06 - Bijlage 4 - Structuurvisie Achtkarspelen d.d. 2 januari - Raad ...

dergelijke dichtheid, zo gaaf bewaard gebleven als hier. Het kerngebied ligt
tussen Buitenpost en Eastermar (Tytsjerksteradiel). Onder invloed van de
voormalige Lauwerszee heeft het gebied rond Gerkesklooster en Stroobos een
iets ander voorkomen. Dit gebied heeft een kleibovengrond, is opener en kent
restanten van voormalige prielen en slenkbeddingen (microreliëf en slotenpa-
troon). Dit gedeelte van de gemeente ligt buiten het Nationaal Landschap.
De Noardlike Fryske Wâlden bestrijken de noordwestelijke helling van het
Drents Plateau. Dit bestaat uit een basis van keileem, waarop dekzanden zijn
afgezet. Deze zandgronden zijn plaatselijk onderbroken door laagveen. Verge-
leken met de kleistreken kwamen de schrale zandgronden laat tot ontwikkeling
en waren zij dunbevolkt. Vanaf 900 n Chr. is men begonnen met de (her)ont-
ginning van dit gebied. In lange smalle stroken ging men het veen te lijf. Op de
perceelgrenzen werden bomen geplant, of kwamen de elzen spontaan op in de
slootkant. Een systeem van evenwijdig lopende en dicht op elkaar liggende
wijken ontstond, waarover turf werd afgevoerd. De tussengelegen lagere,
boomloze gebieden werden hier mieden genoemd. In het gebied komen ook
pingoruïnes voor. Zo’n overblijfsel van een pingo is een herinnering aan een
ondergrondse ijsmassa die zich aan het einde van de ijstijd naar boven heeft
gewerkt en daarbij de grond omhoog heeft gedrukt. Op den duur is de grond er
van afgegleden en na het smelten van het landijs bleef een meertje, omgeven
door een aarden wal, over: de pingoruïne. Tussen Twijzelerheide en Harkema
is een concentratie van deze aardkundige verschijnselen. Juist op de aarden
ringwal rond deze pingoruïnes worden vaak prehistorische bewoningssporen en
in de kern paleobotanische informatie aangetroffen.
Op de volgende kaart is de landschappelijke situatie in de gemeente weerge-
geven. In hoofdstuk 11 wordt de karakteristiek van de kernen per dorp be-
schreven.
Binnen de gemeente Achtkarspelen zijn delen gelegen van de Provinciale Eco-
logische Hoofdstructuur (PEHS). Het gaat hier om de gebieden Drogehamster-
mieden, Twijzelermieden, Polder Rohel, Surhuizumermieden en IJzermieden.
In de PEHS wordt prioriteit gegeven aan behoud en versterking van ecologische
functies. In het streekplan zijn Relatienota- en natuurontwikkelingsgebieden
(onder andere EHS) ruimtelijk begrensd.
005.00.01.13.04 - Structuurvisie Achtkarspelen - 2 januari 2013
DE ECOLOGISCHE
HOOFDSTRUCTUUR
19