technisch verslag van het secretariaat over de maximale ...

18
CRB 2009-1500 DEF
Naast innovatie en ondernemerschap draagt ook internationalisatie – via schaaleffecten, toegang tot
nieuwe markten, toegang tot nieuwe kennis, toegang tot goedkopere productiefactoren,… - bij tot een
beter concurrentievermogen. Een veel voorkomende vorm van internationalisatie is export. Deze is
echter sterk geconcentreerd bij grote ondernemingen. Kmo’s exporteren nog relatief weinig, waardoor
heel wat potentieel onbenut bleef. Eveneens verontrustend is dat onze export de jongste jaren minder
snel stijgt dan gemiddeld in Europa. Een deel hiervan kan verklaard worden door onze afzetmarkten.
Inderdaad, in vergelijking met de Europese referentiegroep is België nog meer gericht op de oude
lidstaten van de EU-15 (en op de buurlanden in het bijzonder) en minder op groeimarkten zoals de
nieuwe EU-lidstaten, de BRIC-landen en de Aziatische tijgers. Deze verklaring volstaat echter niet.
Wanneer immers ook gekeken wordt naar de ontwikkeling van het exportmarktaandeel – het verschil
tussen de exportgroei van een land en de importgroei van zijn afzetmarkten – zien we dat België meer
marktaandeel verliest dan gemiddeld in Europa; een deel daarvan kan verklaard worden door een
specialisatie die onvoldoende rekening houdt met de segmenten met het hoogste groeipotentieel.
Naast export bieden nog andere internationalisatievormen opportuniteiten. Door de toegenomen
concurrentie gaan bedrijven meer en meer een globale structuur opzetten waarbij (delen van)
activiteiten gevestigd worden op de meest optimale locatie. Het fenomeen wordt typisch aangeduid met
de term offshoring. Verschillende indicatoren wijzen erop dat België sterk actief is op dit vlak. Dit wordt
weerspiegeld in de Belgische kostenstructuur, die ongeveer voor een derde uit ingevoerde
intermediaire inputs bestaat. Dit is het hoogste cijfer van alle referentielanden. De keerzijde hiervan is
dat het aandeel van de toegevoegde waarde door de productiefactoren arbeid en kapitaal in de totale
Belgische productie lager ligt.
Uit de analyse van het aandeel van de Belgische reële toegevoegde waarde in de reële toegevoegde
waarde van de EU-15 voor de verwerkende nijverheid blijkt dat er tussen 1998 en 2005 sprake is van
een daling. Cijfers voor 2006 en 2007 – weliswaar gebaseerd op een andere bron – suggereren dat
deze dalende trend zich doorzet. Ook het aandeel van België in de reële toegevoegde waarde van de
marktdiensten in de EU-15 daalde tussen 1996 en 2005. De interpellerende ontwikkeling van deze
aandelen wordt zo wel beïnvloed door bewegingen van de relatieve lonen als door bewegingen van
relatieve arbeidsproductiviteit.
De hierboven beschreven creatieve processen hebben ook een effect op het loonaandeel en de
rentabiliteit van het kapitaal. Inderdaad, de ontwikkeling van deze variabelen vloeit voort uit de
loonvormings- en de prijsmechanismen, uit de dynamiek van de productiviteit en van de
werkgelegenheid en uit de hervorming van de structuur van de economie, die o.m. de
productiviteitsgroei beïnvloedt.
Het loonaandeel kent een vrij gelijkaardige ontwikkeling in de industrie en in de marktdiensten: het
neemt toe in de jaren zeventig, loopt terug in de jaren tachtig, waarna tot aan het begin van de jaren
2000 een relatieve stabiliteit optreedt. Vanaf dan beginnen de ontwikkelingen enigszins uiteen te lopen.
In de twee sectoren krimpt het loonaandeel tot in 2005, waarna het weer groter wordt tot in 2008. De
marktdiensten tekenen echter een sterkere inkrimping en een zwakkere opleving op dan de industrie.
Tot aan het einde van de jaren tachtig kent de rentabiliteit van het kapitaal in de industrie en in de
marktdiensten een ontwikkeling die tegengesteld is aan die van het loonaandeel : een verslechtering in
de jaren zeventig, daarna een stijging in jaren tachtig. Vanaf het einde van de jaren tachtig lopen de
onderzoekswereld en het bedrijfsleven’. De activiteiten van de werkgroep rond fiscale stimuli voor O&O en policy-mix lopen
nog.