MIDDELEEUWSE TOESTANDEN - Afdeling

«WE MOGEN ALLEEN
SCHROEVEN MET EEN
SLEUF GEBRUIKEN.
ZIJN DIE VAST-
GEDRAAID, DAN
MOETEN ALLE SLEUVEN
PRECIES IN DEZELFDE
RICHTING WIJZEN»
Leerling-timmerman Bram van der Wal leert het vak van naamgenoot Tom. “Het komt goed uit dat ik nogal precies ben”
24 FEBRUARI 2005 FNV BOUW MAGAZINE
sioen gegaan na een carrière die begon op de ambachtschool
in Zeist en eindigde als directeur van de afdeling
Monumentenonderhoud van het Utrechtse restauratiebedrijf
Jurriëns. Hij was hoofduitvoerder bij het herstel van de
vijf historische kerken in het centrum van Utrecht, waaronder
de Dom. De Wit: “In de bouw moet je blijven leren
naast je dagelijkse werk. Pas dan kun je echt verder komen.
Dat heb ikzelf ook gedaan. Ik was achtereenvolgens leerling-timmerman,
timmerman, restauratietimmerman,
voorman, uitvoerder en hoofd van de afdeling onderhoud.
Daarom heeft mijn voormalige werkgever me gevraagd om
na mijn pensionering het praktijkonderwijs voor de leerling-vaklieden
te organiseren. In die functie help ik mee om
talentvolle leerlingen op een leerzame werkplek te
krijgen.” De Wit heeft niet te klagen over de belangstelling
van jongeren voor de vaktechnieken die in de restauratie
gevraagd worden. Hij stelt vast dat het aantal gemotiveerde
leerlingen de laatste jaren toeneemt. Daarom vindt hij het
een slechte zaak dat de overheid als belangrijkste opdrachtgever
de komende anderhalf jaar zuiniger wordt met subsidie
voor restauratieprojecten. “Uitstellen van opdrachten
betekent nu niet bepaald een stimulans voor vakopleiding
in onze sector”, zegt hij.
NOGAL PRECIES In het zeventiende-eeuwse Poortgebouw
leggen timmerlieden de laatste hand aan kopieën van de
antieke buitendeuren van de ruimte waar vroeger de koetsen
en de paarden van de kasteelbewoners gestald werden.
Leerling-timmerman Bram van der Wal (23) werkt sinds een
paar maanden bij het restauratiebedrijf. Hij volgt de opleiding
primair timmeren op het Samenwerkingsverband in
Geldermalsen en voelt zich thuis op de leerlingbouwplaats.
Bij het maken van de grote staldeuren merkt hij hoe nauwkeurig
het restauratiewerk moet worden uitgevoerd. Van
der Wal: “Het komt goed uit dat ik nogal precies ben. Deze
cederhouten deuren lijken recht, maar zijn het niet. Ik
moet steeds blijven controleren of de deuren exact scheef
genoeg zijn zodat ze straks in het scheve kozijn passen. Het
is echt maatwerk, zoals je dat in de nieuwbouw waarschijnlijk
nergens tegenkomt. Ik leer de traditionele vaktechniek:
iets maken zoals ze dat vroeger deden. Natuurlijk
hebben we hier wel zaagmachines en een schaafbank, maar
die mag je niet te pas en te onpas gebruiken. Het oppervlak
van de deuren moet bijvoorbeeld met de ouderwetse blokschaaf
worden afgewerkt. De restauratieregels schrijven
voor dat in het hout geen sporen van machinale bewerking
meer zichtbaar mogen zijn.” Soms gaan die regels erg ver,
vertelt Van der Wal. “We mogen geen snelschroeven met
Paul de Wit bezorgt talentvolle leerlingen een leerzame werkplek. Links: de deuren
lijken recht maar zijn het niet”
kruiskop gebruiken, alleen schroeven met een sleuf. Zijn
die vastgedraaid, dan moeten alle sleuven precies in dezelfde
richting wijzen.”
Van der Wal vindt het belangrijk dat de traditionele
timmertechnieken blijven bestaan. Zijn leermeester en
naamgenoot Tom van der Wal (45) valt hem bij. “In de
hedendaagse nieuwbouw zijn de timmerwerkzaamheden
opgesplitst in allerlei specialismen. Daardoor komt ons vak
steeds verder af te staan van het veelzijdige, traditionele
beroep. Dat vind ik jammer, want daardoor gaat veel waardevolle
vakkennis verloren. Gelukkig merk ik dat er steeds
weer jongeren zijn die juist geïnteresseerd zijn in het traditionele
timmervak.”
RESTAURATIE
Kasteel Amerongen is geen ridderburcht met kantelen en torens.
Het lijkt meer op een zeer groot herenhuis. Het werd in de zeventiende
eeuw gebouwd op de fundamenten van een oud middeleeuws
kasteel. Het is een waardevol historisch monument omdat er
nergens in Nederland nog een huis is waar de originele wooncultuur
van de adel van vierhonderd jaar geleden zo gaaf bewaard is
gebleven. Het rijksmonument hoort bij de elf meest urgente restauratieprojecten
die in aanmerking komen voor een extra ‘kanjersubsidie’
van de overheid. Sinds 1988 wordt het complex in fasen
gerestaureerd.
FNV BOUW MAGAZINE FEBRUARI 2005 25