Netwerken met vrije actoren (PDF) - Transitiepraktijk

Het ecologisch perspectief leidt tot de volgende
uitgangspunten voor de praktijk:
• Focus op energie: creatieve interactie
ontstaat wanneer dat wat mensen raakt
elkaar ontmoet. Dit inzicht past bij de
centrale rol van het initiatief van de
agrarische ondernemer en bij het enthousiasme
in het netwerk als belangrijk
toelatingscriterium. Het past ook bij de
keuze voor vakdeskundigen als begeleider;
de eerste verbinding tussen begeleider
en ondernemers wordt gemaakt
op kennis en interesse voor het vak. Ook
hun inzichten en ideeën doen ter zake.
Hierin onderscheidt deze benadering
zich van een strikt vraaggestuurde aanpak.
Het netwerk ontwikkelt zich gezond
zolang de creatieve energie te voelen is.
Deelnemers zijn dan bereid om zich in te
zetten en op elkaar af te stemmen. De
begeleider doet wat in zijn vermogen ligt
om die energie in het netwerk te houden.
Dat is de procesfunctie.
• Focus op verbinding: nieuwe praktijken
vragen om het aangaan van
nieuwe verbindingen. Met experts die
over kennis en ervaring beschikken om
het zoek- en leerproces voeden. Met
actoren die ruimte kunnen scheppen
voor experimenten, zoals beleids makers
die de regels bewaken of over stimuleringsfondsen
beschikken. En met
actoren waarmee afstemming nodig is
om het nieuwe in praktijk te brengen,
zoals ketenpartijen of maatschappelijke
groeperingen. Dit is de schakelfunctie
van de begeleider. Het programma besteedt
bovendien relatief veel aandacht
aan communicatie om breder bekend te
17
maken wat er in de netwerken gebeurt.
Hierdoor ontstaan weer nieuwe verbindingen.
Ook dit draagt bij aan een
klimaat dat de drempel voor het nemen
van initiatief verlaagt.
• Kennis als co-creatie: de kennis die
netwerkdeelnemers nodig hebben voor
hun initiatief ontstaat door interactie in
het netwerk en met relevante actoren
daarbuiten. Daarbij kan elders ontwikkelde
kennis een goede bijdrage leveren,
maar voor het veranderen van praktijken
is meer nodig. Hiervoor is het beeld
van ‘kennis op de plank’ niet toereikend.
Wetenschappelijk onderbouwde kennis
is ontwikkeld in een bepaalde context
en kan wel als inspiratie, maar niet als
voorschrift gelden voor praktijksituaties
die altijd van die context afwijken. Zodra
nieuwe verbindingen waarin kennis gegenereerd
wordt een structureel karakter
krijgen, spreken we van nieuwe kennisarrangementen.
• Modellen als inspiratie, niet als voorschrift:
zijn bedoeld om meer te kunnen
onderscheiden en meer mogelijkheden
voor interventie te zien. De werkelijkheid
is altijd complexer dan de zes fasen van
de innovatiespiraal of de acht interactiepatronen
van de coherentiecirkel
(zie hoofdstuk 4). Wie blind modellen
volgt, kan brokken maken doordat hij
het zicht verliest op variaties die zich op
het eerste gezicht moeilijk in modellen
laten passen. Gezond verstand en
intuïtie blijven leidend. In het ecologisch
perspectief is intuïtie te zien als het ingebouwde
afstemmingsmechanisme dat de
rationaliteit overstijgt.