Jan van den Noort, Licht op het GEB, Geschiedenis van het ...

1
4
2
= elektrische installatie, de cirkels geven een indicatie van het bereik
= dijken
= spoorlijn 0 500 1000 meter
Fig. 16. Het eerste gemeenteplan, plan-Leeuwenlaan (1890).
Centrale Leeuwenlaan (1) en in volgorde van belangrijkheid de later
eventueel te vestigen: centrale Punt (2), centrale Hoogstraat (3), centrale
Yachtclubgebouw (4) en centrale Rijnhaven (5).
behoefte aan elektrisch licht. 179 Een centrale in de
voormalige waag aan de Punt zou daar spoedig in
de behoefte kunnen voorzien. Het op te heffen
ziekenhuis aan de Hoogstraat, het pakhuis aan het
voormalige Yachtclubgebouw en een te stichten
gebouw bij de Rijnhaven konden de drie andere
centrales herbergen. Van Doesburgh opperde de
mogelijkheid om voor de aandrijving van de dynamo's
gasmotoren te gebruiken. De bescheiden
opzet had het voordeel, dat de gemeente niet gelijk
al op hoge kosten werd gejaagd 180 en dat zij bij de
inrichting van de vier andere centrales rekening kon
houden met de nieuwe uitvindingen die elkaar in
snel tempo opvolgden.
Grote verwarring brak uit toen B & W in zijn voorstel
aan de raad een vergissing maakte in de begroting
en die daarna op onduidelijke wijze herstelde.
Toen het raadslid A. Plate vroeg hoeveel geld er nu
5
4. De Electriciteitsquaestie
3
66-67
eigenlijk was uitgetrokken voor verbouw en hoeveel
voor nieuwbouw, wist burgemeester Vening Meinesz
het ook niet meer en zegde toe een en ander uit te
zoeken. 181 Hij ging te rade bij de commissie voor
de Gasfabrieken, maar ook daar heerste verwarring
en de leden van de commissie konden het niet eens
worden over de juiste strekking van het voorstel.
Op diezelfde vergadering deed directeur van
Gemeentewerken G.J. de Jongh uitvoerig uit de
doeken hoe hij het zich allemaal gedacht had. Hij
wuifde de verwarring over de begroting voor de
Leeuwenlaan weg met de mededeling, dat het hier
slechts een 'avant-project' betrof. Hij vond dat de
raad zich eerst moest uitspreken over de bouw van
een elektriciteitscentrale, daarna zou De Jongh met
Van Doesburgh een onderzoek in het buitenland
doen, om 'eerst dan een gespecificeerde begroting in
te dienen'. 182
Braaf deed de commissie verslag van 'haar' bevindingen
aan B & W 183 en deze vroeg de raad op
23 oktober 1890 184 om machtiging 'tot het doen
ontwerpen van een plan met begrooting van kosten
voor het maken eener installatie tot het voortbrengen
van electrisch licht enz.' 185 Burgemeester Vening
Meinesz lichtte toe, dat het de bedoeling was 'heden
uit te spreken, dat de raad in beginsel geen bezwaar
heeft, dat de levering van electrisch licht door de
gemeente in eigen beheer wordt genomen'. Alleen
het raadslid S. Muller stemde tegen het voorstel.
Hij zei er uitdrukkelijk bij, niet tegen gemeentelijke
exploitatie te zijn, maar het onzin te vinden om toestemming
te geven voor het maken van plannen.
Het lijkt erop dat deze stemming vooral bedoeld
was om de potentiële concurrentie duidelijk te
maken dat het de gemeente ernst was met haar plannen.
De aanvragen door particuliere elektriciteitsbedrijven
om een vergunning konden nu ook gemakkelijker
worden afgewezen. Bovendien verschafte
De Jongh zich op deze manier meer ruimte om zijn
ideeën uit te werken. Die ruimte zou hij nodig hebben,
want nieuwe informatie zou de plannen volledig
wijzigen.
66
67