Jan van den Noort, Licht op het GEB, Geschiedenis van het ...

36
37
Op 22 december 1882 werd het voorstel om beide
contracten op te zeggen met algemene stemmen
aangenomen. Over Van Weels suggestie om onderhandelingen
te beginnen met de NRG was de raad
minder eenstemmig. Het voorstel haalde slechts een
zeer krappe meerderheid - 18 voor en 17 tegen. 73
De NRG graaft haar eigen graf
Toen de gemeenteraad zich eenmaal duidelijk had
uitgesproken voor het opzeggen van de contracten
met beide gasfabrikanten leek alles mogelijk. Als de
gemeente en de NRG het eens werden over de aankoop
van de gasfabriek, dan kon de gemeentelijke
exploitatie al op 1 januari 1884 beginnen. Het was
echter nog de vraag of de NRG er wat voor voelde
om haar fabriek te verkopen. Zelfs in het geval dat
de NRG instemde met de overdracht, moest nog
worden afgewacht of de gemeenteraad de koop wilde
bekrachtigen. Het was verscheidene keren gebleken
dat de raad op dit punt sterk verdeeld was.
Het bestuur van de Nieuwe Rotterdamsche
Gasfabriek volgde de besprekingen in de gemeenteraad
op de voet en wijdde er menige vergadering
aan. President-directeur A. van Stolk, die na het
overlijden van P. van Limburgh (1873) de leiding
over de NRG op zich had genomen, vroeg zich af
of de NRG zich misschien actiever moest opstellen:
'De quaestie is: moeten wij nu maar over ons laten
beslissen of moeten wij ook handelend optreden?
Wel moeten wij in het oog houden, dat wij eene
partij in den raad hebben, die ons wel genegen
schijnt. Tenminste het voorstel van Van Weel c.s.
schijnt de tendenz te hebben onze fabriek te redden.
Treden wij handelend op, maken wij dan niet
misschien deze vrienden minder goed gestemd voor
ons?' Het bestuur koos een voorzichtige koers. 'Als
men optreedt dan krachtig. Maar voor het oogenblik
is stil zijn het best.' 74
Het NRG-bestuur had zich begin 1882 - intern
- al uitgesproken vóór verkoop van het bedrijf. Als
Rotterdam gemeentelijke exploitatie overwoog, zou
het verkopen van de NRG 'wellicht de beste solutie'
2. De Gasquaestie
36-37
zijn. In een publieke aanbesteding van de gasverlichting,
waarbij zij de krachten moest meten met de
sterke concurrent ICGA, had het NRG-bestuur weinig
vertrouwen. Maar het bestuur zag ook op tegen
de onderhandelingen met de gemeente. Presidentdirecteur
Van Stolk typeerde de positie als volgt: 'Als
we een te hoog bedrag noemen gaat de gemeenteexploitatie
misschien niet door ... wellicht komt de
ICGA dan tusschen beide en doet zulke voorstellen,
dat zij misschien eene uitsluitende concessie erlangt
... komen wij tot een cijfer, dat kans heeft om in
de commissie voor plaatselijke werken en in de
raad aangenomen te worden, dan zal misschien de
aanmerking van onze aandeelhouders komen, dat
wij te laag geweest zijn. Het is eene zeer moeielijke
zaak.' Niettemin ontving de algemene vergadering
van NRG-aandeelhouders het voorstel om over de
verkoop van de fabriek te onderhandelen met groot
applaus. 75
De moeilijkheden die Van Stolk voorzag bleven uit.
Het raadslid Van Weel, dat amper zes jaar daarvoor
nog principieel tegen gemeentelijke exploitatie van
gas op de zuidelijke Maasoever was, ontpopte zich
nu als de belangrijkste pleitbezorger van een gemeentelijke
gasvoorziening op de noordelijke Maasoever.
Door zijn benoeming tot wethouder kwam hij met
directeur De Jongh van Gemeentewerken tegenover
Van Stolk aan de onderhandelingstafel te zitten. In
een sfeer van grote wederzijdse bereidwilligheid werd
overeengekomen om de gasfabriek voor iets meer
dan 1 miljoen gulden over te nemen en een voorstel
van die strekking aan de gemeenteraad voor te leggen.
De NRG wilde koste wat kost tot een overeenkomst
komen. Van Weel wilde die overeenkomst
snel, zodat de overdracht nog datzelfde jaar plaats
kon hebben.
In een bestuursvergadering van de NRG deed
Van Stolk uit de doeken hoe hij tot het bedrag
was gekomen. Het bedrijf was ƒ 476.286 waard
en door de snelle overdracht zou de NRG een
winst van ƒ 410.000 derven. Samen was dat
ƒ 886.286. '... evenwel als dit de waarde is, dan