Brabantse Biesbosch, natuurlijk strijdtoneel.pdf - Den Hout

4 HISTORISCHE EN LANDSCHAPPELIJKE CONTEXT
Dat er in deze regio -en in de hele westelijke en noordelijke grenszone van Brabant- zoveel vestingsteden en
historische verdedigingswerken zijn ontstaan is niet toevallig. Men heeft de natuurlijke gebiedskenmerken
welbewust zoveel mogelijk strategisch ingezet bij de landsverdediging. In dit hoofdstuk wordt deze
samenhang uiteengezet.
4.1 4.1 Het et landschap
4.1.1 4.1.1 De De natuurlijke natuurlijke basis: basis: bodem bodem, bodem , water en reliëf
Het plangebied ligt in de overgangszone van drie gebieden:
- Het Benedenrivierengebied, met het Land van Heusden en Altena;
- Het Deltagebied, met de Biesbosch en de West-Brabantse kleipolders;
- De Brabantse zandgronden, inclusief de venige laagten van de Binnenpolder van Terheijden en de
Vuchtpolder.
Het Benedenrivierengebied en het Deltagebied zijn (in deze regio) pas ontstaan na de St.Elisabethsvloed van
1421. Daarvoor was dit, samen met de Hollandse venen één aaneengesloten veenlandschap dat gedeeltelijk
binnen de Groote of Zuidhollandsche Waard lag, een enorme bedijkte polder tussen Dordrecht en Heusden. De
Maas liep destijds nog een stuk noordelijker. Beken als de Donge en de Mark stroomden in dit veengebied uit.
Hoogte
(m NAP)
Terheijden
Breda-Noord
Afbeelding 5. Hoogteligging van het gebied
Made
Geertruidenberg
Oosterhout
Door de verwoestende
werking van de diverse
stormvloeden na 1421 is
het Hollandsch Diep, de
Amer en het Bergsche
Veld, de huidige Biesbosch,
ontstaan. Via de enorme
getijdengeul van het
Hollandsch Diep werd
brak water, zand en slib
naar deze regio
aangevoerd, dat in laagten
als zavel en klei over de
venen werd afgezet. Dit
proces kon gedurende
enkele eeuwen ongestoord
doorgaan, waarbij de dikte
van de kleiafzettingen
groeide. Deze vruchtbare
kleigronden boden goede
perspectieven voor het
agrarisch grondgebruik.
De eerste bedijkingen en
inpolderingen in deze
regio vonden plaats in de 16 e eeuw, maar pas in de 17 e en 18 e eeuw werden grote delen bedijkt en ingepolderd. In
het Deltagebied gebeurde dat door een stelsel van grote en kleine polders aan te leggen, zoals de Emiliapolder
(1645) noordelijk van Made en de Oranjepolder (1749) bij Oosterhout. Het Benedenrivierengebied werd meer
als één geheel ingepolderd.
Brabantse Biesbosch Van Dijk Advies
Natuurlijk strijdtoneel
- 11 -