OM Opportuun 4.indd - Openbaar Ministerie

04
openbaar ministerie jaargang 12 nummer 4 april 2006
Rieke Samson: ‘Geen boeven
vangen met dominees’
Utrechtse administratie basis onder casusoverleg jeugd
Criminoloog Fijnaut pleit voor vijf parketten

Inhoud
Alles afwegende 3
“Iedereen kon het volgende slachtoffer
zijn.” Officier Katja van Bijsterveldt blikt
terug op het groepsgeweld dat begin 2005
zorgde voor angst in Alkmaar.
Rechtstreeks 5
De twaalf maanden celstraf voor een
webcam-aanrander zorgde op het discussieforum
op www.om.nl voor felle reacties:
“Verbied de webcam!”
Rieke Samson 6
Ze is gevraagd omdat ze een vrouw is, en
dat stoort de nieuwe PG Rieke Samson-
Geerlings niet. “Vroeger maakte je geen carrière
omdat je een vrouw was, en nu maak
je carrière omdat je een vrouw bent.”
WaarOM 9
De Helpdesk van het Landelijk Parket
schept duidelijkheid over bevoegdheden bij
voortvluchtigen.
Casusoverleg jeugd 10
Utrechtse administratief medewerkers
bedachten een handig systeem voor ondersteuning
van de Justitiële Casusoverleggen
Jeugd. “Iedereen weet nu wat hem of haar
te doen staat.”
Korte klap 12
De ‘korte klap’ tegen georganiseerde criminaliteit
is effectief. Maar deze recherchestrategie
kan nog zinvoller worden ingezet,
schrijven politieonderzoekers.
Buitenpost Bonaire 15
Toeval bestaat niet: giftige garnalen.
Opsporingsberichtgeving 16
Van Plysje Post tot tiscali.nl: opsporingsberichtgeving
is effectief, mits het vroegtijdig
wordt ingezet.
Cyrille Fijnaut 18
“Bouw vijf robuuste parketten, want de
OM-structuur is te ingewikkeld. Interview
met criminoloog Cyrille Fijnaut over ambtelijke
bleekheid van officieren, pretentieuze
verhalen van korpschefs en de domme
strategie van topcriminelen.
LBAC-OM 21
Goede en eenduidige adviezen op
‘reorganisatie-bezwaarschriften’.
Dat is het doel van de Landelijke
Bezwarenadviescommissie Openbaar
Ministerie (LBAC-OM).
‘Webstrijd’ voor jongeren 21
Ruim driehonderd jongeren meldden zich
aan om een website over criminaliteit en
recht te maken.
Personalia 22
Uitgelicht 24
Moord en doodslag
Agenda 24
Beleid en regels 25
Internationaal 26
Verkeer 27
AchterOM 28
OPPORTUUN
tijdschrift voor het
openbaar ministerie
jaargang 12
nummer 4
april 2006
Verschijningsdatum nr. 5: 4 mei 2006.
Opportuun is het tijdschrift van en voor
het Openbaar Ministerie. Het blad wordt
gratis verstrekt aan de medewerkers van
het OM en andere geïnteresseerden.
Het blad verschijnt tien keer per jaar.
De redactie is verantwoordelijk voor de
inhoud van het blad. Aan de in Opportuun
verstrekte informatie kunnen geen rech-
ten worden ontleend. Overname van arti-
kelen met bronvermelding is toegestaan.
Suggesties, opmerkingen, artikelen:
Bel of mail de eindredacteur.
Eindredactie:
Pieter Vermaas, 070 – 3399840 of
p.vermaas@om.nl.
Redactieadres:
Voorlichtingsdienst OM, Parket-Generaal,
kamer 423, Prins Clauslaan 16,
Postbus 20305, 2500 EH Den Haag.
Telefoon: 070 – 3399840.
Abonnementenadministratie:
070 - 3399823. Wijzigingen? Stuur de
adreswikkel met de aangebrachte wijzi-
gingen naar het redactieadres, of mail de
wijzigingen naar opportuun@om.nl.
Redactieraad:
Ryan Lievaart, Heleen Rutgers,
Hans Wesselink, Marcel Wolters.
Vaste medewerkers:
Lianne Bertens, Linda Bregman,
Mirelle Herlfterkamp, Anne Hoeksema,
Angela Kaptein, Karin Mensink,
Michael Nieuwenhuis, Koos Spee,
Manon Nooteboom.
Aan dit nummer werkten verder mee:
Linda van Bruggen, Jan-Willem
Grimbergen, Sjaak Klunder,
Ryan Lievaart, Marieke van Nistelrooij,
Eric Schoenmakers, Miek Smilde,
Magrete van der Steeg, Ernst Wesselius.
Foto omslag:
Lianne Bertens
Ontwerp:
De Fabrique, Delft
Druk:
Zijlstra Drukwerk, Rijswijk
Oplage:
6.900
OPPORTUUN Nummer 4 – 2006 Alles afwegende 5
Katja van Bijsterveldt: “Iedereen kon het volgende slachtoffer zijn.” Foto: Martin Mooij
Angst in Alkmaar
Een groep jongens met messen, zwaarden en honkbalknuppels
maakte Alkmaar begin 2005 onveilig. Door knap politiewerk werden
ze gepakt voordat ze nog meer kwaad konden aanrichten.
Officier van justitie Katja van Bijsterveldt leidde het onderzoek
en bracht de zaak op zitting. “Iemand met een knuppel op het
hoofd slaan alsof je aan het honkballen bent, daar draait mijn
maag van om.”
2 januari 2005: in een bootje zitten twee
mannen een biertje te drinken. Plotseling
vallen stenen op de het dek van het bootje,
wordt op de ramen gebonkt en klinkt buiten
geschreeuw. De mannen schrikken, staan
op en gaan naar buiten. In de verte gloeit de
binnenstad van Alkmaar, daarvoor de ruïne
van de monumentale molen die twee weken
geleden ‘zomaar’ afbrandde. Op het fietspad
zijn vaag een aantal personen met lange jassen
te zien. Er zwiepen stokken door lucht
en ook messen...
Officier van justitie Katja van Bijsterveldt
had weekdienst en kreeg zo de leiding
over een zaak die zijn gelijke niet kende in
Nederland. “In eerste instantie denk je aan
een uit de hand gelopen baldadigheid. Eén
van de slachtoffer lag in coma waardoor we
moesten gissen naar het hoe en waarom.”
Het volgend weekend werd duidelijk dat
Alkmaar in de greep was van een extreem
gewelddadige groep. Op vier plaatsen in de
stad werden mensen onverhoeds aangevallen,
ernstig verwond en hulpeloos achtergelaten.
Van Bijsterveldt: “Deze geweldsuitbarstingen
hebben een enorme impact
gehad op de Alkmaarse samenleving.
Mensen waren echt bang. Iedereen kon het
volgende slachtoffer zijn.”
Opscheppen
De politie en het Openbaar Ministerie zagen
de ernst van de situatie in. Er werd een TGO
gestart bestaande uit vijftien rechercheurs.
In de week na de steekpartijen bestond het
team zelfs even uit dertig personen. “Uit
de beschrijving die de slachtoffers gaven
van de verdachten, gingen we ervan uit dat
het om jonge daders moest gaan,” zegt Van
Bijsterveldt. “Wellicht gingen ze nog naar
school en de inschatting van de recherche
was dat iemand uit de dadergroep zou gaan
opscheppen. Via de lokale media en ook het
regionale opsporingsprogramma hebben
we de ernst van de incidenten benadrukt en
zijn oproepen gedaan aan getuigen om zich
toch vooral te melden.”
Het plan werkte. Eén van de verdachten kon
inderdaad op school zijn mond niet houden
en liet na gymles trots zijn bebloede schoen
zien aan zijn klasgenoten. Een aantal van
hen vond dit te erg en ze hadden het er thuis
over. Al snel meldden zich kinderen al dan
niet samen met ouders bij de politie. “Na

6
een aantal dagen hadden we een redelijk
vermoeden naar wie wij op zoek waren”,
vertelt Van Bijsterveldt, die op vrijdag 14
januari bevel gaf tot aanhouden van vier
verdachten. De officier is zeer te spreken
over het rechercheteam. “Ze hebben goed
werk geleverd. Het team heeft goed de
hoofd- en bijzaken in kaart gebracht en
snel gehandeld toen het moest. Natuurlijk
voelden we een druk om de zaak snel op te
lossen, maar die heb ik niet als vervelend
ervaren.”
Direct na de aanhoudingen veranderde de
‘natuurlijke druk’ in een heksenketel. “Dat
wil ik niet nog een keer meemaken. Terwijl
we als team in afwachting waren van de
eerste resultaten van de verhoren, buitelde
in de gangen van het politiebureau iedereen
en alles over elkaar heen om het succes
wereldkundig te maken. In plaats van ons te
kunnen concentreren op de zaak zelf, moesten
we in discussie over het wel of niet houden
van een persconferentie. De politie had
natuurlijk een knappe prestatie geleverd en
wilde dat laten weten ook. De burgemeester
van Alkmaar vond het haar plicht om de
burgers van Alkmaar te melden dat de stad
weer veilig was. Vanuit het OM wezen we op
het belang van het onderzoek en het feit dat
de verdachten bij wijze van spreken nog in
de gang stonden te wachten op hun eerste
verhoor. We hadden eigenlijk nog helemaal
niets: geen verklaring, laat staan een bekentenis.
We liepen nog altijd het risico dat we
ze vrij moesten laten. Bovendien waren het
bijna allemaal minderjarigen en dan moet
je toch zeer terughoudend zijn met het
zoeken van de publiciteit. Een persbericht
lag al klaar en dat vonden wij vanuit het OM
eigenlijk voldoende. In de hele wirwar van
argumenten en beraadslagingen rolde er
aan het einde van de middag dan toch een
persconferentie uit waarin summiere informatie
over de aanhoudingen werd gegeven
en de burgemeester verkondigde dat de stad
weer veilig was.”
Voor de buitenwacht mocht de nachtmerrie
dan voorbij zijn, politie en justitie waren
nog lang niet klaar. Zo werden de volgende
dag nog eens twee jongens aangehouden en
ook weer één vrijgelaten. Inmiddels waren
er bekennende verklaringen afgelegd.
Daarbij kwamen niet alleen de steekpartijen
van de vorige weekenden aan de orde, ook
incidenten gepleegd in december werden
door de verdachten opgebiecht. Het leverde
een lijst op met maar liefst acht zware
geweldsdelicten met negen slachtoffers
gepleegd binnen drie weken. Wat de officier
is bijgebleven is de jonge leeftijd van de
verdachten. Veertien, vijftien, zestien jaar.
In wisselende samenstelling hadden ze toegeslagen.
Alleen de hoofdverdachte Sander,
die net meerderjarig was, was bij alle feiten
betrokken geweest.
Pyromaan
De voorgeleiding vond plaats op basis van
pogingen doodslag. Maar naarmate het
onderzoek vorderde en de achtergronden
van de gebeurtenissen werden ingekleurd
was het Van Bijsterveldt duidelijk dat het
een aantal keren om voorbedachte rade
ging. Op de uiteindelijke tenlastelegging
stond bij de hoofdverdachte Sander maar
liefst zes keer poging moord, één keer
poging doodslag, een openlijk geweldpleging
en een beroving. “Het begon met het
willen beroven van iemand en escaleerde
in het bewust andere mensen pijn doen,”
analyseert Van Bijsterveldt. De deskundigen
van het Pieter Baan Centrum vergeleken
de hoofdverdachte Sander met een pyromaan.
“Sander had niet de drang om brand
te stichten, maar om te steken. Het andere
mensen pijn doen, dat gaf hem een goed
gevoel.”
Uit de persoonlijkheidsonderzoeken bleek
dat de andere verdachten erg makkelijk
waren te beïnvloeden en op zoek waren
naar erkenning. Ze keken erg tegen Sander
op. Daarnaast behoorde een jongen tot
de groep die aan zijn vrienden verhalen
vertelde over zeer gewelddadige acties die
hij in het verleden had ondernomen. Niets
van waar, maar op de groep maakte het een
grote indruk. Ook kenmerkend is dat bij
elk van hen sprake was van een gebrekkig
gewetensontwikkeling en het niet onder
controle kunnen houden van impulsen. Zo
ontstond een levensgevaarlijke mix van persoonlijkheden
die elkaar opzweepten.
Katja van Bijsterveldt vindt het een wonder
dat alle slachtoffers het hebben overleefd.
Ze was begaan met lot van deze mensen. “Ik
heb met ieder slachtoffer apart gesprekken
gevoerd. Dan zie je ook de volstrekte wil-
lekeur: tieners, veertigers, man, vrouw. Kort
voor de zitting heb ik een gezamenlijke bijeenkomst
gehouden waarin ik heb uitgelegd
hoe ik tot de tenlastelegging ben gekomen en
wat er verder ging gebeuren op de zitting.”
Direct uitspraak
Begin juli werden de zaken tegen de verdachten
door de rechtbank behandeld.
“Het was goed gepland en in drie dagen tijd
waren alle zaken behandeld. Slechts bij één
zaak tegen een minderjarige kwam er een
kink in de kabel. Vlak voor de inhoudelijke
behandeling was de jongen tijdens een pro
forma zitting door de rechtbank vrijgelaten.
Vervolgens werd vanwege nader onderzoek
de zitting verschoven naar eind juli. In die
tussenliggende periode kreeg de officier
vanuit een huis van bewaring brieven van
deze jongen in handen waarvan ze erg
schrok. In de brieven werden de geweldsuitbarstingen
nog eens verheerlijkt. Ook had
hij een tekening gemaakt van een grafsteen
met daarnaast een dolk en een honkbalknuppel.
“Deze jongen moest hoe dan
ook worden behandeld. ’s Ochtends vond
de inhoudelijke behandeling plaats en in
plaats van veertien dagen wachten, deed de
rechtbank al ’s middag uitspraak. Zij zagen
de ernst van de zaak ook in en de jongen
moest na de zitting opnieuw worden aangehouden.
Voor de ouders was het verschrikkelijk.
Zij hadden van alles geregeld om hun
zoon op het goede spoor te zetten, en dan
verdwijnt hij weer achter slot en grendel.
Dat persoonlijke leed van de ouders heeft
me wel aangegrepen.”
De vonnissen waren in grote lijnen conform
de eisen. Acht jaar en tbs met dwangverpleging
voor Sander. Afhankelijk van hun rol en
positie in de groep kregen de minderjarigen
straffen variërend van jeugddetentie en
pij-maatregel tot werk- en leerstraffen. In
een enkel geval werd hoger beroep aangetekend.
In één zaak tekende het OM zelf hoger
beroep aan en deze verdachte werd bij het
hof alsnog conform eis veroordeeld.
“De Alkmaarse steekpartijen hebben de
eerste helft van 2005 mijn leven beheerst”,
vertelt Van Bijsterveldt. “Het brute geweld,
de veelheid aan slachtoffers en de jeugdige
leeftijd van de verdachten maakt deze zaak
heftig en gelukkig ook uniek.”
