You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
de <strong>Filmkrant</strong><br />
#352 MAART 2013 29<br />
Paradies: Glaube<br />
GodsdienstoorloG<br />
oP de vierkante meter<br />
Met het middendeel van zijn hoop-geloof-en-liefde-trilogie bereikt de Oostenrijkse<br />
filmmaker Ulrich Seidl het hoogtepunt van zijn kunstenaarschap. Hij onderzoekt<br />
godsdienstwaanzin en de terreur van compassie. dooR dANA liNsseN<br />
Gek eigenlijk. In de (Nederlandse) volksmond zeggen<br />
we hoop, geloof en liefde, terwijl apostel Paulus, aan<br />
wie de drie-eenheid ontleend is, het in zijn Bijbelse loflied<br />
op de liefde over geloof, hoop en liefde heeft. En de<br />
Oostenrijkse filmmaker Ulrich Seidl gooit de volgorde<br />
in zijn Paradies-trilogie nog verder door elkaar. Hij begon<br />
vorig jaar in Cannes met Liebe, afgelopen Filmfestival<br />
Berlijn ging slotdeel Hoffnung in première en het<br />
grandioze middendeel Glaube dat ondertussen in Venetië<br />
voor het eerst werd vertoond, bereikt nu de Nederlandse<br />
bioscopen. Niet eerder deed een filmmaker binnen<br />
een jaar tijd de drie grote Europese filmfestivals<br />
aan, met drie films die weliswaar oorspronkelijk als één<br />
film bedoeld waren, maar ook zelfstandig tot het beste<br />
behoren wat dat filmjaar heeft voortgebracht.<br />
Bij Paulus zijn geloof, hoop en liefde de drie religieuze<br />
begrippen die van blijvende waarde zijn (tegenover<br />
profetieën, tongen en kennis). Je vraagt je af of de volgorde<br />
ertoe doet. Of er een hiërarchie is. Bij Paulus wel,<br />
die benoemt de liefde als belangrijkste. Maar bij Seidl?<br />
(Er bestaat binnen de Oostenrijkse traditie overigens<br />
nog een toneelstuk van Ödön von Horváth dat onder<br />
nationaal-socialistische druk in 1933 alleen in een aangepaste<br />
versie in première mocht gaan en waarin de heldin,<br />
van hoop, geloof en liefde verstoken, van armoede<br />
en ‘Verelendung’ sterft).<br />
Zelfkastijding<br />
Drie vrouwenportretten werden het, over drie familieleden.<br />
Teresa was de hoofdpersoon van Liebe, een mollige,<br />
blijmoedige, alleenstaande vrouw van middelbare leeftijd<br />
die in een seks-resort in Kenia de (vleselijke) liefde<br />
hoopte te vinden waar ze thuis van verstoken bleef. In<br />
Glaube en Hoffnung zien we hoe het haar zus en dochter<br />
vergaat terwijl zij op vakantie is. Dochter Melanie wordt<br />
Trois mondes<br />
luk een jonge Moldaviër doodrijdt en in paniek<br />
wegvlucht. Dit tragisch incident dreigt niet<br />
alleen Al te verscheuren (hij worstelt met<br />
schuldgevoelens) maar ook het aangekondigde<br />
huwelijk met Marion, de dochter van zijn<br />
in Hoffnung in een zomerkamp voor zwaarlijvige kinderen<br />
ondergebracht. En in Glaube volgen we Teresa’s zuster<br />
Anna, een fanatieke katholieke, die de dagen van haar<br />
zomervakantie vult met zelfkastijding en gebedsgroepen<br />
en met een Maria-beeld langs de huizen trekt in de<br />
hoop nog wat zieltjes te winnen. Als haar islamitische<br />
echtgenoot Nabil na twee jaar opeens weer opduikt ontspint<br />
zich bovendien in de gangen van haar burgermanswoning<br />
een soort godsdienstoorlog op de vierkante meter<br />
waarbij het Midden-Oosten-conflict verbleekt.<br />
<strong>De</strong> Paradies-trilogie toont Seidl op het hoogtepunt<br />
van zijn kunstenaarschap. Nu de drie films voltooid zijn<br />
is het wel de moeite waard om te filosoferen over de vraag<br />
in welke volgorde ze het beste bekeken kunnen worden,<br />
net als bijvoorbeeld bij het Dreileben-drieluik van Christian<br />
Petzold, Dominik Graf en Christoph Hochhäusler<br />
