You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
42 <strong>periodiek</strong> mei juni<br />
(9) Het mooiste zou echter zijn om een dergelijk isotopendiffusie-experiment<br />
onder zo natuurlijk mogelijke<br />
omstandigheden te verrichten!<br />
En zo zijn we bij de aanvraag aangekomen: we wilden<br />
met een sneeuwkanon naar Groenland, om daar een<br />
laagje sneeuw met kunstmatig veranderde isotopensamenstelling<br />
aan te brengen, en vervolgens jaar na jaar<br />
naar die plek terugkeren om te zien hoe dit ‘gelabelde’<br />
laagje en zijn omgeving zich isotopisch ontwikkelt.<br />
Het Arctisch Programma van NWO beoordeelde ons<br />
voorstel in april 2005 positief (“very unusual”, “results<br />
will be extremely important”), en betaalt de meeste<br />
kosten.<br />
De uitvoering had nog heel wat voeten in de sneeuw.<br />
Allereerst moest een sneeuwkanon worden aangeschaft.<br />
Gelukkig bestaat daar in Amerika een ‘consumentenmarkt’<br />
voor (mensen die zelf een witte kerst<br />
willen regelen in hun tuin), dus daar kon een klein<br />
sneeuwkanon, eigenlijk alleen de spuitmond, worden<br />
gekocht. We lieten verder een gecombineerde<br />
luchtcompressor en waterpomp op een benzinemotor<br />
bouwen. Voor het sneeuwkanon zijn zowel water- als<br />
luchtdruk van zo’n 7 atmosfeer nodig.<br />
En dan het water dat we naar de ijskap moesten meenemen.<br />
Een kleine rekensom leert, dat als we bijvoorbeeld<br />
een stukje van zes bij zes meter van een paar<br />
centimeter isotoop-gelabelde sneeuw willen voorzien,<br />
er al gauw zo’n 1000 liter, en dus kilo, water nodig<br />
is. Gelukkig kunnen we het wel gemakkelijk isotoop-labelen:<br />
puur deuterium-water is makkelijk te<br />
krijgen en niet duur. En 200 ml deuterium-water is<br />
voldoende om de natuurlijke hoeveelheid deuterium<br />
in 1000 liter water meer dan te verdubbelen. Dat betekent<br />
dat we lokaal Groenlands kraanwater konden<br />
nemen en aanlengen met ons deuteriumwater. Dit<br />
mengsel moest dan mee de ijskap op. Het mengen, en<br />
ook het oppompen voor het sneeuwkanon, ging het<br />
makkelijkst in een opblaasbaar kinderzwembadje, het<br />
vervoer in 100 plastic jerrycans van 10 liter. Tot slot<br />
hadden we nog bedacht een kleurstof aan het water<br />
toe te voegen, zodat we tenminste konden zien waar<br />
onze sneeuw zou terechtkomen.<br />
Uiteraard wilden we, technicus Henk Been en ik,<br />
met onze opstelling eerst uitgebreid oefenen. Omdat<br />
sneeuw maken natuurlijk alleen maar kan als het<br />
vriest, moest dat in een vrieshuis gebeuren. Gelukkig<br />
kon dat dicht bij huis, in de Eemshaven. Alles bleek<br />
zo ongeveer te functioneren als verwacht (zo kon<br />
het kinderzwembadje tegen vorst!), maar een aantal<br />
slangkoppelingen en onze waterpomp bleken erg gevoelig<br />
voor dichtvriezen. Dankzij onze test hebben we<br />
dus een aantal koppelingen van tevoren veranderd, en<br />
een kleine generator met een elektrische föhn meegenomen.<br />
Het sneeuw maken zelf was een kwestie van<br />
een beetje handigheid, en dat hadden we snel onder<br />
de knie.
Change language