Tekst: Ryan Lievaart
OPPORTUUN Nummer 4 – 2006 Rechtstreeks 7
‘Verbied de webcam’
Twaalf maanden cel waarvan drie voorwaardelijk.
Dat legde de rechter op aan een man die
meisjes overhaalde zich voor de webcam uit te
kleden, en vervolgens dreigde deze beelden op
internet te zetten als ze niet deden wat hij zei.
Het zorgde voor felle reacties en eenvoudige
‘oplossingen’ op het forum (www.om.nl)
Veel bezoekers reageerden verontwaardigd op deze nieuwe vorm
van zedencriminaliteit. “Het is toch te gek dat mensen misbruik
maken van de technologie en dan ook nog eens tegenover minderjarigen.”
“Dit is iets wat de slachtoffers niet alleen schade heeft
berokkend, maar ook iets wat hen blijvend kan achtervolgen, zowel
psychisch als feitelijk.”
Niet alleen de dader krijgt er van langs: “Wat voor soort ouders hebben
niet in de gaten dat hun kind van pakweg dertien zulke dingen
doet voor een webcam.” “Je moet je kind de regels en de gevaren
leren, ook voor internet.”
Illustratie: Sjaak Klunder
Er zijn ook bezoekers die de schuld juist bij het slachtoffer leggen:
“Als ze dat doen moeten ze maar voor de consequenties instaan.
Eigen schuld, dikke bult.” Een bezoekster met de naam ‘meisje van
14’ formuleert het als volgt: “De meisjes moeste gewoon de klere
aanhoude. Hun moeste maar ook nie chatten met mense die ze niet
kenne!!!!!”
Gelukkig vinden de meeste bezoekers het wel terecht dat er een
hoge straf is opgelegd. “Het is een vorm van aanranding waarvoor je
niet per se lijfelijk iemand behoeft te benaderen. Bovendien vind ik
het een verzwarende omstandigheid, dat hij de meisjes chanteerde.
Het is goed dat deze vorm van aanranding, intimidatie en chantage
hard wordt aangepakt en bestraft.”
Zoals altijd is er ook iemand met een oplossing voor het hele probleem:
“Ik vraag mij af of er niet een verbod op webcams moet
komen...”
Tekst: Manon Nooteboom

8
Ze is gevraagd, omdat ze een vrouw is, en
dat vindt ze niet vervelend. “Het is gewoon
zo. Vroeger maakte je geen carrière, omdat
je een vrouw was en nu maak je carrière,
omdat je een vrouw bent. Deze organisatie
bestaat voor zestig tot zeventig procent uit
vrouwen, het is gek als je dat niet in de top
weerspiegeld ziet.” Ze is een echte OM’er,
dat speelt natuurlijk ook een rol. Vanaf het
OPPORTUUN Nummer 4 – 2006 Nieuwe PG 9
‘Zoek magistratelijk de grenzen op’
Nieuwe PG Rieke Samson-Geerlings wil geen
naïeve opsporing
“Met dominees vang je geen boeven.” Foto: Lianne Bertens
Na twaalf jaar krijgt het Openbaar Ministerie weer een vrouw in
de top. Rieke Samson-Geerlings (53) is – na Winnie Sorgdrager –
de tweede vrouwelijke procureur-generaal, en de eerste die deel
uitmaakt van het College. Haar doel: meer tegenspraak en trots.
begin van haar opleiding als rechterlijk
ambtenaar stond vast dat zij voor het OM
zou kiezen. Ze doorliep alle mogelijke functies,
was jeugdofficier in Rotterdam, specialiseerde
zich later in fraude en economische
delicten, werd plaatsvervangend hoofdofficier
en later hoofdofficier in Dordrecht
en bekleedde vervolgens diezelfde functie
drie jaar in Utrecht. Haar bestuurlijke kwa-
liteiten zullen haar ook als PG goed van pas
komen. “Tijdens mijn opleiding in Utrecht
was Ton Herstel hoofdofficier,” vertelt
Samson. “Hij voerde in de Domstad al aan
het eind van de jaren zeventig overleg in de
driehoek, dat was vanzelfsprekend. Pas later
heb ik begrepen dat die bestuurlijke rol van
het OM niet voor iedereen gewoon was. Nu
is dat een gegeven. Het OM moet netwerken
met partners, met besturen, met de politie.
Dat vind ik een boeiend aspect van het
werk. Ik ben altijd behoorlijk politie minded
geweest.”
Samen boeven vangen. Zo verklaart
Samson-Geerlings haar speciale belang-
stelling voor de politie. “Samen plannetjes
bedenken om iets aan te pakken, een tactiek
uit te stippelen. Dat vond ik leuk, zeker
bij fraude en milieu. In die zaken heb je te
maken met slimme daders die spitsvondig
nadenken hoe ze uit handen van politie
en justitie kunnen blijven. Het is heel leuk
manieren te verzinnen om ze dan toch te
pakken te krijgen.” Verdergaande specialisatie
in deze rechtsgebieden is een van de
dingen waarvoor ze zich als PG sterk zal
maken, zegt ze.
In de aanpak van bijvoorbeeld fraude valt
nog heel wat te verbeteren. De wetgeving is
lastig, en het krachtenveld sterk. “Mensen
die frauderen, en hun omgeving, zien dat
zelf dikwijls niet als het plegen van strafbare
feiten, ze hebben soms niet eens in de gaten
dat ze gewoon crimineel bezig zijn,” weet
de nieuwe PG. “Dat besef moet breder worden
gedragen. Wat onze rol daarin precies
is, moet blijken. In ieder geval moeten we
onderzoeken hoe we sneller succes kunnen
boeken. Een gemiddeld onderzoek in een
moordzaak duurt misschien zes maanden,
maar in een flinke fraudezaak gaat het al
snel om een onderzoek van een jaar of drie.
Het zijn zaken van lange adem. Daarvoor
heb je specialisten nodig.”
Ook de politie zal moeten investeren in
deze gespecialiseerde takken van opsporing,
vindt Samson. In de lopende discussie
over de herziening van het politiebestel zal
daaraan aandacht moeten worden besteed.
Vooralsnog gaat de nieuwe PG er van uit
dat er een landelijke beheersstructuur van
de politie zal komen, maar ze wil niet op
de politieke discussie vooruitlopen. “We
zullen moeten zien wat regionaal en lokaal
blijft, en wat landelijk wordt geregeld.” Ze
is niet bang voor een te grote beleidsmatige
sturing van bovenaf. Landelijke prioriteitstellingen
hoeven een effectieve lokale uitvoering
niet te dwarsbomen. “Als wij in Den
Haag zeggen dat de aanpak van jeugdcriminaliteit
belangrijk is, komt dat echt niet uit
de lucht vallen. Ook op lokaal niveau zijn er
dan signalen dat daaraan iets moet worden
gedaan. Laat op landelijk niveau de hoofdpunten
van het beleid worden vastgesteld,
‘Verhorende rechercheurs moeten
niet al te grote twijfelaars zijn’
en laat de uitvoering ervan vooral lokaal. En
zorg dat je aparte eenheden hebt voor de
aanpak van zaken als fraude, mensenhandel
en internationale samenwerking tegen
georganiseerde criminaliteit.”
Samen boeven vangen is leuk. Toch lopen
de belangen van politie en OM niet altijd
samen op. Het OM wil meer investeren in de
opsporing, maar de politie maakt zich – nog
steeds – sterk voor de bestrijding van criminaliteit
op straat. Exemplarisch voor deze
houding is de uitspraak van de voormalige
korpschef van Amsterdam-Amstelland,
Jelle Kuiper, die zei: ‘Wij doen de dingen
waar de Amsterdammers last van hebben’.
Daarmee gaf hij aan dat de Amsterdamse
politie zich vooral wilde bezighouden met
de aanpak van criminaliteit waarmee de
burgers werden geconfronteerd. Ook zijn
opvolger Bernard Welten hamert erop dat
de politie zichtbaar en dichtbij de burger
moet opereren. Op zich is daarmee niets
mis, benadrukt Samson. “Maar dat betekent
wel dat anderen zaken als mensenhandel,
milieu of fraude moeten oppakken.
Daarvan heeft de burger op straat geen last,
maar ze ontwrichten wel een samenleving
of gaan in tegen de menselijke waardigheid.
Daartegen moet je optreden.” Om die reden
is de nieuwe PG voorstander van een nieuw
financieringsstelsel voor de politie. Daarin
wordt naar alle waarschijnlijkheid vastgelegd
dat de politie eenderde van het budget
moet besteden aan de opsporing. “Dat geeft
een zekere garantie dat de opsporing niet
mag worden verwaarloosd.”
Samson hecht aan deze garantie, omdat
door de wijzigingen van het stelsel de rol
van de korpschef waarschijnlijk wordt
verzwaard. De korpsbeheerder verliest
immers het beheer over de politie, dat centraal
wordt neergelegd bij een nog nader in
te vullen orgaan. Veel zal afhangen van de
vraag hoe gedetailleerd de centrale overheid
wil voorschrijven hoe een politiekorps
eruit moet zien. “Ik kan mij niet voorstellen
dat vanuit Den Haag precies wordt
voorgeschreven hoeveel poppetjes hier en
hoeveel poppetjes daar moeten zitten,”
zegt Samson. “Dat blijft toch ook een zaak
van het korps zelf. En dus zal de rol van de
korpschef wel wat zwaarder worden.” Het is
onvermijdelijk dat daardoor de verhoudingen
in de regionale driehoek verschuiven.
Of daardoor ook het formele gezag van
het OM over de politie onder druk komt te
staan, weet de nieuwe PG niet. De aanvaring
tussen de korpschef en de hoofdofficier in
Amsterdam begin dit jaar over de aanpak
van veelplegers, belooft wat dat betreft weinig
goeds. Samson nuanceert de spanningen.
“Het zal een beetje worstelen zijn, maar
laten we niet vergeten dat vóór de inwerkingtreding
van de huidige politiewet het
OM ook alleen inhoudelijk gezag had over
de politie. Het is waar dat de hoofdofficier
nu nog in de driehoek zijn stem kan onthouden
aan plannen waarmee hij het niet eens
is, men kan niet om hem heen. Hoe dat in de
toekomst gaat, weet ik nog niet.” Op lande-

10 OPPORTUUN Nummer 4 – 2006 Helpdesk 11
lijk niveau is de beheersmatige inspraak van
het OM ten aanzien van de politie volgens
Samson goed afgedekt via de minister van
justitie. Bovendien kan, volgens het voorlopige
wetsvoorstel, het College direct adviseren
aan de nieuwe ‘concernraad’.
Wie de nieuwe PG zo beluistert, kan zich
niet aan de indruk onttrekken met een echte
crimefighter van doen te hebben. De werkelijkheid
is genuanceerder, vindt Samson
zelf. “Als het gaat om individuele zaaksbehartiging,
moeten wij magistratelijk zijn,
dat is ons bestaansrecht. En magistratelijk
betekent dat het doel de middelen niet heiligt.
Aan de andere kant moeten wij normbevestigend
opereren, en met dominees
vang je geen boeven. De criminele wereld
bedient zich van methoden waarop wij als
OM antwoord moeten geven. We moeten
ons boekje niet te buiten gaan, maar wel
de grenzen zoeken, en niet naïef zijn in de
manier waarop wij de opsporing ter hand
nemen. Zodra magistratelijk afstandelijk
wordt, houdt het op met de aanpak van
zware criminaliteit.”
Toch een beetje crimefighter dus. Niet voor
niets vervulde Samson haar buitenstage
tijdens de raio-opleiding bij de recherche.
In die tijd leerde ze dat het diepgravende
politiewerk niet gebaat is bij al te grote twijfel.
“Ik heb zelf ervaren dat je als verhorende
rechercheur eigenlijk alleen maar goed je
werk kunt doen als je ervan overtuigd bent
dat een verdachte het heeft gedaan,” zegt ze.
“Als een verdachte met een ander verhaal
komt, en je denkt: ‘ja, zo kan het ook’, kom
je nergens.” Samson realiseert zich terdege
dat haar woorden onmiddellijk doen denken
aan de Schiedammer parkmoord en
het daarover gepubliceerde rapport van
de commissie-Posthumus. Daaruit bleek
onomwonden dat zowel de politie als het
OM te eenzijdig naar één, aanvankelijk
bekennende, verdachte hadden gekeken en
vanuit die tunnelvisie hadden aangestuurd
op een veroordeling van wat achteraf een
onschuldige man bleek te zijn. “Verhorende
rechercheurs moeten niet al te grote twij-
‘Politie moet investeren in
gespecialiseerde takken van
opsporing’
felaars zijn,” herhaalt de PG. “Hun collega-rechercheurs
daarentegen mogen er
best anders over denken. En zij moeten die
andere mening ook vooral kenbaar maken.”
Dat geldt ook voor de officier van justitie die
het opsporingsonderzoek leidt. Samson:
“Het mooie van ons strafvorderlijke systeem
is dat naarmate de dwangmiddelen zwaarder
worden iemand die verder van een zaak
staat erover moet oordelen. De rechercheur
die overtuigd is van iemands schuld, beslist
niet over de voortzetting van de voorlopige
hechtenis. Bepaalde functies moet je
scheiden. Ook de officier die intensief met
de politie samenwerkt, moet enige afstand
houden en niet overal bij zitten. Officieren
moeten meer kantoor houden op het parket
dan op het politiebureau.”
Het strafvorderlijke systeem dat Samson
als ‘mooi’ beschrijft, heeft echter niet kunnen
voorkomen dat fouten zijn gemaakt.
Die fouten zijn volgens de nieuwe PG niet
te wijten aan de opeenvolgende reorganisaties
van het OM, waarin woorden als
efficiency en productienormen veelvuldig
worden genoemd. “Ik geloof niet dat het
OM het slachtoffer is van de politieke druk
om zaken op te lossen en veroordelingen
te krijgen. Dat zou de indruk wekken dat
ook onterechte veroordelingen goed zijn,
en ik durf met mijn hand op mijn hart te
zeggen dat dát niet zo is.” Hoogstens speelt
het capaciteitsgebrek een rol. “Tegenspraak
organiseren is ook een kwestie van tijd
hebben en nemen om met collega’s een
zaak nog eens goed door te akkeren,” geeft
Samson aan.
“Idealiter zou je op sommige grote zaken
wel twee officieren willen zetten, maar
die menskracht is er niet altijd.” Ze is
daarom blij dat het OM uit de vrijgekomen
gelden ter versterking van de opsporing
zestig nieuwe officieren kan aantrekken.
Buitenstaanders, afkomstig uit onder
andere de advocatuur, de wetenschap en de
politie. Bang voor gebrek aan belangstelling
is ze niet. “Bij een vorige ronde meldden
zich vijfhonderd kandidaten heb ik me laten
vertellen. Voor mensen die geïnteresseerd
zijn in het strafrecht, is het OM nog steeds
een buitengewoon aantrekkelijke werkgever.
Het comfortabele van de functie van
officier van justitie is dat je altijd optreedt
voor de goede zaak. De samenleving is een
goede zaak.”
