Jan van den Noort, Licht op het GEB, Geschiedenis van het ...

2D e Gasquaestie
Een onderonsje van de gasfabrikanten
De contracten voor de straatverlichting en die voor de
verlichting van de openbare gebouwen liepen 31 december
1880 af. Men vroeg zich af of het wel zo vanzelfsprekend
was om de gaslevering ook na 1880 in particuliere
handen te laten. Er waren al verscheidene steden met
gemeentelijke gasfabrieken 56 en binnenkort zou ook
Rotterdam-Zuid over gas uit de Gemeente Gasfabriek
Feijenoord kunnen beschikken.
Directeur van Gemeentewerken Van der Tak meende
dat beide gasfabrikanten zeer goed aan hun verplichtingen
hadden voldaan en dat een verlenging
van de contracten voor de hand lag. De commissie
voor Plaatselijke Werken voelde, net als Van der Tak,
niets voor een openbare aanbesteding. Als de ICGA
of de NRG daarbij het onderspit zou delven, moest
de hele stad weer worden opgebroken voor het leggen
van de gasbuizen van de nieuwe fabrikant. Om
diezelfde reden wees de commissie de bouw van een
Terwijl de Gemeente Gasfabriek Feijenoord in de steigers stond, werd
druk onderhandeld over de nieuwe contracten van de particuliere
gasfabrikanten. Een voorstel om ook de gasvoorziening op de
noordelijke Maasoever gemeentelijk te maken maakte toen nog geen
schijn van kans. Het voorstel van B & W om de gasfabrikanten
ook voor de periode 1880-1890 een contract te geven, passeerde de
raad ongeschonden. De snelle vorderingen op het terrein van het
elektrisch licht, 55 hoe ongewis ook, vormden voor veel raadsleden een
gewichtig motief om de gemeentelijke financiën niet te wagen aan de
exploitatie van een tweede gemeentelijk gasbedrijf. De voorstanders
van gemeentelijke exploitatie hoefden niet lang te wachten op een
nieuwe gelegenheid om hun voorkeur uit te spreken. In 1881 stond
de exploitatie van de Rotterdamse gasvoorziening opnieuw ter
discussie. Vele raadszittingen werden gewijd aan de 'gasquaestie'.
Achteraf laat de afloop zich gemakkelijk raden - de gasvoorziening
op de noordelijke Maasoever werd ook gemeentelijk - maar de weg
daarheen lag vol struikelblokken.
31
gemeentelijke gasfabriek af. Zij gaf er de voorkeur aan
om de ICGA en de NRG deze keer allebei in te laten
schrijven voor beide contracten en de contracttermijn
te verkorten tot een periode van tien jaar (1880-
1890). De gasprijs die de gemeente betaalde was bijzonder
laag. Zolang die gasprijs redelijk was hoefde de
gemeente geen concurrenten in te schakelen, meende
de commissie vol zelfvertrouwen: '... de mogelijkheid
om buitenom die fabrieken in die verlichting te voorzien
zal hen nopen, om billijk in te schrijven'. 57
Hoe billijk de inschrijving verliep, blijkt uit de
notulen van het NRG-bestuur. De directeur van de
ICGA had het NRG-bestuur via een tussenpersoon,
notaris Burger, laten weten, dat 'zoo de NRG er in
kon komen zich te verbinden niet naar de stedelijke
verlichting in te schrijven, hij dan niet zou inschrijven
naar de verlichting der stadsgebouwen.' Het
NRG-bestuur ging daar grif op in en liet dat via
notaris Burger aan de ICGA weten.