Verslag van de regering inzake de strijd tegen mensenhandel in ...

In 2009-2010 heeft de SI Henegouwen, in samenwerking met de politiediensten, meerdere controles in volgende
risicosectoren uitgevoerd: horeca, bouw, landbouwbedrijven, tabakshops en nachtwinkels (Indisch-Pakistaans
milieu).
Inzake de uitbuiting van huispersoneel, komt er bij de SI weinig tot geen informatie (bijvoorbeeld klachten) omtrent
de uitbuiting van huispersoneel binnen. Het betreft natuurlijk moeilijk op te sporen situaties. In deze sector worden
niettemin enkele dossiers per jaar behandeld, die zich met name hoofdzakelijk in de regio Brussel situeren.
2.3.1.2. DE PROBLEMATIEK VAN “LOONDIEFSTALLEN”
Er bestaan op zich voldoende wettelijke instrumenten om de rechten van werknemers zonder papieren te
beschermen. Zo heeft men de loonbeschermingswet en de arbeidswet, net als tal van andere arbeidswetten. Zelfs als
de werknemers op illegale wijze tewerkgesteld worden, kunnen ze zich beroepen op de rechten die uit deze wetten
voortspruiten.
Het grootste probleem van deze werknemers lijkt volgens sommige bronnen de loondiefstal te zijn, evenals de
overdreven arbeidsuren waartoe ze gedwongen worden.
Hun tewerkstelling komt, wegens de verdoken aard, echter pas aan de oppervlakte bij een controle door de sociale
inspectiediensten (of de politie).
Het spontaan neerleggen van een klacht van deze werknemers bij de Inspectie “Toezicht van de sociale wetten” van
de FOD WASO, gebeurt quasi nooit. Daartoe is de drempel te hoog voor werknemers zonder papieren. Het risico op
uitzetting of het bevel om het grondgebied te verlaten, ingevolge beslissing door de dienst Vreemdelingenzaken is in
hun ogen te groot. Maar de voornoemde inspectie “Toezicht van de sociale wetten” kan echter wel de enige dienst
zijn die bevoegd is om voor werknemers zonder parpieren op te treden door hun achterstallige lonen en overlonen
te doen regulariseren of hun niet-verkregen inhaalrust te doen uitbetalen In de praktijk is dit zeer moeilijk.
De gevallen die door NGO organisaties zoals OR.C.A. 14 worden aangebracht leverden tot nog toe weinig succes op
wegens de bewijsmoeilijkheden, bijvoorbeeld als de clandestiene tewerkstelling niet door de inspectie met eigen
ogen kon vastgesteld worden, werd ze al te gemakkelijk door de werkgever ontkracht (vriendendienst, toevallige
hulp, moeilijkheid om de juiste prestaties te bewijzen, getuigen die hun getuigenis niet durven bevestigen enz.).
De sociale inspectiediensten en dus ook de klassieke arbeidsinspectie “Toezicht op de sociale wetten” zijn collegiaal
gehouden absolute prioriteit te verlenen aan de fraudebestrijding en de illegale tewerkstelling van vreemde
werknemers als gevolg van vroegere regeringsbeslissingen, administratieve onderrichtingen, beleid van SIOD 15
enz… Hun acties ter opsporing en bestrijding van sociale fraude en illegale tewerkstelling van vreemdelingen laat de
sociale inspecteurs niet toe bij het vaststellen van dergelijke zware inbreuken (sanctie niveau 4 van het sociaal
strafwetboek) hun klassiek appreciatierecht uit te oefenen door bijvoorbeeld niet te verbaliseren maar andere
oplossingen te kiezen.
Overigens is het voor een sociaal inspecteur onmogelijk om het verblijf van een illegaal in het land verblijvend
persoon te “regulariseren” of door de vingers te zien. Hij is verplicht de vaststelling voor te leggen aan de Dienst
vreemdelingenzaken, die beslist over het verdere verblijfsrecht van de betrokken werknemer. In die context is het
dus begrijpelijk dat sociale inspecteurs, die wel willen het verschuldigd loon van illegaal tewerkgestelde vreemde
werknemers regulariseren geprangd zitten tussen deze normale missie en basisopdracht (cfr. de taak van
arbeidsinspecties volgens de IAO en het verdrag nr. 81 betreffende de arbeidsinspectie) enerzijds en de strenge
aangifteplicht in geval van frauduleuze tewerkstelling anderzijds. Slachtoffers wensen dus vaak geen beroep te doen
op het beschermd statuut van slachtoffer mensenhandel uit vrees voor represailles.
14 Organisatie voor Clandestiene Arbeidsmigranten, www.orcasite.be
15 Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD).
26 / 84