Het wordt tijd dat de samenleving op haar
beurt ook het OM weer een goede zaak gaat
vinden, geeft Samson ten slotte aan. Ze
wil als PG graag bijdragen aan een betere
beeldvorming, opdat de medewerkers van
het OM weer trots zijn op hun organisatie.
“Dat betekent ramen en deuren openzetten.
Vertellen wat je doet en waarom. Een
minder terughoudend voorlichtingsbeleid,
actief misschien zelfs. De trots moet terug.”
Tekst: Miek Smilde
WaarOM?
De helpdesk van het Landelijk Parket beantwoordt
vragen over (bijzondere) opsporingsbevoegdheden,
internet, telecom, DNA,
internationale zaken en de aandachtsgebieden
van de Nationale Recherche
Vraag 1: De inzet van bijzondere opsporingsbevoegdheden
bij voortvluchtigen
Kunnen er bijzondere opsporingsbevoegdheden worden toegepast
op voortvluchtige personen die onherroepelijk bij verstek zijn
veroordeeld? Wij zouden namelijk de telefoonaansluiting van de
ouders van de vriendin van een voortvluchtige willen aftappen om
zo zijn verblijfplaats te kunnen achterhalen.
Antwoord:
Sinds 1 juli 2005 kunnen op grond van art. 565 lid 2 Sv de in Titel IVa
omschreven bijzondere opsporingsbevoegdheden, met uitzondering
van politiële en burgerpseudokoop en –dienstverlening (artt.
126i resp. 126ij Sv), politiële en burgerinfiltratie (artt. 126h resp.
126w Sv) en het stelselmatig inwinnen van informatie door een
opsporingsambtenaar (art. 126j Sv), worden toegepast om de verblijfplaats
van een aan te houden persoon die wordt vervolgd of die
is veroordeeld of ter beschikking gesteld, vast te stellen.
Als uitgangspunt hierbij geldt dat de bijzondere opsporingsbevoegdheden
uit Titel IVa slechts mogen worden toegepast met het
oog op de vaststelling van de verblijfplaats van de aan te houden
persoon, indien deze bevoegdheden ook hadden mogen worden
ingezet bij de opsporing van het strafbare feit waarvoor de aan te
houden persoon wordt vervolgd of is veroordeeld of ter beschikking
gesteld. Dit betekent dus dat de bevoegdheid tot stelselmatige
observatie (art. 126g Sv) bij elk misdrijf kan worden toegepast, terwijl
de bevoegdheid tot het opnemen van telecommunicatie (art.
126m Sv) slechts kan plaatsvinden in het geval er sprake is van een
misdrijf als omschreven in art. 67 lid 1 Sv dat gezien zijn aard of de
samenhang met andere door de verdachte of veroordeelde begane
misdrijven een ernstige inbreuk op de rechtsorde oplevert.
De in Titel IVa omschreven bijzondere opsporingsbevoegdheden
mogen in dit kader niet alleen worden ingezet tegen de voortvluchtige
zelf. Indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat de inzet van
de betreffende opsporingsbevoegdheid behulpzaam kan zijn bij
de vergaring van informatie omtrent de verblijfplaats van de aan te
houden persoon, kan de bevoegdheid ook worden toegepast tegen
andere personen dan de voortvluchtige. Te denken valt bijvoorbeeld
aan de vriendin of de ouders van een voortvluchtige. Hierbij
moet wel worden opgemerkt worden dat de inzet van de betreffende
opsporingsbevoegdheid noodzakelijk, relevant en proportioneel
moet zijn en dat niet met een lichtere opsporingsbevoegdheid kan
worden volstaan.
Gezien het vorenstaande kan dus worden gesteld dat het telefoonverkeer
van de ouders van de vriendin van de voortvluchtige mag
worden afgeluisterd. Echter, indien de informatie die men op deze
wijze wil verkrijgen ook kan worden verkregen door (de ouders van)
de vriendin van de voortvluchtige bijvoorbeeld te observeren, dan
zal deze lichtere opsporingsbevoegdheid moeten worden toegepast
(zie hoofdstuk 1.10 Handboek voor de opsporingspraktijk).
Vraag 2: De inzet van bijzondere opsporingsbevoegdheden
ter aanhouding van een verdachte
Dient artikel 565 Sv ook te worden gebruikt indien in het kader
van een opsporingsonderzoek een verdachte moet worden aangehouden?
Antwoord:
Uit het systeem van de wet en de plaats van art. 565 in het Wetboek
van Strafvordering kan worden afgeleid dat dit artikel niet kan worden
gebruikt voor de aanhouding van personen in het kader van
de opsporing van een strafbaar feit. In het geval bijzondere opsporingsbevoegdheden
toegepast moeten worden om in het belang
van een onderzoek een verdachte aan te houden, zullen de toe te
passen opsporingsbevoegdheden gebaseerd moeten worden op de
afzonderlijke wetsartikelen van de opsporingsbevoegdheden van
titel IVa en dus niet op basis van art. 565 lid 2 Sv (zie hoofdstuk 1.10
Handboek voor de opsporingspraktijk).
Tekst: Michael Nieuwenhuis
De helpdesk is te bereiken op helpdesk-lexpo@rotarr.drp.minjus.nl

Administratie basis onder
casusoverleg jeugd
Utrechtse medewerkers bedachten slimme manier
van infovoorziening
De Utrechtse parketcollega’s Andrea van Veen, Seloua Boutaous
en Cora Winters houden zich vanaf november 2005 bezig met
een relatief nieuw stukje OM-werk. Ze doen de administratieve
ondersteuning van de casusoverleggen jeugd. Dat betekent veel
samenwerken met de ketenpartners, wekelijks overleg en het
slim vastleggen van alle beschikbare informatie. “Iedereen is
geneigd een stapje harder te lopen.”
Parket Utrecht heeft voor minderjarigen justitiële
casusoverleggen jeugd (JCJ’s), zoals ze
officieel genoemd worden. Het casusoverleg
voor de stad Utrecht wordt gehouden in
Veiligheidshuis Utrecht en dat voor Eemland
Noord en Zuid vindt plaats in Veiligheidshuis
Amersfoort. In deze Veiligheidshuizen hebben
officieren, secretarissen en administratief
medewerkers hun werkplek dicht bij de
aangesloten ketenpartners. Door kortere
lijnen delen ze snel informatie met elkaar en
maken ze goede afspraken. Voor de rest van
het Utrechtse arrondissement zijn er nog
twee casusoverleggen jeugd.
Utrecht kent drie vormen van casusoverleg,
te weten het afdoeningsoverleg, het risicooverleg
en het veelplegersoverleg (zie kader).
Daar worden samen met politie, gemeente
(welzijn en leerplicht), bureau Jeugdzorg
en Raad voor de Kinderbescherming (raad)
de jongeren besproken. “Nu nog legt de
politie de gemaakte afspraken over veelplegers
vast in hun MIB-systeem (Monitoring
doelgroepen, Informatieknooppunt, keten
Bevraging & analyse), straks gaan wij dat
doen. Uiteindelijk is het de bedoeling dat
alle partners geautoriseerd zijn om informatie
te lezen en toe te voegen. Dat gebeurt dan
op basis van een privacyconvenant. Zover
is het echter nog niet, dus hebben we een
slimme tussenoplossing bedacht,” vertelt
Andrea van Veen.
Excel-bestanden
Ook landelijk zijn er allerlei ontwikkelingen
gaande over systemen om informatie
te delen, maar deze ingewikkelde automatiseringstrajecten
hebben nog niet
geleid tot een gebruiksklare versie. Omdat
het uitgangspunt is de informatie zoveel
mogelijk te delen, is er in Utrecht een tussenoplossing
(een ‘schaduwsysteem’)
bedacht. Andrea van Veen: “We gebruiken
lijsten in Excel. We hebben kolommen
gemaakt, zodat opmerkingen van politie
(zoals feit, omgang met criminele vriendjes
en gedrag tijdens verhoren), raad, jeugdzorg
en welzijn (denk aan situatie thuis,
school(verzuim) en omgang met anderen)
en parket (openstaande zaken, proeftijd
en bijzondere voorwaarden) kunnen worden
verwerkt. Het handige van Excel is dat
we kunnen filteren wat we nodig hebben.
Bijvoorbeeld: als de raad belt over een
jongere, kan je hem meteen tevoorschijn
‘toveren’, of zien welke zaken er in welk JCJ
besproken zijn. En de drie JCJ-overleggen
zijn in één oogopslag te raadplegen. Alle
partners kunnen zich in deze tussenoplossing
vinden. Want iedereen heeft op deze
manier een zo volledig mogelijk beeld om
het juiste advies te geven of de juiste beslissing
te nemen.”
“Omdat we het Excel-systeem samen opgezet
hebben,” vult Cora Winters aan, “werken
we nu op dezelfde manier. Dat betekent dat
we elkaars achtervang kunnen zijn, waardoor
de kwetsbaarheid minder is geworden.”
Spil
Andrea van Veen en Cora Winters verzorgen
de administratieve ondersteuning
voor de JCJ’s die worden gehouden vanuit
respectievelijk Veiligheidshuis Utrecht en
Veiligheidshuis Amersfoort. In die JCJ’s
notuleren ze de gemaakte afspraken en vullen
ze vooraf LOF’s (verkort proces-verbaal
van de politie in een Landelijk Overdrachts
Formulier) aan. En ze jagen ze iedereen aan
op tijd de informatie aan te leveren. Cora
Winters: “Naast het ondersteuningswerk
voor de JCJ’s doe ik ook een deel van de
administratie van de zaken die besproken
zijn op het overleg. Zo houd ik door de politie
ingestuurde zaken in de gaten, maak ik
dossiers compleet, doe ik de zittingsplanning,
registreer ik zaken die via de kinderrechter
of via Oproepen ten Parkette (OTP’s)
in het Veiligheidshuis worden afgedaan en
breng ik slachtoffers op de hoogte. Een hele
klus, maar wel erg leuk en ik voel me er in
thuis. In mijn werk voor het casusoverleg zie
ik mijzelf als een soort spil. Ik regel afspraken,
stuur de afdoeningslijsten rond en heb
veel contact met politie, raad en leerplichtambtenaren.
Ik ervaar de casusoverleggen
als supernuttig. Als het bij een jongere fout
gaat kan de politie direct al precies vertellen
wat er in gang wordt gezet en kan de raad
dat weer verder oppakken.”
Seloua Boutaous doet de administratieve
ondersteuning van de twee casusoverleggen
in het buitengebied. Dat doet ze vanuit haar
werkplek in de backoffice van Team Utrecht
Buiten. Omdat ze niet in een Veiligheidshuis
werkt, heeft ze tussentijds vooral telefonisch
en per e-mail contact met politie en de raad.
“Iedereen werkt dus vanuit de eigen backoffice,
waardoor de lijnen iets minder kort zijn.
OPPORTUUN Nummer 4 – 2006 Casusoverleg jeugd 13
Andrea van Veen (links) en Seloua Boutaous: “We kunnen filteren wat we nodig hebben.” Foto: Marieke van Nistelrooij
Je kunt niet even snel bij elkaar binnenlopen
om af te stemmen. Ik zou het dan ook ideaal
vinden als er in de toekomst een oplossing
komt voor de rest van het Utrechtse arrondissement,”
zo zegt Seloua Boutaous.
Breder perspectief
“De samenwerking met de ketenpartners
loopt goed, het is leuk om samen een zo
Drie vormen van overleg
Afdoeningsoverleg (wekelijks, tussen 12-18 jongeren
besproken)
De zaak van een jongere wordt besproken op basis van een zogenaamd
LOF (verkort proces-verbaal van de politie in een landelijk
overdrachtsformulier). Hierin staan onder meer een feitomschrijving,
lopende zorg- of begeleidingstrajecten en eventueel schoolverzuim.
De administratieve ondersteuning vult het LOF vanuit het politiesysteem
aan. “Alles wat bij de ketenpartners bekend is over de jongere
wordt meegenomen in de beslissing tot afdoening van de strafzaak.
Denk dan aan de gezinssituatie, een mogelijke verslaving, dagbesteding,
bestaande contacten met jeugdzorg of de raad,” zo vertelt
Seloua Boutaous. “Sinds begin februari worden de afdoeningslijsten in
Amersfoort ook verzonden naar de leerplichtambtenaren in de regio,
zodat zij een aanvulling kunnen geven en eventueel aanwezig kunnen
zijn bij het overleg. Dat maakt het totaalbeeld nog completer,” aldus
Cora Winters. Op basis van dat volledige beeld neemt de OM-beoordelaar
een beslissing. “Als besloten wordt tot een Oproep ten Parkette
(OTP) of dagvaarding voor de kinderrechter krijgen alle ketenpartners
meteen de zittingsdatum mee. Dan kan bijvoorbeeld de raad meteen
aan de slag met de rapportage. Door deze nieuwe werkwijze worden
de stapels stukken minder, dat is de grootste winst,” zo vertelt Andrea
van Veen enthousiast. Als er veel zorgsignalen rondom de jongere zijn,
gaat het dossier door naar het risico-overleg.
goed mogelijke oplossing te bedenken. En
omdat de lijnen zo kort zijn, is iedereen echt
geneigd dat stapje harder te lopen,” aldus
Andrea van Veen. Seloua Boutaous voegt
toe dat je door deze manier van werken niet
meer alleen kijkt vanuit het OM-perspectief,
omdat je het totale verhaal erom heen hoort
en je daardoor dus een breder beeld krijgt
dan alleen bijvoorbeeld fietsendiefstal als
strafbaar feit. “Ik begrijp nu beter waarom
iemand iets doet. Het is natuurlijk geen vrijbrief
voor het gepleegde feit, maar wel dé
manier om samen tot een goede oplossing
te komen, omdat je de oorzaken op tafel
probeert te leggen. Doordat iedereen weet
wat hem of haar te doen staat, sluit de keten
steeds beter op elkaar aan.”
Tekst: Marieke van Nistelrooij
Risico-overleg (tweewekelijks, 3-5 jongeren)
De ketenpartners beschikken vaak over zorgsignalen rondom jongeren.
Het risico-overleg is gestoeld op het voorkomen van strafbaar
gedrag (tegengaan dat jongeren veelplegers worden). Op basis van
een combinatie van vastgestelde risico-indicatoren bespreken de
ketencollega’s wat nodig is om iemand op het rechte pad te krijgen
en te houden. Denk qua indicatoren aan schooluitval, problematiek
in het gezin of antisociaal gedrag. “Door alle signalen bij elkaar te
harken, bekijken we hoe een vangnet rondom de jongere gecreëerd
kan worden. In dit overleg wordt geen beslissing genomen over de
strafrechtelijke afdoening, er worden vooral adviezen uitgewisseld,”
zeggen Seloua Boutaous en Andrea van Veen. “Dit ketenbrede advies
gaat mee naar de zitting. Alleen op basis van een volledig beeld kan
namelijk de meest passende interventie plaatsvinden.” Zowel in dit
risico-overleg als in het veelplegersoverleg staat de jongere (en wat er
moet gebeuren) centraal en niet zozeer de strafzaak zelf.