vorig jaar. Bij Seidl komen we er voorlopig op uit dat<br />
hoop, geloof en liefde een betere volgorde was geweest,<br />
en niet alleen omdat we daar in ons spraakgebruik meer<br />
aan gewend zijn. Maar daarover volgende maand meer,<br />
als Hoffnung in de Nederlandse bioscopen.<br />
Feesthoedjes<br />
Nu eerst Glaube. Verreweg het sterkste deel uit de reeks,<br />
en net als de beide andere films zelfstandig te bekijken.<br />
<strong>De</strong> films van Urlich Seidl tarten niet alleen de grenzen<br />
van documentaire en fictie (bij hem een verhevigde<br />
werkelijkheid), maar verwarren ook omdat ze vaak naar<br />
exploitatie neigen. En daarmee op z’n minst de toeschouwer<br />
bewust maken van z’n eigen kijkgewoontes.<br />
Of het nu om het geënsceneerde huwelijk ging in Mit<br />
Verlust ist zu rechnen (1992), de liefde tussen mens en<br />
huisdier in Tierische Liebe (1996), de borstenobsessie<br />
van de vrijgezelle wiskundeleraar Rene in <strong>De</strong>r Busenfreund<br />
(1997) of de nietsontziende klinische beelden<br />
baas de garagehouder, onmogelijk te maken.<br />
Ook al omdat de aanwezigheid van twee vrouwen<br />
– getuige Juliette en vrouw van het<br />
slachtoffer Vera – zijn twijfel nog verder versterken.”<br />
zie filMkRANT.Nl/Nieuws_2012/8397<br />
The Sweeney<br />
nick love | Stevige Britse politiefilm met spitse<br />
humor en dito visuele stijl over een groep<br />
rechercheurs die Londen wil schoonvegen.<br />
Gebaseerd op de gelijknamige Britse serie uit<br />
de jaren zeventig maar verplaatst naar Londen<br />
vandaag. Damien Lewis uit Homeland is de<br />
bedenker en manager van The Flying Squad,<br />
een politieeenheid die geweld met geweld wil<br />
bestrijden. Dat valt niet goed bij de politieke<br />
top van het politieapparaat en Lewis is veel<br />
tijd kwijt aan het weerleggen van de kritiek.<br />
Bulldozer Ray Winstone knapt het vuile werk<br />
op als detective inspector Jack Regan die on-<br />
vermijdelijk Interne Zaken achter zich aan<br />
krijgt terwijl het team achter een stel overvallers<br />
aan zit. Om het allemaal nog wat over-<br />
van Weense buitenwijken gecontrasteerd met de smoezelige<br />
wereld van seksclubs in het al veel verder gefictionaliseerde<br />
Hundstage (2001) en het ongemakkelijke<br />
Import/Export (2007) waarin hij op onnavolgbare Seidliaanse<br />
wijze de seksindustrie in één film wist te verbinden<br />
met demente bejaarden met feesthoedjes op.<br />
<strong>De</strong>els spreekt Glaube van de drie delen van de Paradies-trilogie<br />
natuurlijk het sterkste, omdat we in het<br />
Westen al een lange traditie hebben waarin kritisch tegen<br />
de uitwassen van het christelijke geloof wordt aangekeken.<br />
Anna’s aan erotische extase grenzende aanbidding<br />
van het kruisbeeld, de beelden van de gebedsgroep<br />
die “Oostenrijk weer katholiek wil maken”, en<br />
Anna’s persistente missionarisgedrag geven je een minder<br />
ongemakkelijk gevoel dan Teresa’s erotische escapades<br />
of Melanies pogingen om haar obese tienerlichaam<br />
in het gareel te krijgen. We hebben die religieuze<br />
hysterie eerder gezien. God is eerder bespot. Je kunt je<br />
als toeschouwer makkelijker van het schuldgevoel over<br />
je eigen voyeuristische blik distantiëren.<br />
lees veRdeR op filmkrant.nl<br />
Paradies: Glaube »»»»» oosTeNRijk/duiTslANd/fRANkRijk,<br />
2012 | Regie ulRich seidl | 113 MiNuTeN | MeT MARiA hofsTädTeR,<br />
NAbil sAleh | disTRibuTie eye | Te zieN vANAf 14 MAART<br />
The sweeney<br />
zichtelijker te maken heeft Regan een affaire<br />
met de vrouw van bovenbaas Lewis.<br />
Te zieN vANAf 14 MAART
Change language