Gedeelde zorg: een ideeënboek - PON

GEDEELDE ZORG: EEN IDEEËNBOEK
8
Inleiding
Het belang van familieleden in de zorg voor ouderen staat eigenlijk niet meer
ter discussie. Leidinggevenden, medewerkers en familieleden onderschrijven
allen dit belang. In het document van de organisatie van zorgondernemers
ActiZ 1 staat met zoveel woorden dat zorgorganisaties visie en beleid op gebied
van mantelzorg niet meer kunnen missen. De vraag is nu meer: hoe brengen
we dit samenspel en de samenwerking met de familie in praktijk. Hoe
moeten de zorgverleners op de werkvloer de samenwerking praktisch handen
en voeten geven.
De omgeving van de bewoner
Zorgverleners zijn doorgaans goed op de hoogte van het wel en wee van hun
cliënten. Ze hebben echter minder zicht op de omgeving van de bewoners.
Dat zijn de mensen die zich om hen heen bewegen zoals familieleden, vrienden,
oude kennissen, medebewoners, zorgverleners en spirituele raadgevers.
De mensen waarmee de bewoner een band heeft.
Voor en na de verhuizing
Als een bewoner in een verzorgings- of verpleeghuis komt wonen, neemt hij
zijn sociale netwerk mee. Zowel voor de bewoner zelf als voor de mensen
waarmee hij persoonlijke of intieme banden heeft is deze overgang ingrijpend.
Voor de omgeving is de verhuizing naar een verzorgingshuis of een
verpleeghuis een bijzonder stressvolle gebeurtenis. Voor de verhuizing hadden
families meestal een groot aandeel in de dagelijkse zorg en die geven ze
nu in één keer uit handen. Hierover kunnen ze gevoelens van boosheid, schuld
en falen ontwikkelen die ze vooral vlak na de verhuizing gaan ervaren. Ook
ontstaat dan een gevoel van leegte die ontstaat, omdat de dagelijkse zorg is
weggevallen.
Vaak wordt aangenomen dat de betrokkenheid van familieleden stopt
als hun naaste in een instelling gaat wonen. Die aanname is niet juist: veel
families blijven betrokken in het wel en wee van hun oudere familielid. De
mensen die in zijn leven belangrijk zijn, blijven belangrijk. Wie er toe doet
voor de bewoner, verhuist als het ware mee.
Botsende waarden
Familiebanden zijn ontstaan uit liefde en geboorte. Ze duren levenslang. Iedereen
kent iedereen en de omgangsvormen staan niet op papier. Een instelling
is zo heel anders dan een familie. Hoewel zorghuizen het zo huiselijk
mogelijk proberen te maken, heersen er toch regels en voorschriften die thuis
niet voorkomen. Dat wringt weleens, want een instelling is nu eenmaal geen
familie. Ook al proberen instellingen daar dicht tegenaan te zitten zoals met
afdelingen kleinschalig wonen of huiselijk wonen.
1
ActiZ (2007) Samenspel met mantelzorg. Handreiking voor het vormen van visie en beleid op
het gebied van mantelzorg in organisaties voor verpleging en verzorging. Utrecht: ActiZ / EIZ.