Veelplegersoverleg (twee- tot vierwekelijks, tussen 6-9 veelplegers
besproken)
Het arrondissement Utrecht kent op dit moment 166 gelabelde minderjarige
veelplegers. Voor elke jeugdige veelpleger maken de ketenpartners
samen een persoonlijk scenario. Met als bedoeling dat als
een jongere door het plegen van een strafbaar feit (opnieuw) in beeld
komt er een plan van aanpak klaar ligt. “Voor zowel de zorg- als de
strafrechtelijke kant,” zo zegt Andrea van Veen.

14 OPPORTUUN Nummer 4 – 2006 Recherchestrategie 15
‘Korte klap’, groot
rendement
Onderzoekers pleiten voor doordachte inzet van jonge
recherchestrategie
De korte klap komt aan. Onderzoek leert dat deze recherchestrategie
een hoog strafrechtelijk rendement heeft. Wel zou de korte
klap meer doordacht moeten worden ingezet. Daarvoor pleiten
Magrete van der Steeg, docent bij de leergang recherchekunde
aan de Politieacademie, en Eric Schoenmakers, recherchekundige
bij de Rijksrecherche, in onderstaand artikel.
Lange tijd is gedacht dat de georganiseerde
criminaliteit alleen een slag kon worden
toegebracht via ‘lange halen’ naar de top
van criminele organisaties. Wie de op de
achtergrond opererende ‘generaal’ uitschakelde,
ontmantelde daarmee ook de onder
hem hangende divisies.
De lange haal boette aan belang in toen
duidelijk werd dat de georganiseerde criminaliteit
meestal geen vaste piramidale
structuur kent, maar zich juist kenmerkt
door flexibele netwerken. Wie die criminele
netwerken wil uitschakelen, kan daarom
beter de ‘bruggenbouwers’ en de ‘facilitators’
(die diensten leveren voor meerdere
netwerken) op de korrel nemen. Daarbij
past de recherchestrategie van de ‘korte
klap’: het met beperkte middelen in korte
tijd beschadigen van criminele groepering.
Maak vaker gebruik van de korte klap,
beval het Wetenschappelijk Onderzoek- en
Documentatiecentrum (WODC) van het
ministerie van Justitie daarom in 1998 aan.
Hoewel de korte klap een bekend begrip
is binnen de recherche, was tot dusverre
weinig bekend over de toepassing en resultaten
ervan. Nu blijkt dat de korte klap bij de
bestrijding van georganiseerde synthetische
drugscriminaliteit een hoog strafrechterlijk
rendement heeft en daarom een efficiënte
recherchestrategie is. De strategie pakt
goed uit voor de maatschappelijke veiligheid,
de prestatiecontracten (jaarplannen),
het imago en het bestaansrecht van de
Nationale Recherche. De voordelen van de
korte klap motiveren tot het zoeken naar
mogelijkheden om de toepassing daarvan
te optimaliseren.
Dat zijn enige bevindingen in een onderzoek
dat wij hebben verricht in het kader
van de leergang recherchekunde aan de
Politieacademie. In dit onderzoek analyseerden
we de opsporingsonderzoeken die in de
jaren 2001 tot en met 2004 bij het Kernteam
Zuid-Nederland en de Unit Synthetische
Drugs zijn uitgevoerd. Daarnaast interviewden
we dertien sleutelfiguren die werkzaam
zijn bij de recherche of het OM. Tenslotte
maakten we gebruik van andere bronnen
zoals literatuur, projectplannen, voortgangsrapportages
en eindverslagen van onderzoeken.
Het onderzoek spitste zich toe op de
bestrijding van de georganiseerde synthetische
drugscriminaliteit.
Drie soorten klappen
De ene korte klap is de andere niet. Politie-
en OM-functionarissen onderkennen drie
toepassingsmogelijkheden van de korte
klap. Ten eerste kan de korte klap gebruikt
worden als ‘veegmiddel’: een korte actie,
die los staat van lopende onderzoeken,
met als doel snel resultaat te halen. Meestal
gaat het om de inbeslagname van drugs
of de ontmanteling van een laboratorium.
Verdachten worden vaak alleen aangehouden
als deze min of meer bij toeval ter
plekke aanwezig zijn.
Ten tweede kan de korte klap een onderdeel
vormen van een langdurig opsporingsonderzoek.
Hierbij is het doel bewijs te
verzamelen tegen de hoofdverdachten,
ook wel ‘schillen’ in de omgeving van de
hoofdverdachte genoemd. Het destabiliseren
van een criminele organisatie wordt als
een bewuste tactiek voor bewijsvergaring
gebruikt.
Ten derde kan de recherche met een korte
klap facilitators en bruggenbouwers uitschakelen,
waardoor meerdere criminele
netwerken in de problemen komen. Door
de ontmanteling van deze knooppunten
sneuvelt de top als het ware vanzelf. Het
WODC benoemde met name deze toepassingsmogelijkheid
in de monitor georganiseerde
misdaad.
Met de tweede en derde toepassingsmogelijkheid
is de korte klap een strategisch
instrument dat weldoordacht wordt
ingezet. In de praktijk blijkt juist van deze
mogelijkheden maar weinig gebruik te wor-
Illustratie: Linda van Bruggen
den gemaakt bij de bestrijding van georganiseerde
synthetische drugscriminaliteit.
Als de korte klap al onderdeel uitmaakt
van een langdurig onderzoek, is het meer
een manier om problemen op te lossen die
zich gaandeweg het onderzoek voordoen,
dan om bewust rake tikken uit te delen
om uiteindelijk de criminele organisatie
te kunnen oprollen. Tien van de dertien
respondenten geven aan dat de korte klap
voornamelijk wordt ingezet vanwege externe
omstandigheden, zoals een rechtshulpverzoek
of het wettelijke doorlaat-verbod
(artikel 126 ff Sv).
Nadelen
Er kleven nadelen aan de praktijk om de
korte klap voornamelijk toe te passen met
de instelling van “pakken wat je pakken
kan”. De functionarissen uit de strafrechtpraktijk
wijzen erop dat zij met een kortstondig
onderzoek slechts een tipje van de
sluier kunnen oplichten van de daadwerkelijke
criminele activiteiten. Politiemensen
zijn gedwongen informatie over strafbare
feiten vanwege de tijdsdruk te laten voor
wat het is. Dit brengt mee dat er onvoldoende
zicht op geldstromen ontstaat en
de vermogenspositie van de verdachte niet
helder wordt. Ontneming van wederrechtelijk
verkregen vermogen wordt daardoor
moeilijk of zelfs onmogelijk. Met de huidige
toepassing van de korte klap verschijnen
primair de loopjongens voor de rechter,
terwijl de zware jongens ongemoeid blijven.
Een ondoordachte toepassing van de korte
klap kan andere onderzoeken doorkruisen
met alle gevolgen van dien.
Met de huidige toepassing
verschijnen primair de loopjongens
voor de rechter
Voordelen
Daarentegen is de korte klap tegen de
achtergrond van prestatiecontracten en
de bij de recherche levende scoringsdrang
tegelijkertijd een aantrekkelijke strategie.
De jonge Nationale Recherche maakt mooie
sier met snelle en zekere successen. De
unit Zuid kan zich er zo van verzekeren zijn
streefcijfers te halen. Daar komt nog bij
dat het afbreukrisico van korte klaponderzoeken
veel geringer is dan bij langdurige
onderzoeken.
Bezien vanuit de medewerkers zitten er
twee kanten aan de korte klap. De acties
zijn niet te plannen en vragen daarom grote
flexibiliteit en inzet van de functionarissen
van zowel de politie als het OM. Om niet al
te zeer in te breken in de bedrijfsvoering,
wordt de korte klap zo kort mogelijk gehouden.
Dit neemt niet weg dat de korte klap
volgens de geïnterviewde rechercheurs een
gunstige uitwerking heeft op het werkplezier
en de teamgeest vanwege de spanning
en sensatie. Bij de oude garde binnen de
recherche leeft nog wel eens het idee dat de
korte klap weinig professionele uitdaging
biedt. Dit wordt door de respondenten
echter tegengesproken. “Korte klappen zijn
dynamische acties waarvoor een goed kennis-
en vaardigheidsniveau vereist is.”
Effectiviteit en efficiëntie
De korte klap lijkt een effectieve recherchestrategie
te zijn. Het is immers een aanpak
van snelle acties met concrete resultaten,
in plaats van maanden- of zelfs jarenlang
rechercheren alvorens eindelijk toe te
slaan. Maar is dit ook zo? Wat is het strafrechtelijk
rendement van de korte klap in
vergelijking met langere onderzoeken? Om
een antwoord op deze vragen te vinden,
hebben wij de 48 opsporingsonderzoeken
die in de jaren 2001-2004 verricht zijn door
het Kernteam Zuid-Nederland en de Unit
Synthetische Drugs in drie categorieën
onderverdeeld naar de duur van het onderzoek
(0-3 maanden, 3-6 maanden en 6
maanden en meer). Vervolgens hebben wij
bekeken hoe de onderzoeken zich tot elkaar
verhouden wat betreft aantallen aangehouden
verdachten, aantallen veroordelingen,
de duur van de vrijheidsstraf en de aantallen
bestede arbeidsuren. Over inbeslagnames
waren geen gegevens beschikbaar.

16 OPPORTUUN Nummer 4 – 2006 Buitenpost Bonaire 17
Gebleken is dat korte onderzoeken vaker
eindigen zonder aanhoudingen dan onderzoeken
met een langere duur. Dit is te verklaren
doordat soms het doel van een korte
klap uitsluitend inbeslagname van goederen
is, of het oprollen van een laboratorium.
Verdachten die zijn aangehouden na korte
klaponderzoeken worden vervolgens minder
vaak veroordeeld. Dit in tegenstelling
tot verdachten in middellange onderzoeken,
die vrijwel allemaal zijn veroordeeld.
Kennelijk is de bewijsgaring in deze zaken
het beste geslaagd.
De verdachten die na een kort onderzoek
zijn aangehouden én veroordeeld hebben
gemiddeld 4,3 jaar gevangenisstraf
opgelegd gekregen; voor de middellange
onderzoeken was dit ook 4,3 jaar; en voor
de lange onderzoeken van zes maanden en
langer was dit 4,0 jaar. De veronderstelling
dat na diepgaand en langdurig onderzoek
verdachten eerder tot langere gevangenisstraffen
kunnen worden veroordeeld, wordt
dus niet gestaafd door dit onderzoek. Kort
gezegd was de prijs die werd betaald voor de
korte klappen dat in verhoudingsgewijs een
groot aantal zaken verdachten niet werden
bestraft. Daar staat tegenover dat in de zaken
waarin de rechter wel tot een veroordeling
kwam, de duur van de gevangenisstraf
fors te noemen is en gunstig afstak ten
opzichte van de gedane investeringen.
Hoe efficiënt is de korte klap? Efficiëntie
hebben wij vertaald naar de vraag hoeveel
arbeidsuren er zijn geïnvesteerd per aangehouden
verdachte, per veroordeelde
verdachte en per jaar gevangenisstraf. Deze
variabelen hebben wij afgezet tegen het
totaal aantal arbeidsuren van alle onderzoeken,
dus ook van de onderzoeken waarin
geen verdachte is aangehouden of geen verdachte
is veroordeeld.
De korte onderzoeken steken zo bezien
positief af tegen de middellange en de lange
onderzoeken. Zo is bij korte onderzoeken
slechts 1400 uur besteed per aangehouden
verdachte, terwijl dit bij middellange
onderzoeken 2373 uren en bij lange onderzoeken
3562 uren was, dus tweeënhalf
keer zoveel. Per veroordeelde verdachte en
per jaar opgelegde gevangenisstraf ligt de
arbeidsinvestering gerekend in werkuren
bij lange onderzoeken twee keer zo hoog als
bij korte onderzoeken, terwijl het verschil
tussen korte en middellange onderzoeken
erg klein is. Heel concreet: per jaar opgelegde
gevangenisstraf is bij de korte onderzoeken
513 arbeidsuren geïnvesteerd en bij
de lange onderzoeken 1058 arbeidsuren.
De conclusie luidt dus dat tegen de achtergrond
van het strafrechtelijk rendement de
korte klap een efficiënte recherchestrategie
lijkt te zijn.
Strategische toepassing
De grote voordelen van de ‘korte klap’-strategie
motiveren tot het zoeken naar mogelijkheden
om de toepassing daarvan te
optimaliseren. Wij pleiten ervoor de korte
klap wel kort te houden, maar toch iets
meer tijd te investeren in de voorbereiding.
Hiermee wordt een betere informatiepositie
verkregen, wat een doelgerichtere actie
met meer aanhoudingen mogelijk maakt.
Ook is dan een betere inschatting van de
gevolgen van een korte klap op een langlopend
onderzoek mogelijk. Een strategische
toepassing houdt tevens in dat rest- en
zijtak-informatie op waarde wordt geschat
en vastgelegd. Dit geeft hopelijk zicht op
het functioneren van criminele netwerken
en de identiteit van degenen die de lakens
uitdelen. Op die manier kan de korte klap
bijdragen aan het pakken van de grote
jongens.
Een strategiedocument van de recherche
dient te bepalen in welke gevallen, om
welke redenen en op welke manier de korte
klap moet worden toegepast. Op deze
manier kunnen met minder inspanning
meer boeven worden gepakt en meer drugslaboratoria
worden ontmanteld.
Tekst: Magrete van der Steeg
en Eric Schoenmakers.
Voor meer informatie:
e.schoenmakers@rijksrecherche.nl
Toeval
bestaat niet
We hebben hier op Bonaire twee stuks geboefte dat zeer regelmatig
met politie en justitie in aanraking komt. Het duo is verslaafd
aan de base, een soort cocaïne. Het is het soort boeven dat jullie in
Nederland draaideurcriminelen noemen, zij het dat wij hier geen
draaideuren kennen, alleen criminelen.
Beide heren stelen wel veel, maar zijn daarin toch nog niet zo bedreven,
of beter gezegd: ze hebben dikwijls zoveel pech bij het uitoefenen
van hun vak. Vaak op heterdaad betrapt. Net het verkeerde huis
– zonder kluis – binnengegaan. Een onverwachte felle en agressieve
hond in de kura (tuin/binnenplaats). Een collega-crimineel die hun
net voor is geweest. Je kan het zo gek niet bedenken of ze hebben
dit soort tegenslag wel een keer gehad. Zeg maar de Jansen & Jansen
van het inbrekersgilde.
Hoewel Bonaire een eiland in de visrijke Caraïbische Zee is, wordt
de vis hier over het algemeen duur betaald. Er wordt veelal gevist
met kleine barkjes, ruwe zee, hard werken, relatief kleine vangst,
dus hoge prijzen. Garnalen worden hier gekweekt in een groot
bedrijf, dat de larfjes importeert vanuit Aruba, die baby-garnaaltjes
vervolgens hier een aantal weken opkweekt, waarna de pubergarnaaltjes
naar Venezuela worden getransporteerd, om daar in het
land van Chavez tot volle wasdom te rijpen. Tenslotte wordt een
gedeelte van die volwassen garnalen weer teruggevlogen naar het
bedrijf op Bonaire om vandaar uit te worden verkocht aan de locale
horeca-ondernemingen. Van de handel zal ik nooit veel begrijpen,
behalve dat ik nu wél snap waarom een portie garnalen in knoflookboter
hier zo duur is.
