoofden te
overtuigen. De tijd was gunstig, alom was er ontevredenheid en de Romeinse
soldaten waren weg.
Ook de Cananefaten aan de monding van de Rijn kozen zich een aanvoerder.
Brinno, zoon van een stamhoofd, werd op het schild gezet en rondgedragen.
Kort daarna brak de grote strijd uit, woest trokken ze op weg en
overrompelden het halfbemande castellum van Valkenburg. De brand in
het fort! Voort ging het. Achter hen een laaiende vuurgloed, voor hen de
loodsen en pakhuizen op het “Marktveld” en “De Woerd”. Ook daar werd
alles kort en klein geslagen. Romeinse kooplieden ondergingen de behandeling
die hun landgenoten zo menigmaal hadden toegepast. Zo werd de
herinnering aan Agrippina uitgewist. Einde castellum, anno 69 n.C.
Slechts een dikke laag as bleef achter Als teken aan de wand.
In Rome werd de machtsstrijd beslist en Vitellius’ lijk in de Tiber gegooid,
Vespasianus werd keizer. Direct daarna werd Cerealis er op uit
gestuurd met een groot leger Italianen en Spanjaarden om de rust in Germanië
te herstellen. Na zware gevechten wist hij tenslotte Julius Civilus
tot overgave te dwingen. Weer brak een periode van rust en welvaart aan.
In Valkenburg werd de eerste hand gelegd aan het vierde castellum. Nog
steeds van hout, riet en klei.
Om en nabij het jaar 100 werd het castellum voor de zoveelste keer afgebroken.
Einde periode vier. In Rome bracht Keizer Traianus een definitieve
regeling tot stand van het bestuur aan de Rijn. Nederland en België
maakten daarin deel uit van de provincie Germania Inferior. Op haar
beurt weer onderverdeeld in civitates die ruwweg samenvielen met de
afzonderlijke stamgebieden. Tijdens zijn regering moet het vijfde castellum
gebouwd zijn. Nu met een stafgebouw van steen. Het zal allicht tot
onderkomen gediend hebben aan keizer Hadrianus, die tijdens zijn regering
vele inspectiereizen door het rijk maakte. Hij gaf zijn naam aan
Forum Hadriani, een civitas in de buurt van het huidige Voorburg, dat
daarmee tot hoofdstad van de civitates der Cananefaten werd bevorderd.
Castellum nummer 5 werd, zonder dat daartoe enige reden bekend is,
afgebroken tussen 170 en 174. Marcus Aurelius was keizer van Rome. De
grenzen van het Romeinse rijk stonden onder zware druk door de drang
tot volksverhuizen der omliggende Germaanse volken. Ook de Chauken
en Chatten deden weer van zich horen, uiteraard in ongunstige zin.
Het strand moet in die tijd hoger geweest zijn, of de zee lager. Of van
beide wat. In ieder geval heeft het legendarische Brittenburg ooit aan de
monding van de Rijn gelegen. Geen zandkasteel maar een echt stenen fort
naar thans wordt aangenomen. Er is geopperd dat het een vroeg middeleeuwse
burcht was maar de Romeinse oorsprong lijkt onweerlegbaar. De
op de oude tekeningen aangegeven vorm van de gebouwen in het midden
doen denken aan graanschuren, horrea. Het bouwsel werd door de zee
verzwolgen en vergeten. Tot grote verbazing van de bevolking van Kat-
Deel 1. In en om het Romeinse castellum 14