Jan van den Noort, Licht op het GEB, Geschiedenis van het ...
Jan van den Noort, Licht op het GEB, Geschiedenis van het ...
Jan van den Noort, Licht op het GEB, Geschiedenis van het ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
A<br />
E<br />
C<br />
= elektrische installatie, de cirkels geven een indicatie <strong>van</strong> <strong>het</strong> bereik<br />
= dijken<br />
= spoorlijn<br />
0 500 1000 meter<br />
<strong>den</strong> zich problemen kunnen voordoen bij de aanleg<br />
<strong>van</strong> buizen in de slappe Nederlandse bodem. 190<br />
De Jongh stelde Hudig daarom voor om samen met<br />
zijn assistent H.A. <strong>van</strong> IJsselsteyn een onderzoek<br />
in <strong>het</strong> buitenland in te stellen en de verschillende<br />
installaties te bezichtigen. De reis die <strong>het</strong> gezelschap<br />
<strong>op</strong> 13 oktober begon en waarover <strong>op</strong> 4 november<br />
1890 werd gerapporteerd, 191 wijzigde De Jonghs<br />
standpunt ten aanzien <strong>van</strong> elektriciteit radicaal.<br />
De Jongh was <strong>op</strong> onderzoek uitgegaan om zijn oordeel<br />
over hydraulische installaties aan te scherpen, en<br />
aangezien kort tevoren in Bremen een nieuwe hydraulische<br />
installatie was aangelegd, voerde de reis ook<br />
naar deze stad. De Jonghs aandacht werd daar al snel<br />
afgeleid door elektriciteit. Op de Nordwestdeutsche<br />
Gewerbe und Industrie Ausstellung bewonderde hij een<br />
elektrische tram. De Thomson Houston International<br />
Electric Company, 192 eigenaar <strong>van</strong> de tram <strong>op</strong> de<br />
B<br />
Wilhelminakade<br />
D<br />
gemeentelijke<br />
elektriciteitscentrale<br />
Oostzeedijk<br />
Binnenhaven<br />
Spoorweghaven<br />
Fig. 17. Het tweede gemeenteplan, plan-Oostzeedijk I (1891).<br />
De gemeentelijke elektriciteitscentrale Oostzeedijk met in volgorde<br />
<strong>van</strong> belangrijkheid: de accumulatorenstations Wilhelminakade (B),<br />
Leeuwenlaan (A) en de eventueel later te vestigen accumulatorenstations<br />
Punt (C), Hoogstraat (D) en Yachtclubgebouw (E).<br />
4. De Electriciteitsquaestie<br />
69-70<br />
Bremer tentoonstelling, zou ook verantwoordelijk zijn<br />
voor de volledig elektrisch uitgeruste handelsinrichting<br />
<strong>van</strong> Boston. De hoofdingenieur <strong>van</strong> Hamburg, Andreas<br />
Mayer, gaf hen die tip. Hij zei er sterk over te <strong>den</strong>ken<br />
de Hamburgse havens ook elektrisch te outilleren.<br />
Het gezelschap bracht tevens een bezoek aan de Firma<br />
Blohm & Vos in Hamburg en bekeek daar enkele elektrisch<br />
bewogen lo<strong>op</strong>kranen. De agent <strong>van</strong> Thomson<br />
Houston International Electric Company zegde hen toe<br />
aanvullende informatie na te zen<strong>den</strong>.<br />
Bij thuiskomst stond elektriciteit bovenaan<br />
De Jonghs prioriteitenlijstje. De reis naar Duitsland<br />
had de leeslampjes voor de Academie naar de achtergrond<br />
gedrongen. Groter belangen dan licht<br />
voor leeszalen beheersten de gedachten. De haven<br />
had elektrische kranen nodig en die moesten er zo<br />
snel mogelijk komen, want concurrent Hamburg<br />
dacht er ook al over om zijn havens elektrisch te<br />
outilleren. Rotterdam mocht hoe dan ook niet achter<strong>op</strong><br />
raken in de concurrentieslag tussen de havenste<strong>den</strong>.<br />
Elektriciteit kon bovendien goed wor<strong>den</strong><br />
gebruikt voor de verlichting <strong>van</strong> de Gemeentelijke<br />
Handelsinrichtingen.<br />
Centrale Oostzeedijk<br />
De Jongh ging <strong>op</strong> studiereis met Van Doesburgh en<br />
Hudig om zich te oriënteren over elektriciteitscentrales.<br />
De assistenten Van IJsselsteyn en Van Cappelle<br />
vergezel<strong>den</strong> hen <strong>op</strong> die tocht. Op 17 november<br />
1890 vertrok <strong>het</strong> gezelschap. Het bezocht Lon<strong>den</strong>,<br />
Parijs, Luzern, Zürich, Milaan, Neurenberg, Dessau,<br />
Berlijn, Elberfeld, Barmen en Keulen en keerde<br />
terug met een lijvig reisverslag. 193<br />
Voorafgaand aan de reis had<strong>den</strong> zowel wethouder<br />
Molenaar als de commissie voor de Gasfabrieken<br />
directeur Van Doesburgh nog <strong>op</strong> <strong>het</strong> hart gebon<strong>den</strong><br />
'vooral <strong>het</strong> oorspronkelijke plan niet uit <strong>het</strong><br />
oog te verliezen'. 194 Dat mocht niet baten. Het<br />
nieuwe voorstel was veel groter <strong>van</strong> <strong>op</strong>zet dan <strong>het</strong><br />
plan-Leeuwenlaan. Bij <strong>het</strong> plan-Leeuwenlaan ging<br />
Van Doesburgh nog uit <strong>van</strong> een bereik <strong>van</strong> ongeveer<br />
1 kilometer. De drie directeuren waren er nu <strong>van</strong><br />
69<br />
70
Change language