Goed, onze Jansen & Jansen hadden dus op een dag bedacht, dat
het wel eens heel lucratief zou kunnen zijn om een flinke portie
van die volwassen garnalen te stelen en via het illegale circuit aan
de man te brengen. Zo gezegd zo gedaan, en op een nacht togen
ze naar het bedrijf en stalen daar ongeveer dertig kilo adolescente
jumbogarnalen. Tel uit je winst. Dachten ze. Maar ze hadden weer
eens pech: ze stalen de garnalen nu juist uit die ene bak waarin
het bedrijf bij wijze van experiment enkele hoge concentraties van
– giftige – conserveringsmiddelen had gevoegd, om te zien hoe de
garnalen daarop zouden reageren. Deze partij was dus niet voor
consumptie bestemd en geschikt. En hoewel het bedrijf ver van de
bewoonde wereld ligt, was er net die nacht een jong stelletje, dat
juist vanwege die afgelegen ligging had besloten die nacht daar de
liefde met elkaar te bedrijven. In welke bezigheid zij wreed werden
gestoord door de koplichten van de auto van Jansen & Jansen,
die zich met buit en al van de plaats des misdrijfs verwijderde. De
geliefde hadden kenteken plus autotype onthouden, en toen de
diefstal werd ontdekt, konden Jansen & Jansen dus betrekkelijk snel
worden ingerekend. De buit had echter zijn weg in het illegale circuit
al gevonden, waarna het bedrijf in kwestie alarm sloeg.
De dag dat zich dit allemaal afspeelde stond ik op zitting, de garnalenzaak
werd door Justine afgehandeld, als altijd met grote voortvarendheid
en professioneel. Tijdens de schorsing van een strafzaak
tegen enkele minderjarige verdachten vertelde ze me het hele
verhaal, met als bijzonderheid dat de garnalen in dit geval hoogst
waarschijnlijk hun weg uiteindelijk hadden gevonden naar enkele
Chinese restaurants (die geheel onkundig waren van de criminele
herkomst en de vergiftiging van deze jumbo’s). Het onderzoek werd
voortgezet: Justine op zoek naar de garnalen en de rechter naar de
waarheidsvinding in de op rol staande strafzaak.
Eén van de jeugdige verdachten werd opeens lijkbleek, stormde
voor onze verbaasde ogen de zittingszaal uit waarna hij buiten,
maar wel voor onze ogen, compleet over zijn nek ging. Enkele
minuten later kwam hij, nog helemaal pips om de neus, de zittingszaal
weer binnen. “Sorry,” sprak hij tot de rechter, “ik ben gisteren
naar de Chinees geweest, kennelijk iets verkeerds gegeten, het zijn
volgens mij die garnalen geweest.” Waarna hij een gave bekentenis
in zijn zaak aflegde en ik Justine kon mededelen dat haar zaak thans
eveneens geheel was opgelost.
Arme Jansen & Jansen: toeval bestaat niet in dit leven, pech wel!
Tekst: Ernst Wesselius

18 OPPORTUUN Nummer 4 – 2006 Bruikbare tips 19
Opsporingsberichtgeving
Een effectief middel met een preventieve werking
Marije de Vries op locatie voor ‘Ter Plaatse’. Foto: Ter Plaatse (RTV-Noord-Holland)
Hoe sneller, hoe beter. Wordt opsporingsberichtgeving vroegtijdig
ingezet, dan is de kans op bruikbare tips het grootst. “Vroeger
werd het als ‘laatste redmiddel’ aangewend, wanneer het onderzoek
vastliep en andere opsporingsmiddelen geen resultaat
opleverden. Tegenwoordig wordt het sneller toegepast,” zegt
Inge Klopper.
Opsporingsberichtgeving moet snel
maar niet klakkeloos worden ingezet. In
de Aanwijzing opsporingsberichtgeving
staat welke zaken in aanmerking komen
voor het opsporingsmiddel. Het gaat om
zogenaamde artikel 67 Strafvordering
zaken. Dit zijn zaken waarvoor voorlopige
hechtenis is toegestaan en die dus
variëren van diefstal tot moord. “Niet elke
zaak is natuurlijk geschikt. Het moet een
goede afweging zijn: heeft het zin om dit
aan het publiek te tonen?” meent Inge
Klopper, (tijdelijk waarnemend) voorzitter
van de Landelijke Selectiecommissie
Opsporingsberichtgeving (LSO). Diederik
Greive is sinds medio maart dit jaar de
nieuwe voorzitter, hij heeft het stokje van
Rieke Samson overgenomen.
Hoewel het een effectief opsporingsmiddel
is (het oplossingspercentage ligt gemiddeld
op dertig procent) is het ook een zwaar middel.
De inzet ervan maakt immers inbreuk
op de privacy van verdachte en/of het
slachtoffer. Er moet goed gekeken worden
naar de ernst van het feit, de proportionaliteit
en de subsidiariteit. Mede om die reden
wordt een slachtoffer altijd van tevoren
geïnformeerd dat er gebruik gemaakt wordt
van opsporingsberichtgeving.
Opsporingsberichtgeving kan op twee
niveaus worden ingezet: landelijk of
regionaal. In het eerste geval gaat het via de
LSO. Op het regionale niveau gaat het via de
regionale mediacommissies (RMC), onder
voorzitterschap van de persofficier. “Er
wordt veelal bekeken of het eerst regionaal
kan worden ingezet en daarna landelijk. De
afweging om regionaal of landelijk te gaan
kan onder meer te maken hebben met de
aard van het feit, de plaats delict en de kring
van de getuigen,” zegt Coby van der Hoek,
beleidssecretaris opsporingsberichtgeving.
“Wanneer je de mogelijke dader via het regionale
programma denkt te kunnen traceren
is dat de eerst aangewezen weg. Bovendien
is de inbreuk op de privacy, als gevolg van
het kleinere bereik, minder.” Het is echter
geen wet van Meden en Perzen om eerst
regionaal en dan landelijk opsporingsberichtgeving
in te zetten. Het kan net zo goed
gelijktijdig of juist alleen landelijk wanneer
de kans op bruikbare tips groter is. Veel parketten
hebben een contract met een regionale
omroep over opsporingsberichtgeving
(zie kader).
Opsporingsonderzoek
Het wordt zeker niet als laatste redmiddel
ingezet, het is regelmatig onderdeel van
het lopende opsporingsonderzoek, zegt
Catrien Zijlstra, jeugd- en voetbalofficier in
Amsterdam. “In Amsterdam hangen veel
camera’s; bij metrostations maar ook in de
binnenstad. Als er aangifte wordt gedaan,
worden de banden gelijk opgevraagd.
Het bekijken van de banden op zoek naar
de verdachte is tijdrovend maar zeker de
moeite waard.” Zo kan op een minder ingrijpende
manier de identiteit van de dader
worden achterhaald, bijvoorbeeld via het
inschakelen van buurtregisseurs die de
daders van de beelden kunnen herkennen.
Als dat geen resultaten oplevert, wordt het
onderzoek voortgezet.
Een volgende stap in het opsporingsonderzoek
kan zijn dat de beelden in ‘Ter Plaatse’
worden getoond. Al ruim vijf jaar wordt
het opsporingsprogramma ‘Ter Plaatse’ op
de regionale omroep RTV Noord-Holland
uitgezonden. Producent Onno Vos moest
vroeger nog wel eens zeuren om zaken.
“Tegenwoordig weten ze ons goed te vinden,
in de loop der jaren zijn we een begrip
geworden.”
Officier Zijlstra had laatst een zaak waarbij
ze niet naar de verdachte op zoek was maar
naar het slachtoffer. “Een vrouw had op
straat geroepen ‘houd de dief’, getuigen
hielden de verdachte staande. De politie
kon vervolgens de verdachte oppakken. Hij
werd voorgeleid voor diefstal met geweld,
bedreiging met vuurwapen en bezit van
vuurwapen. Maar zonder het slachtoffer
konden een aantal van deze feiten niet worden
bewezen. Ik heb toen besloten om een
oproep te doen in ‘Ter Plaatse’. De vrouw
heeft contact gezocht en aangifte gedaan.
Levert ‘Ter Plaatse’ niets op dan kan men
kiezen voor bijvoorbeeld Opsporing
Verzocht, de Sp!ts, TMF en/of Bureau
Misdaad.”
De beelden worden gebruikt in het opsporingsonderzoek,
maar geven Zijlstra ook
een goed beeld van hoe het strafbaar feit is
gepleegd. “Bij sommige zaken gebruik ik
de beelden ook in de rechtszaal, zoals bij
zaken van ongeregeldheden bij voetbalwedstrijden.”
Preventief
Van opsporingsberichtgeving kan ook preventieve
werking uitgaan. “We zien regelmatig
dat wanneer een opsporingsbericht
in de Sp!ts wordt geplaatst, de dader zich
meldt om te voorkomen dat hij ‘s avonds
met zijn hoofd op de buis komt,” aldus
beleidssecretaris Van der Hoek.
Van der Hoek heeft gemerkt dat in de praktijk
het middel bij veel zaaksofficieren en
met name de jongere niet goed bekend is
en draagvlak ontbreekt voor het inzetten
van het middel. “Zowel over het procesmatige
als over de effectiviteit tast men in het
duister en gaat men meestal af op het advies
van de recherche. Echter, ook het idee dat
er ontzettend veel tijd met de inzet (voor-
bespreking, reconstructies etc.) gemoeid is,
weerhoudt velen ervan om tot inzet over te
gaan. Zowel bij politie als OM.” Terwijl het
nu juist tijdwinst op kan leveren. In plaats
van een aantal rechercheurs een aantal
dagen langs de huizen te laten gaan in het
kader van een buurtonderzoek, zend je een
opsporingsbericht uit.
Er zijn nu meer mogelijkheden en alles is
een stuk professioneler geworden. Er is
een goede en snelle samenwerking met de
Dienst Nationale Recherche-informatie van
het KLPD, die de operationele kant van het
opsporingsbericht begeleidt.
Via de LSO wordt getracht het middel meer
onder de aandacht van de officieren en
recherchechefs te brengen. Daarom bekijkt
een werkgroep van OM-ers, politiemensen
en communicatiedeskundigen hoe het
opsporingsmiddel meer bekend kan worden
zodat het op het juiste moment en op
de juiste wijze wordt toegepast.
“Het uitgangspunt is dat het geen publieksvoorlichting
over criminaliteitsbestrijding
is, maar een opsporingsmiddel, met de
afweging om het wel of niet in te zetten en
wat de kans is dat het publiek reageert. We
zorgen er wel voor dat het ‘aantrekkelijk’ is
om naar te kijken, maar het gaat niet om de
journalistieke waarde,” benadrukt Klopper.
Tekst: Anne Hoeksema
Voorlichtingsmiddag
Uit de praktijk is gebleken dat men, zowel
binnen politie- als OM-land, niet altijd
bekend is met het opsporingsmiddel en het
draagvlak onvoldoende is om het middel
in te zetten. Om die reden organiseert het
parket Amsterdam in co-productie met de
politie Amsterdam-Amstelland op 20 april
een voorlichtingsmiddag. Doel hiervan is te
laten zien welke mogelijkheden er zijn om
dit opsporingsmiddel optimaal te kunnen
benutten en alles wat daarmee samenhangt
toe te lichten. Dit gebeurt onder meer in
samenwerking met de contractpartners
opsporingsberichtgeving en de afdelingen
Voorlichting van het parket Amsterdam en
de politie Amsterdam-Amstelland.
Opsporingsberichtgeving in de media
Landelijk:
• Opsporing Verzocht (Ned 2: dinsdag 20.30
uur)
• Bureau Misdaad (RTL 5: donderdag 21.30
uur, momenteel niet uitgezonden)
• Arbeidsvitaminen ‘One Minute’ (3FM:
iedere werkdag 10.30 uur)
• TMF ‘Factory Facts’ (TMF: woe, do, zat.
tussen 07.00 en 11.00 uur)
• SP!TS: elke dinsdagochtend een zaak die
’s avonds in Opsporing Verzocht wordt
getoond
• NOS: korte opsporingsberichten na de
journaals op Ned. 1, 2 en 3
• SBS: korte opsporingsberichten na Hart
van Nederland
• Tiscali.nl: wekelijks een opsporingsbericht
op de homesite
• Politie.nl: zowel de landelijke opsporingsberichten
als de opsporingsberichten
per politieregio
Regionaal:
• Ter Plaatse (RTV Noord-Holland)
• Team West (RTV West)
• De Gouden Tip (L1 Televisie)
• Bureau Brabant (Omroep Brabant)
• Bureau Hengeveld (RTV Utrecht)
• Opsporing Noord (RTV Noord)
• Plysje Post (Omrop Fryslan)
• Onder de loep (RTV Oost)
• Ook zijn er ad hoc samenwerkingsverbanden
met TV Rijnmond

20 OPPORTUUN Nummer 4 – 2006 Interview 21
‘Bouw vijf robuuste parketten’
Cyrille Fijnaut begrijpt de OM-organisatie vaak niet
“Vorm het OM om tot vijf robuuste parketten,” adviseert Cyrille
Fijnaut. Want de huidige OM-organisatie is veel te ingewikkeld
en kostbaar. Interview met de criminoloog over ambtelijke
bleekheid van officieren, pretentieuze verhalen van korpschefs
en domme strategie van topcriminelen.
Al decennia lang absorbeert de criminoloog
kennis over politie, justitie en criminaliteit.
Toch is professor Cyrille Fijnaut, verbonden
aan de Faculteit Rechtsgeleerdheid van
de Universiteit van Tilburg, pas in de loop
der tijd steeds scherper gaan zien hoe het
OM de spin in het rechtsstaatsweb is, zegt
hij zelf. “Het gezag over politie en opsporingsdiensten.
Het vervolgingsmonopolie.
De brug naar de rechter, departement en
wetgever: Het OM is cruciaal in de rechtsstaat,
en dus is een voortreffelijk OM nodig,
met goede mensen van hoog tot laag in de
organisatie. Hier en daar zijn er natuurlijk
OM’ers die intellectueel en operationeel
bijscholing behoeven, maar in doorsnee
slaagt het OM erin om goede mensen aan te
trekken en te behouden. Alleen, de OM’ers
staan te weinig met het gezicht naar de
samenleving.”
Omdat velen gewoon anoniem, inhoudelijk
en met distantie willen werken?
“Officieren moet niet afstandelijk en anoniem
willen werken. Dat is de ambtelijke
bleekheid die het OM en heel Nederland
kenmerkt: uitgesproken persoonlijkheden
ziet men hier niet graag. Maar de samenleving
moet zien dat het OM een goede organisatie
is; bekende gezichten moeten die
kwaliteit van de organisatie weerspiegelen.
De maatschappij moet zien dat er officieren
zijn die ertoe doen, die er op de bühne
stáán. Daar hebben de mensen vertrouwen
in, niet in structuren van de organisatie
want die zijn voor hen ongrijpbaar.”
