kinderen en poezie

EEN KUNSTZINNIG
HOOFDSTUK:
OMGAAN MET POËZIE
Fantaseren
's Avonds in bed, mijn broer en ik,
nog klaar wakker fantaseren we
om het meest en om het gekst
tot de trappen ervan kraken
en het licht aanflitst
De sterren, zeg ik,
zijn de wittebalschoenen van de engelen
of de suikermuisjes
op een grote verjaardagstaart
of nog...
maar dan zet mijn broer in
met zijn bazige stem:
doe niet zo gek,
de sterren, dat zijn grote,
grote vuurballen die we eerst zien
als ze allang uitgedoofd zijn,
ontploft in duizend stukken!
Bij zijn fantasie
kan ik het nooit halen!
Inleiding
Dit gedicht van Armand van Assche,
gepubliceerd in 'Als je goed om je
heen kijkt zie je dat alles gekleurd is'
(1991) wil ik als rode draad benutten,
om aan te geven wat met zo'n gedicht
allemaal gedaan kan worden met kinderen.
Omgaan met kinderpoëzie vormt een
onderdeel van mijn onderwijspraktijk.
Het stoeien met taal en de mogelijkheden
van taal met de kinderen ontdekken
vormt hiervoor een belangrijke
drijfveer.
Zelf lees ik niet eens veel poëzie. Ik
kom er weinig aan toe, het lezen van
romans heeft mijn voorkeur. Het kost
moeite om me met volwassenpoëzie
bezig te houden.
Leen ik een bundel bij de plaatselijke
bibliotheek, dan laat ik mij beïnvloeden
door recensies. Zet ik me dan aan een
bundel, dan heb ik al een houding van
'niet te veel gedichten achter elkaar
lezen'. Ik bemerk dat ik anders vaak
moet switchen van het ene gegeven
naar het andere en dat vind ik niet
prettig. Ik concentreer me liever op
een gedicht en probeer te genieten
van de gekozen woorden, de associaties
die de inhoud bij mij oproept, enz.
Vaak moet ik het gedicht diverse
malen herlezen, om het gevoel te krijgen
dat ik het meeste uit het gedicht
heb gehaald.
Voor mijn stamgroep leen ik regelmatig
een bundel om gedichten eruit voor te
lezen. Ik probeer de dag te eindigen
met een gedicht. De laatste tijd kies ik
voor de gedichten van Willem Wilmink,
mede gestimuleerd door een optreden
van hem tijdens de Bevrijdingsfeestactiviteiten
in Zwolle, afgelopen 5 mei.
Binnen school hebben we geen afspraken
gemaakt over de wijze waarop
we met kinderpoëzie willen omgaan.
In het schoolwerkplan hebben we destijds
op laten nemen, dat we willen stimuleren
dat kinderen zelf gedichten
gaan schrijven; het liefst nog verschillende
soorten. Daarnaast willen we
aandacht schenken aan b.v. de herkomst
van woorden, buiten de tekst
om te leren denken, gedichten voordragen,
doch bovenal leesplezier ontwikkelen
(ook van gedichten).
De plek van kunstzinnige vorming
binnen de school
De school kent daarentegen een lange
traditie van kunstzinnige activiteiten.
Kunstzinnige Vorming neemt op 't Hoge
Land een belangrijke plaats in. In de
beginjaren van de school (1981 opgericht)
is kunstzinnige vorming sterk in de
aandacht geplaatst door een aantal
voortrekkers, die destijds actief waren
in de leef-werkgemeenschap.
Jaap Meijer
De visie op kunstzinnige vorming is
nauw verbonden met de Jenaplanuitgangspunten
die de school hanteert.
Kunstzinnige vorming is voor de
school in eerste instantie een middel
tot persoonlijkheidsontplooiing. Daarnaast
wordt ernaar gestreefd d.m.v.
kunstzinnige vorming kinderen gevoelig
te maken voor kunst.
De attitudevorming is dus van belang.
Daarbij zijn drie te onderscheiden leerwegen
te noemen:
1. Het kind leert op verschillende
manieren zijn gevoelens te uiten, de
wereld om zich heen te verwerken.
2. Een kind leert dit zowel alleen als
samen met anderen te doen.
3. Een kind leert vanuit bepaalde probleemstellingen,
via technieken, een
eigen oplossing te kiezen.
In het samenspel van wereldoriëntatie
en kunstzinnige vorming gaat het o.m.
om de ontwikkeling van creativiteit.
Creativiteit wordt opgevat als het vermogen
om uit ervaringen nieuwe combinaties,
ideeën of producten te vormen.
In het onderwijs, dat vorm wordt
gegeven door het team, liggen veel
momenten waarin creatief gedrag kan
worden gestimuleerd en ontwikkeld.
De kinderen zijn dan bezig met het vinden
van oplossingen voor situaties,
het ontwikkelen van gedachten, het
maken van werkstukken. Hierbij is het
vermogen om afstand te nemen van
de gegeven situatie door zelf iets
nieuws, iets anders te voorschijn te
brengen, een voorwaarde.
Het uitgangspunt is in het onderwijs zo
veel en zo vaak mogelijk een beroep te
doen op de creatieve vermogens van
kinderen door het creëren van open
situaties en probleemstellingen. Onder
'open' wordt verstaan: spel/werksituaties,
waarvan de verdere ontwikkeling
en afloop niet bij voorbaat eenduidig
bekend zijn.
De ervaring leert dat het bewust
omgaan met het creatieve proces een
vaak intensieve werkwijze is, waarbij
groepsleiders nogal eens afhaken. Het
vereist n.l. eengoed inzicht in de ontwikkelings-mogelijkheden
van de verschillende
kinderen, inzicht in de
MENSEN-KINDEREN
SEPTEMBER 1997 17