De structuur van het OM – ook en zeker als
de reorganisatie is afgerond – is te ingewik-
keld, meent Fijnaut. Ook voor hem “als welwillende
buitenstaander die thuis kubieke
meters OM-papier heeft opgestapeld”, is
het lastig. Akkoord, de afzonderlijke parketten
konden niet alle expertise in huis
hebben en zijn kwetsbaar. “Maar ik zie de
zin niet in van de oplossing die daarvoor
gekozen is: de komst van een Landelijk
Parket, met daarnaast weer een afzonderlijk
Functioneel Parket. Dan laat je alle
huidige parketten voortbestaan, bouw je er
een Functioneel Parket bij, om die nieuwe
organisatie vervolgens via verschillende
Handhavingseenheden weer te deconcentreren.
Dat zijn kostbare en ingewikkelde
manoeuvres voor een klein land. De burger
begrijpt dat niet.”
Is dat zo erg als het ondertussen wel werkt?
“Ja dat is erg. Want juist omdat het OM in
de rechtstaat die cruciale plaats inneemt
moeten welwillende mensen de organi-
Functioneel Parket nodig dat de FIOD-ECD
aanstuurt.
Ik ben gecharmeerd van het Duitse OM,
dat grote parketten kent die alles kunnen
en elke specialisme in huis hebben.
Ik zou me goed kunnen voorstellen dat
het Nederlandse OM slechts vijf serieuze
parketten telt. Bouw vijf robuuste parketten
met daarin groepen van specialisten.
Daarmee voorkom je dat je voortdurend
wordt gedwongen tot coördineren en budget
verdelen.”
Dan verdwijnt de couleur locale.
“Die hoeft helemaal niet te verdwijnen,
die kan binnen de grote parketten worden
behouden. Je moet een onderscheid maken
tussen de rechterlijke organisatie en de
organisatie van het OM. Er moet wel dichtbij
mensen worden rechtgesproken, maar
het OM hoeft niet op diezelfde maat te worden
georganiseerd. Elke politieregio krijgt
gewoon zijn eigen officieren van justitie.”
Na een studie aan de Nederlandse
Politieacademie werkte Cyrille Fijnaut
tussen 1968 en 1973 als inspecteur bij de
gemeentepolitie in Tilburg. Daarna dook hij
de wetenschap in. Tussen 1986 en 1997 was
hij hoogleraar strafrecht en criminologie
‘Een politietop die niet solidair
is met het OM, keert zich af van
de rechtsstaat’
satie ervan begrijpen. Het is nu overgeorganiseerd
en daardoor onoverzichtelijk.
Neem de aanpak van sigarettensmokkel.
Tachtig procent van wat je moet kunnen
om dat effectief te bestrijden, betreft
kennis en vaardigheden die je ook al in
reguliere onderzoeken gebruikt; het zijn
dezelfde bevoegdheden. En dus heb je geen
in Rotterdam, en tussen 1989 en 2004 was
hij dit ook in Leuven. Voor de commissie-
Van Traa publiceerde hij (samen met Frank
Bovenkerk, Gerben Bruinsma en Henk
van de Bunt) in 1996 de enquête-rapporten
over “Georganiseerde criminaliteit in
Nederland” en tussen 1996 en 1997 onderzocht
hij in opdracht van het Belgische
parlement het opsporingsonderzoek naar
de Bende van Nijvel. In 1996 ondersteunde
hij ook het Belgische parlementaire onderzoek
naar het opsporingsonderzoek in
de Dutroux-zaak. Het zijn slechts enkele
onderdelen van het duizelingwekkende CV
van de 59-jarige Fijnaut.
Wat drijft u?
“Tja, wat drijft me... Ik sta voor de publieke
zaak, ik heb me nooit tot de private sector
aangetrokken gevoeld. Het is een privilege
om te kunnen onderzoeken en schrijven
op een universiteit, niet ingekaderd door
politieke of economische belangen. Hier
kan ik mezelf zijn en staan voor de publieke
zaak: het belang van een behoorlijke rechtsstaat
die fair en doeltreffend is. Bij ‘de Bende
van Nijvel’ en ‘Dutroux’ heb ik gezien wat er
gebeurt als een rechtsstaat niet doeltreffend
is – dat is net zo erg als een rechtsstaat die
unfair is.”
Staan voor de publieke zaak en de rechtsstaat
– het zijn precies die dingen die volgens
Fijnaut de laatste tijd onvoldoende
aandacht kregen bij de Nederlandse politietop,
toen die pleitte voor doorontwikkeling
van het huidige decentrale politiebestel.
Zelden zijn korpschefs hardhandiger
over de knie gelegd dan Fijnaut deed op
het afscheidssymposium voor Utrechtse
korpschef Jan Wiarda. Fijnaut noemde
het “kortzichtig en zorgwekkend” dat de
korpschefs een strategische alliantie met de
korpsbeheerders waren aangegaan. “Door
deze eenzijdige positionering zetten zij heel
bewust grote legitieme belangen van andere
“Tijdig terreurverdachten aanhouden belangrijker dan een succesvolle vervolging.” Foto’s: Onno Kummer
instellingen bij een behoorlijke organisatie
en goede werking van het politiebestel opzij.
In de eerste plaats de rechterlijke macht.
Ik aarzel niet om te zeggen: een politietop
die geen gezagsvolle solidariteit opbrengt
met het Openbaar Ministerie en, op de achtergrond,
de rechtsprekende macht, keert
zich af van de rechtsstaat. In de tweede
plaats belangrijke ministeries als Financiën,
Economische Zaken, Landbouw en VROM
en meer bepaald hun landelijke bijzondere
opsporings- en inspectiediensten. En in de
derde plaats ook de inlichtingendiensten en
de krijgsmacht.”
Wat Fijnaut evenzeer stoort, is dat de
Nederlandse politie op eigen houtje een
visie – ‘Politie in ontwikkeling’ – heeft geformuleerd.
In de uitwerking van deze visie
las Fijnaut dat de politie ‘moet waken tegen
de invloed van diegenen die zich buiten de
maatschappelijke orde plaatsen’. Fijnaut:
“Zeker wanneer wordt geformuleerd dat de
Nederlandse politie er is om ‘het kwaad’ in
onze samenleving tegen te houden neemt
zij griezelige, moralistische en onrechtstatelijke
proporties aan.”
“In een rechtsstaat moet de politie, onder
het bevoegd gezag, instaan voor handhaving
van de rechtsorde. En niet met de
machtsmiddelen waarover zij beschikt, zélf
een vage politiële orde aan een samenleving
willen opleggen. Dat is een doodenge
vorm van machtsusurpatie die zelfs trekken
vertoont van politiestatelijk denken. Ik had
nooit gedacht dat zo’n stuk in Nederland
ooit gemaakt zou worden.”
“Bizar” vindt Fijnaut de zogenaamd nieuwe
‘nodale oriëntatie’ van de korpschefs die
niet de plek maar de stromen van mensen,
goederen, geld en informatie centraal stelt.
“Het is prietpraat. Alsof de politie nu ineens
iets heel nieuws bedenkt. Politiekorpsen
zijn in Europa sedert eeuwen belast met
controle op mensen- en goederenstromen.
Neem grensovergangen, grote wegen en

22
rivieren, verkeersrotondes, lucht- en zeehavens,
hoofdkantoren van internetproviders,
de centrales van banken... Zijn op al die
punten al niet allerlei instanties actief zoals
de Koninklijke marechaussee, de douane,
de Nederlandse Bank? Nee, de nodale orientatie
is een blinde slag in het luchtruim.
Kijk hier,” zegt Fijnaut terwijl hij bladert
door Closing the gap, het stuk waarin de
Engelse politie haar toekomst verkent.
“Dat is heel andere koek dan het stuk dat de
Nederlandse politie ons voorschotelt.”
Justitie had toen wel het gezag over de
politie...
“Justitie móét zich ook harder opstellen
tegen de politie, en dat kan overigens best in
fatsoenlijke bewoordingen. De politie heeft
als referentiepunt de rechter en dat gaat
gelukkig via het OM. Als je maar van alles
beweert zonder rekening te houden met dat
referentiepunt, dan is dat ongepast.”
Over de analyse van de commissie-
Leemhuis is Fijnaut heel wat meer te spreken,
hoewel hij het jammer vindt dat in
haar rapport het functioneren van de politie
eenzijdig als een staatskundige kwestie van
bestuur, beleid en beheer is gedefinieerd.
“Ook deze commissie heeft niet nagegaan
of het politiebestel dat zij voorstaat, is
opgewassen tegen de confrontatie met
harde, ten dele ook grensoverschrijdende,
problemen als islamistisch terrorisme,
zware gewelddadige en/of georganiseerde
misdaad, plotse hevige rellen ergens in het
land, natuur- en milieurampen of chaotische
verkeersproblemen.”
Fijnaut ziet het liefst een nationaal korps
van specialisten ontstaan. Eenduidig aangestuurd,
dus wendbaar en slagvaardig als
de situatie erom vraagt.
Maar helaas staat operationele slagkracht,
geleverd door gespecialiseerde professionals
in de frontlijnorganisatie die de politie
is, niet centraal. Bureaucratisering heeft er
volgens Fijnaut bijvoorbeeld toe geleid dat
uitvoerend politiewerk structureel wordt
ondergewaardeerd. “Je durft haast niet op
te schrijven wat leden van Aanhoudings-
en ondersteuningseenheden verdienen,
en hoe miserabel de fooien zijn die ME’ers
krijgen om voetbalspelletjes van miljonairs
te beveiligen. Het zijn toch niet de vele
management-assistentes, communicatiehelpers
en beleidsmedewerkers die onregelmatige
dienst doen en op straat de klappen
opvangen?”
Hij vindt het moeilijk te overzien, maar
Fijnaut denkt dat de zware criminelen weer
wat fermer tegemoet worden getreden. “In
Amsterdam zie je dat men onder recherchechef
Willem Woelders nu zwaar inzet
op de zogenoemde Hollandse netwerken,
Joegoslaven en andere groepen, terwijl ik in
2001/2002 wel eens dacht: wat gebeurt er nu
eigenlijk? Er was in de tweede helft van de
jaren negentig als gevolg van de reorganisatie
van de politie en door de bevindingen
van ‘Van Traa’ wat luwte ontstaan.”
De criminelen hebben hernieuwde aandacht
ook over zich afgeroepen, meent
Fijnaut. “Al die liquidaties in de vastgoedbranche,
daar moet je op reageren en niet
zeggen: ja maar in totaal neemt het aantal
moorden af. Die criminelen hebben de
overheid geprovoceerd en dan roep je de
zwaardmacht van de staat over je af. Een
contraproductieve, domme strategie.”
Ondertussen wordt er geen zaak opgelost.
“Dat vind ik niet zo’n punt. Je moet geduld
opbrengen want het kan jaren duren. In
Italië en New York duurt het soms ook tien
jaar voordat zware zaken worden opgelost.
Je moet nu een recherche en een OM
bouwen die steengoed zijn en Ausdauer
hebben. En daarbij moet Nederland wat
meer bieden aan meewerkende getuigen.
Kamer en regering zijn te terughoudend in
het doen van toezeggingen als getuigenbescherming
en het temperen van vervolging.
Nee, dat is niet onproportioneel tegen mensen
die menen zich met geweld boven de
rechtsstaat te kunnen stellen. De rechtstaat
‘De rechtsstaat mag geen vrijplaats
creëren voor hen die het meeste
geweld gebruiken’
mag geen vrijplaats creëren voor diegenen
die het meeste geweld gebruiken.”
Het recente vonnis tegen de ‘Hofstadgroep’
heeft hij wegens tijdgebrek nog niet bestudeerd,
maar Fijnaut behoort niet tot degenen
die een snelle aanhouding te allen tijde
willen voorkomen.
Omdat moderne terroristen niet onderhandelen,
maar zonder enig voorteken en met
opoffering van het eigen leven veel slachtoffers
kunnen maken, is vroegtijdig optreden
geboden. Snel aanhouden om informatie
te verkrijgen en aanslagen te voorkomen, is
volgens Fijnaut cruciaal: “De EVRM-rechtspraak
laat er geen twijfel over bestaan dat
het voorkomen van terroristische aanslagen
door de tijdige aanhouding van verdachten
voorrang heeft op een succesvolle vervolging
van de daders achteraf. Dat uitgangspunt
zouden de verantwoordelijke justitiële
autoriteiten trouwens veel beter moeten
uitdragen.”
Tekst: Pieter Vermaas
OPPORTUUN Nummer 4 – 2006 Kort 23
Landelijke bezwarencommissie
voor reorganisatie
Goede en eenduidige adviezen op
‘reorganisatie-bezwaarschriften’ van rijks-
en rechterlijke ambtenaren. Dat is het doel
van de op 17 maart ingestelde Landelijke
Bezwarenadviescommissie Openbaar
Ministerie (LBAC-OM).
De LBAC-OM zal adviseren inzake alle bezwaarschriften tegen alle
besluiten die zijn genomen in het kader van de OM-reorganisatie.
Die bezwaren betreffen bijvoorbeeld besluiten over de aanwijzing
als functievolger, de aanwijzing als herplaatsingskandidaat, de
interpretatie van het begrip ‘passende functie’ en de toekenning van
voorzieningen in het kader van sociaal-flankerend beleid.
Met de LBAC is een centrale adviescommissie ontstaan die voldoet
aan de wettelijke eisen. Bezwaarschriften op het gebied van de
OM-reorganisatie hoeven daarmee niet meer te worden gericht
aan twee andere bestaande adviescommissies: de lokale ambte-
‘Webstrijd’ voor jongeren
Het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak
organiseren samen met Kennisnet een
ThinkQuest Try Out wedstrijd over criminaliteit
en recht. Jongeren (10-14 jaar) maken bij deze
wedstrijd een website waarin ze aangeven hoe
criminaliteit in de wijk naar hun idee het beste
aangepakt kan worden.
De ‘webstrijd’ is op 1 februari van start gegaan. Het doel van de wedstrijd
is jongeren bewuster te maken van de samenleving en in het
bijzonder van de Nederlandse rechtstaat. Welke regels zijn er en wie
maakt die regels eigenlijk? Wat moet er gebeuren met mensen die de
regels overtreden? Moeten ze de gevangenis in of klusjes doen? De
jongeren zijn vrij in het vormgeven en vullen van hun website over
criminaliteit. De websites worden gemaakt met de WebsiteMaker
van Kennisnet. Jongeren kunnen hiermee zonder kennis van websitebouw
eenvoudig een eigen website maken. Ze kunnen individu-
lijke commissies ex art 7:5 Awb of de Adviescommissie bezwaarschriften
Awb inzake personele aangelegenheden van het
ministerie van Justitie. De centrale positie van de LBAC moet een
aantal voordelen opleveren: bundeling van juridische en organisatiekennis,
een professioneel secretariaat bij CAOP, één locatie voor
hoorzittingen (CAOP Den Haag), efficiency en eenheid in adviezen.
De LBAC kent één centraal coördinatiepunt gevestigd op de afdeling
P&O van het Parket-Generaal, voor voortgangscontrole, termijnbewaking
en communicatie. Het coördinatiepunt moet ook
voorkomen dat bezwaarschriften bij de verkeerde commissie binnenkomen.
Zo is ontslag wegens reorganisatie een zogenoemde
‘zware personele beheersbeslissing’. Een bezwaarschrift daartegen
moet niet aan de LBAC-OM worden voorgelegd, maar aan de
adviescommissie van het ministerie van Justitie.
De LBAC-OM staat onder voorzitterschap van Hans Blok, Joost
Hulsenbek en Henk Wooldrik. In de commissie hebben ook de
Nederlandse Vereniging van Rechtspraak en het Georganiseerd
Overleg Ministerie van Justitie elk vertegenwoordigers afgevaardigd.
Tekst: Pieter Vermaas
eel of met een groep meedoen. Er hebben ruim driehonderd jongeren
zich aangemeld om een website te maken.
De jongeren hadden tot 2 april de tijd om aan hun website te bouwen.
Een jury bestaande uit procureur-generaal Rieke Samson,
een officier van justitie, een rechter en de redactieleden van de
VetVerkeerd website (jongerensite van het OM) selecteren de drie
beste websites. Door middel van een poll op Kennisnet kiezen de
jongeren zelf de uiteindelijke winnaars. Deze zullen voor de Open
dag van de Rechtspraak bekend worden gemaakt.
Prijzen
De winnaars worden uitgenodigd een bezoek te brengen aan een
rechtbank in de buurt. Hier kunnen ze vragen stellen aan een officier
van justitie en een rechter. Daarnaast zijn er ook prijzen om
mee naar huis te nemen. Voor de winnende klas of groep is er één
digitale camera voor de klas en voor de individuele winnaar een
iPod Nano.
Tekst: Anne Hoeksema

24
Personalia
Zutphen
Rectificatie: Dunja de Vries is sinds 1 december in dienst getreden
bij het parket.
Amsterdam
Marianne Bloos (teamleider) heeft per 15 maart het parket
Amsterdam verlaten. Ze is nu plaatsvervangend hoofdofficier bij
het Functioneel Parket. Linda van Bakel en Dewi Groot zijn tevens
uit dienst getreden.
Ressortsparket Amsterdam
Els Leuftink (communicatie-adviseur) verlaat per 7 april het OM en
gaat de advocatuur in.
Utrecht
In dienst: Joris Flesch is op 13 maart gestart als ketenmanager voor
Veiligheidshuis Amersfoort. Esther Jongeneel is enkele weken aan
de slag gegaan in dezelfde functie, maar dan in Veiligheidshuis
Utrecht.
Femke Willems en Astrid de Mink starten als allround administratief
medewerkers in Team Utrecht Buiten.
Melanie Nijenhuis is begonnen als substituut officier van justitie.
Uit dienst: administratief medewerker Peter Wolf verlaat het parket
per eind maart.
Den Bosch
In februari zijn de volgende personen in dienst gekomen: Floor
Baars als teamsecretaresse en Yvonne Spee als allround secretaresse.
In maart is Karin Dalleu begonnen als administratief medewerker
bij team Eindhoven/Peelland; Julia Santing is begonnen als
teamsecretaresse bij het Bijzondere Zaken Team. Vera Sluijter is als
administratie medewerker bij Kanton/Mulder aan de slag gegaan;
Ingrid Ter Horst is begonnen als juridisch team secretaresse bij
Team Eindhoven/Peelland; Jeanette Smallegang is het team
Eindhoven/Peelland komen versterken; Jaquoline Kasse is begonnen
als administratief juridisch medewerker.
De volgende collega’s zijn gedetacheerd: Judith van de Meerakker
bij team Eindhoven / Peelland; Geert Broeren naar parket Breda;
John Heesakkers naar Utrecht, project GPS; Edwin van de
Westerlaken naar PAG; Cathelijne Willemen naar politie; Irma
Goossens en Ankie van der Wijst naar Functioneel Parket.
Uit dienst zijn getreden: Nelly de Werd-Moonen; Gerda Scheers-
Dona; Jacqueline Wolfs, Linda van de Hoven is overgestapt naar
het Functioneel Parket; Ruth Bolth is begonnen bij de Raad voor de
Kinderbescherming; Michiel Dickerscheid is overgestapt naar het
Functioneel Parket; Ferry Molendijk is overgestapt naar het Parket-
Generaal; Carmen Polman vertrekt binnenkort naar de gemeente
Nijmegen; Julitta Beerthuizen is begonnen bij de CVOM.
Breda
Elke Kool is begonnen als parketvoorlichter; Michael Okoe is in
dienst getreden als algemeen administratief medewerker; Henk
van Hooijdonk is begonnen als vakgericht administratief juridisch
medewerker; Toon van den Heijkant is aangenomen als medewerker
logistiek; Ton Haest komt het parket Breda versterken als
adjunct-parketsecretaris in de unit Lokale Zorg.
Middelburg
Danielle Westveer is in dienst gekomen als algemeen administratief
medewerker; Marc Jansse is in dienst gekomen in de functie van
allround facilitair medewerker.
Uit dienst zijn getreden: Vera Opdam; Rutger Nouse en Ilona de
Moor.
Rotterdam
Sinds het begin van 2006 zijn de volgende nieuwe administratieve
medewerkers aan de slag gegaan: Vildan Andac, Iris Annard, A.S.
Kalloe, Edwin Ouwerkerk, T.M.D. Quach, Silvia Rodrigues en V.
da Silva Gregorio Goncalves. Een nieuwe medewerker administratie
personeelsbeheer is Nancy Partoredjo. Maaike Molendijk
en Vanessa Post zijn aangetreden als senior parketsecretaris. Aart
Lodder is begonnen als plaatsvervangend officier van justitie enkelvoudige
zittingen. De functie van financial controller wordt vervuld
door J. Voogt.
Parket Zwolle-Lelystad, vestiging Lelystad
Gerard Veenstra is bij Koninklijk Besluit van 16 februari 2006
benoemd tot fungerend hoofdofficier voor de politieregio
Flevoland. Per 1 februari is Rob van der Velde begonnen als recherche
officier.
Vestiging Zwolle
Per 1 februari 2006 is Fianne Feenstra begonnen als medewerker
servicedesk.
Uit dienst, vestiging Lelystad: Jetty Bult, officier van justitie, is overgestapt
naar Prisma; Ietje Vermeulen, officier van justitie, heeft per
1 februari 2006 de vestiging Lelystad verlaten. Zij is advocaat-generaal
geworden in Leeuwarden.
Uit dienst: Maaike Schrijver, medewerker control, is overgeplaatst
naar DVOM-F; Taner Taskiran, algemeen administratief medewerker,
is overgeplaatst naar CVOM; Hugo Pos is per 1 januari
2006 formeel overgeplaatst naar de rechtbank in Zwolle. Hugo was
beleidsmedewerker, hij is rechter geworden bij de rechtbank in
Lelystad.
OM Verandert
Femmieke Jonkman en Jane Klompenhouwer treden per 1 april
uit dienst bij het OM Verandert.
OPPORTUUN Nummer 4 – 2006 Personalia 25
CVOM
Chrisner Michel en Joshua Patty zijn als medewerkers post/repro
begonnen; De Mulderunit is per 1 februari versterkt met Malou
Kaplanian, Mualla Yilmaz, Irene Somaroe, Brigitte Kilian, Rukiye
Turhan, Anthony Legein, Helga Faber en Annet van Amerongen.
Per 15 februari zijn daarbij de volgende medewerkers gekomen:
Henk Oolbekkink, Ernst Wouters, Shakila Doerga, Marc de Man,
Anne-Marie Wieser, Wim ter Horst, Yvonne Matser, Riënk Avink,
Linda van den Hoven, Kitty van der Wielen, Grace Kooijman en
Ingrid Vergouwe. Op 20 februari is Coen Coolen binnengekomen
als unitmanager. Nog een aantal Muldermedewerkers kwamen
vanaf 1 maart binnen, te weten Ronald de Joode, Ilona Bontan,
Ria Oosterbaan en Petra Heidinger. Ook is per 1 maart Patrick
Molenaar als applicatiebeheerder aangesteld. Op 7 maart is nog
een Muldermedewerker binnengekomen, Evelien Vogel genaamd.
Taner Taskiran en Julitta Beerthuizen zijn per 13 maart voor de
unit Mulder gaan werken en Hein van Wandelen per 15 maart.
Een deel van bovenstaande CVOM-medewerkers komt van
het BVOM en de parketten Arnhem, Den Haag, Den Bosch en
Amsterdam.
Dordrecht
Jantina Voogt is begonnen als financial controller; Er zijn twee
nieuwe beleidsmedewerkers aangesteld: Drieska Roks en Sandra
Harleman. Met ingang van 1 april gaat Sanne Groen aan de slag als
officier van justitie.
Vertrokken collega’s: Per 1 februari is Bianca Burgers vertrokken
naar Parket Middelburg.
Groningen
Per 1 april maakt Ton Kooi, documentalist, gebruik van de FPUregeling.
Berend Kremer, medewerker FA gaat over naar het parket
Assen.
Haarlem
Anja Huzemeier is begonnen als personeelsmanagementadviseur
bij het Stafbureau. Annemarie Klein gaat over van team Schiphol
naar het Serviceteam.
Roermond
Carla Alberts is benoemd tot officier van justitie enkelvoudige
zaken in vaste dienst; Frans Pommer is benoemd tot officier eerste
klasse; Toine van de Ven is benoemd tot plaatsvervangend officier
van justitie; Neeltje Keeris is benoemd tot officier van justitie in de
rang van substituut-officier.
Den Haag
Anne-Katrien Banning is aangesteld als officier van justitie; Iduna
Brink is aangesteld als plaatsvervangend officier van justitie; Sonja
Taal is begonnen als secretaresse; Vincent Blommesteijn en Ineke
Havermans zijn in dienst getreden als beleidssecretaris; Tessa van
Lit is aangesteld als administratief medewerker; Karin Hofman is
in dienst getreden al management assistent; Hedy Kaufmann is in
dienst getreden als ambtelijk secretaris OR; Karelle Villerius is aan
de slag gegaan als beleidsmedewerker en Yvette Wanders als P&Oadviseur.
Arrondissementsparket Leeuwarden
Fred Janssens verplaatst zijn werkzaamheden als officier van justitie
naar het parket Groningen.
Anneke Rietveld is aangesteld als officier van justitie; Gymoon
van Oostveen is begonnen als medewerker post en administratie;
Ginette Nijland is begonnen als management-assistente; Sanne
Bolt is begonnen als adjunct-parketsecretaris; D’Edsiren Jansen is
in dienst gekomen als adjunct-parketsecretaris; Thijs Kapinga is
aangesteld als togamaster.
Uit dienst zijn getreden: Roelof de Graaf, officier van justitie;
Roland Wijmenga, specialistisch beleidsmedewerker bestuur;
Harry Luiken, senior parketsecretaris specialist Mulder; Letty van
der Heijden, was adjunct parketsecretaris
Ressortsparket Leeuwarden
In dienst is getreden: Meint Geerds in de functie van advocaatgeneraal;
Ietje Vermeulen is begonnen als advocaat-generaal;
Mathieu Hoogduin en Harry Luiken zijn aangesteld als senior
secretaris; Carlo Boonstra en Yvonnen Lourens zijn begonnen als
allround administratief medewerker; Astrid Wijnsma-Schuin is
aangsteld als togamaster.
BOOM
Aart Lodder, strafrechtelijk juridisch adviseur/teamleider CEBES is
per 1 maart overgestapt naar het parket Rotterdam.
Parket-Generaal
Rieke Samson is benoemd tot procureur-generaal.
Alicia Sopacua begint bij DVOM-F in Den Bosch; Rabia Tanoti is
begonnen als medewerker personeelsmanagement en rechtspositie
bij afdeling Personeel en Organisatie; Stan Gielen verricht werkzaamheden
die zijn voortgekomen uit het project PIOFAH.
Hill de Ronde heeft het Parket-Generaal verruild voor het ministerie
van Algemene Zaken.
BVOM
In dienst is getreden Bart van Bruggen als adviseur projectontwikkeling.
Birgit Moorees-de Haay treedt uit dienst; Hein van
Wandelen is gedetacheerd naar de CVOM en Tineke de Wit-
Benjamins is overgeplaatst naar de CVOM.
Samenstelling: Karin Mensink

26
Het is een doordeweekse ochtend in hartje
Utrecht, als een langlopend conflict tussen
twee families tot een (nieuwe) uitbarsting
komt. In een auto voor hem ziet onze latere
verdachte twee mannen zitten die vermoedelijk
deel uitmaken van een rivaliserende
familie uit Breda. Bovendien ziet hij aan de
andere kant van de weg een oom van hem
lopen. Omdat de inzittenden van de auto
stoppen voor een stoplicht, naar de oom
kijken en een vreemde beweging maken,
besluit onze verdachte dat de aanval de
beste verdediging is. Hij neemt een pistool
uit zijn broeksband, laadt het door en legt
het tussen zijn benen. Vervolgens draait
hij het raam open en schiet. De kogel ketst
echter af, omdat de auto van gepantserd
glas is voorzien.
Aan verdachte wordt tenlastegelegd poging
tot moord, subsidiair poging tot doodslag.
Het verschil daartussen is dat voor (poging
tot) moord ‘voorbedachten rade’ is vereist.
In een arrest van 27 juni 2000 (NJ 2000, 605)
stelt de Hoge Raad dat reeds van voorbedachten
rade sprake is, als “verdachte tijd
had zich te beraden op het te nemen of het
genomen besluit, zodat de gelegenheid
heeft bestaan dat hij over de betekenis en de
gevolgen van zijn voorgenomen daad heeft
nagedacht en zich daarvan rekenschap
heeft gegeven.”
Interessant is ook een arrest van het Hof te
’s-Hertogenbosch van 26 mei 2003 (NJ 2003,
409). Daarbij ging het om een verdachte die
in de richting van het slachtoffer is gelopen,
een pistool uit zijn broeksband pakte, op
de grond richtte – dit om te controleren of
het wapen werkte – en vervolgens op het
slachtoffer richtte. Hij laadde daarbij het
pistool door, bracht zijn vinger bij de trek-
Uitgelicht
Moord
en doodslag
ker en verwondde het slachtoffer dodelijk.
Het Hof vond dat sprake was van voorbedachten
rade, omdat “de verdachte vanaf
het moment dat hij het pistool uit zijn
broeksband nam gelegenheid heeft gehad
om zich te beraden op hetgeen hij met het
wapen zou doen. Het laden en richten van
het wapen zijn dus geschied na kalm beraad
en rustig overleg, zodat sprake is van voorbedachte
raad.”
Ook in de roemruchte Deventer moordzaak
was voorbedachten rade aan de orde. Het
Hof Den Bosch leidde de voorbedachten
rade af uit de gepleegde handelingen: “Het
slachtoffer is immers op verschillende wijzen
– verwurging, steken met een scherp
voorwerp, mechanisch samendrukkend
geweld – en op verschillende plaatsen
– hals, diverse plaatsen op de borst – verwond.
De verdachte moet zich ofwel tevoren
van een steekvoorwerp hebben voorzien,
ofwel dit steekvoorwerp in de woning
van het slachtoffer erbij gepakt hebben.
Toen het slachtoffer al op de grond lag is zij
meermalen in de borst gestoken.” Op grond
daarvan concludeert het Hof dat verdachte
tijd had zich te beraden; moord dus. De
Hoge Raad vindt dat oordeel niet getuigen
van een onjuiste rechtsopvatting (HR 22
februari 2005, LJN AR5714).
En hoe liep het af met onze Utrechtse schutter?
Die werd veroordeeld voor poging
tot doodslag – en dus niet voor poging tot
moord, omdat het hof niet door de inhoud
van wettige bewijsmiddelen de overtuiging
heeft bekomen dat van voorbedachten rade
sprake was (Hof Arnhem 9 maart 2006, parketnr
21-4197-04).
Tekst: Jan-Willem Grimbergen,
AG bij het ressortsparket Arnhem.
Agenda
Agenda
Nieuwe Bestuurlijke Boete in de praktijk,
26 april
Op dit congres komen aan de orde: Invulling en
reikwijdte Bestuurlijke Boete en OM-afdoening
voor kleine en grote gemeenten; rol van de politie;
Implementatieplan Bestuurlijke Boete; Criteria die
bepalen of de OM-afdoening óf Bestuurlijke Boete
het meest oplevert.
Locatie: Holiday Inn, Leiden
Kosten: € 749,– (excl. BTW)
Informatie: SBO Klantenservice telefoon
040-2 974 980 of via www.sbo.nl
Hennep(thuis)teelt,
26 april
Hennepteelt in woningen wordt een steeds
omvangrijker probleem. Thuisteelt gaat samen
met fraude en onveiligheid. In Rotterdam en
Utrecht hebben gemeente, politie, woningcorpo-
raties en andere partners met succes een com-
plete aanpak van thuistelers toegepast.
Locatie: Meeting Plaza Hoog Catharijne in
Utrecht
Kosten: € 575,– (excl. BTW) per persoon
Informatie: Elseviercongressen, Linda Baan,
congresontwikkelaar, telefoon 070-441 5707 of via
www.elseviercongressen.nl
Bevolkingssamenstelling, levensloop
en criminaliteit
11 mei
WODC-congres over vraagstukken die de crimi-
nologie en de demografie betreffen. En over de
vraag welke invloed vergrijzing, verkleuring en het
huidige beleid hebben op het gebruik van justitie-
voorzieningen.
Locatie: De Reehorst, Ede
Kosten: onbekend
Informatie: WODC Congrescommissie WODC via
e-mail wodc@minjus.nl of via www.wodc.nl
Tekst: Mirelle Herlfterkamp
Uitgebreide congresinformatie vindt u op OMtranet
2G via Actueel>Agenda>Congresagenda
OPPORTUUN Nummer 4 – 2006 Beleid en regels 27
beleid en regels
Voor complete teksten, bel de
documentatie van het Parket-Generaal,
070-3399813 of 070-3399812.
Redelijke termijn en compensatie
Hoge Raad 14 maart 2006, 00356.05. / LJN
AU8887
Veroordeeld is terzake zedendelicten tot een
gevangenisstraf van achttien maanden waarvan
zes voorwaardelijk
Geklaagd wordt dat de overschrijding van de
redelijke termijn door voortvarende behandeling
in hoger beroep is gecompenseerd.
De Hoge Raad overweegt dat het tijdsverloop
tussen de inverzekeringstelling en de uit-
spraak in eerste aanleg meer dan 36 maanden
bedraagt. Na appèl in juni 2004 is de zaak door
het Hof behandeld en afgedaan in januari 2005.
Of compensatie kan worden aangenomen is
afhankelijk van de omstandigheden van het geval,
meer in het bijzonder ook van de mate waarin die
termijn in eerste aanleg is overschreden.
Gelet op de overschrijding van de redelijke
termijn in eerste aanleg met meer dan een jaar,
is het oordeel van het Hof dat die overschrij-
ding is gecompenseerd door de voortvarende
behandeling in hoger beroep niet zonder meer
begrijpelijk.
Vernietiging en vermindering van de straf tot
veertien maanden waarvan vier voorwaardelijk.
(Am)
Ongewenst vreemdeling, terme de grace.
Art. 197 Sr
Hoge Raad 14 maart 2006, 01337.05
Veroordeeld is terzake het als ongewenst vreem-
deling in Nederland verblijven.
In eerste aanleg was beslist dat het openbaar
ministerie niet-ontvankelijk is omdat de terme de
grace niet in acht was genomen. De Rechtbank
voert het beleid dat het openbaar ministerie
niet-ontvankelijk wordt verklaard indien de
ongewenst vreemdeling binnen tien dagen na
zijn vrijlating opnieuw wordt aangehouden voor
art. 197 Sr.
Verdachte was twee dagen nadat hij uit detentie
kwam aangehouden voor een straatroof. Hij
werd vervolgd niet voor dat feit maar voor over-
treding van art. 197 Sr.
Het Hof overwoog dat gronden van redelijkheid
en billijkheid met zich mee brengen dat aan een
vreemdeling na ontslag uit detentie een zoge-
naamde terme de grace wordt vergund teneinde
zijn vertrek uit Nederland voor te bereiden en te
realiseren. Daaruit kan niet een onvoorwaarde-
lijk recht op tijdelijk voortgezet verblijf worden
afgeleid. Dat de terme de grace steeds onverkort
moet worden gegund vindt geen steun in het
recht. In casu heeft verdachte zich bediend van
diverse aliassen en heeft hij geen geldige iden-
titeitspapieren. Voorts blijkt geenszins dat ver-
dachte bezig was met zijn vertrek. Verdachte is
aangehouden terzake straatroof en is voorts ver-
oordeeld voor een straatroof begaan een maand
daarna. Verdachte komt dus geen beroep toe op
een terme de grace. Dat hij voor de straatroof
niet is vervolgd doet daaraan niet af.
Beroep zonder nadere motivering verworpen.
(Am)
(AG Wortel: uit de verdenking terzake een
ander strafbaar feit dan art, 197 Sr kan worden
afgeleid dat verdachte zijn criminele en illegale
verblijf wil continueren. Die verdenking kan der-
halve een zelfstandige reden zijn om de terme
de grace niet toe te passen. De Amsterdamse
Rechtbank heeft door het voeren van beleid zijn
bevoegdheden overschreden omdat de wet de
rechter geen aanknopingspunten geeft om zelf-
standig, bij wijze van eigen beleid, vast te stellen
wanneer het openbaar ministerie tot vervolging
mag besluiten. De feitenrechter mag slechts
nagaan of vervolging in strijd is met een wet-
telijke voorwaarde dan wel een ernstige inbreuk
is op de procesorde, waaronder of het openbaar
ministerie zich houdt aan de eigen gepubli-
ceerde richtlijnen welke de stellige verwachting
kunnen wekken dat niet wordt vervolgd (ver-
trouwensbeginsel).
Aanwezigheidsrecht geschonden; onjuist
bericht CJIB
Hoge Raad 28 februari 2006, 00394.05 /
LJN AU8094
Veroordeeld is terzake valsheid tot een werk-
straf. Verdachte ging in appèl. In hoger beroep
werd bij verstek vijf maanden gevangenisstraf
opgelegd.
Klacht is dat de zaak in hoger beroep buiten
afwezigheid van de verdachte is afgedaan.
De Hoge Raad overweegt dat uit het CJIB ten
onrechte aan verdachte had bericht dat het von-
nis onherroepelijk was. Verdachte is vervolgens
aan zijn werkstraf begonnen. De werkzaam-
heden zijn beëindigd na een verzoek van het
CJIB aan de Reclassering de werkstraf stop te
zetten omdat tijdig hoger beroep is ingesteld.
Verdachte heeft zich aan de afspraken met de
Reclassering gehouden.
Verdachte heeft gedwaald over de onherroepe-
lijkheid van het vonnis. Dat kan hem niet worden
toegerekend nu de onjuist informatie afkomstig
was van een overheidsinstantie die namens
het openbaar ministerie rechterlijke beslissin-
gen uitvoert. Hieruit vloeit voort dat verdachte
ervan uitging dat geen hoger beroep meer zou
plaatsvinden. De dwaling is verschoonbaar. Nu
verder niet blijkt dat verdachte op de hoogte is
gekomen van de appeldagvaarding (griffiebe-
tekening), kan niet worden aangenomen dat
verdachte vrijwillig afstand heeft gedaan van
zijn recht om bij de behandeling in hoger beroep
aanwezig te zijn. Verdachte was er immers zelfs
niet (meer) op bedacht dat die behandeling zou
plaats vinden.
Gelet op het belang aanwezig te zijn, met name
in hoger beroep waar fouten gemaakt in eerste
aanleg kunnen worden hersteld en gelet op art.
6 EVRM, dient verdachte de mogelijkheid te
hebben om zijn zaak alsnog in zijn tegenwoor-
digheid te doen behandelen.
Vernietiging en verwijzing. (DH)
Tekst: Angela Kaptein
Zie verder op OMtranet:
• Lucie de B.: geen levenslang met
tbs en dwangverpleging; toerekenbaarheid;
strafrechter over gratie
Hoge Raad 14 maart 2006, 03431.04
/LJN AU5496
• Ontneming, verzoek getuigen
Hoge Raad 7 maart 2006, 03426.04 P /
LJN AV0361
• Grondslagverlating?
Hoge Raad 7 maart 2006, 00426.05 /
LJN AU7118
• Verwijzing naar RC: schending
ondervragingsrecht
Hoge Raad 7 maart 2006, 00717.05 /
LJN AU8264
• Ontucht, klacht- of hoorrecht. Art.
167a Sv
Hoge Raad 7 maart 2006, 01125.05 /
LJN AV0312
• Strafmotivering: omstandigheden
blijkend uit?
Hoge Raad 14 februari 2006, 00498.05 /
LJN AU7119
• Verkrachting van een slapende
vrouw?; art. 242 Sr
Hoge Raad 14 februari 2006, 00301.05 /
LJN AU8042
• Wapenbezit, maatstaf fouillering
oud/nieuw; art. 52 WWM
Hoge Raad 14 februari 2006, 00333.05 /
LJN AU8064

28
internationaal
Bureau Internationale Rechtshulp in
Strafzaken, telefoon 070-37 07 468.
Artikel 54 SUO: “ne bis in idem” aan de
hand van feiten ipv juridische kwalificatie
Europese Hof van Justitie, 9 maart 2006
Een Belg wordt in Noorwegen veroordeeld voor
de illegale invoer van drugs. Na een deel van zijn
straf te hebben ondergaan wordt hij voorwaar-
delijk in vrijheid gesteld en onder begeleiding
naar België gebracht. In België wordt hij vervol-
gens veroordeeld voor de illegale uitvoer van
dezelfde drugs. Naar aanleiding hiervan stellen
de Belgische autoriteiten vragen aan het Hof
over de inhoud van het “ne bis in idem” beginsel
uit artikel 54 SUO. Het Hof overweegt dat in deze
situatie sprake is van een identiek feitencomplex
(drugshandel) maar een verschillende juridische
kwalificatie (invoer en uitvoer) en buigt zich over
de vraag of deze situatie valt onder het “ne bis
in idem” principe. Artikel 54 SUO spreekt over
“dezelfde feiten”. Hieruit kan worden afgeleid dat
van belang is of sprake is van dezelfde feiten,
los van de juridische kwalificatie hiervan. Dus
een andere juridische kwalificatie mag geen
belemmering vormen voor toepassing van “ne
bis in idem”. Daarbij merkt het hof op dat “ne
bis in idem” uiteindelijk wordt vastgesteld door
de nationale instanties tijdens een juridische
procedure.
Toepasbaarheid van artikel 57 Sr bij omzet-
ting buitenlandse straf
Hoge Raad, 14 maart 2006, LJN AV0350
De Nederlandse rechter zet een in Engeland
opgelegde straf om naar Nederlands recht. De
Engelse veroordeling betreft meerdere feiten,
de straffen hiervoor worden aldaar tegelijkertijd
ten uitvoer gelegd (lagere straffen worden dus
geabsorbeerd door hogere). De Nederlandse
rechter heeft, met toepassing van artikel 57 Sr
(meerdaadse samenloop), het strafmaximum
van een van de omgezette feiten met eenderde
verhoogd. De raadsman stelt dat artikel 57 Sr
niet toegepast kan worden bij omzetting (art. 31
WOTS). De Hoge Raad wijst dit echter af. De PG
voegt in zijn noot toe dat de Nederlandse omzet-
tingsrechter niet alleen bevoegd is om artikel
57 Sr toe te passen, maar daartoe (volgens
hem) zelfs verplicht is. Volgens artikel 31 WOTS
moet deze immers de straf opleggen “die op het
overeenkomstige feit naar Nederlands recht
is gesteld” en het Nederlands recht laat bij de
straftoemeting ter zake van verschillende feiten
(die niet in elkaar opgaan of door een speciali-
teitverhouding worden bestreden) geen keuze.
WOTS, meewegen VI buitenland bij straftoe-
meting
Hoge Raad, 14 februari 2006, LJN AU8299
De rechtbank zet een Duitse straf om naar
Nederlands recht. De raadsman stelt schending
van artikel 31 WOTS, omdat bij bepaling van de
strafmaat geen rekening is gehouden met het
Duitse principe van “halbstrafe” (de helft van
de straf wordt omgezet in een voorwaardelijke
straf). De rechtbank overweegt dat terwijl de
Nederlandse VI in beginsel automatisch van
kracht is, de Duitse halbstrafe enkel doorgang
vindt als aan bepaalde voorwaarden wordt
voldaan, waarbij o.a. wordt gekeken naar de
persoon van de dader, de aard van het delict, het
gedrag van de gedetineerde en de kans op suc-
cesvolle terugkeer in de maatschappij. De recht-
bank acht het dus niet aannemelijk dat de Duitse
rechter deze halbstrafe standaard toepast, des
te meer nu de genoemde voorwaarden pas goed
kunnen worden beoordeeld als de eerste helft
van de gevangenisstraf is uitgezeten. Aldus
wordt met deze mogelijkheid van halbstrafe
geen rekening gehouden bij omzetting. Het door
de raadsman ingestelde middel kon niet tot cas-
satie leiden.
Instructie opsporingshandelingen in het
buitenland
Op 15 april 2006 treedt de instructie opsporings-
handelingen in het buitenland in werking en
vervangt daarmee de richtlijnen buitenlandse
dienstreizen van opsporingsambtenaren in het
kader van de internationale rechtshulp (d.d. 04-
08-1983). De instructie voorziet in een procedure
voor dienstreizen door opsporingsambtenaren
en leden van het openbaar ministerie naar het
buitenland bij een strafrechtelijk onderzoek.
Het verschil tussen dienstreizen voor een
verkennend vooroverleg in het buitenland en
dienstreizen ten behoeve van het verrichten van
opsporingshandelingen door buitenlandse of
Nederlandse opsporingsambtenaren wordt in
deze instructie toegelicht. Tevens wordt inge-
gaan op de verschillen in aanpak van landen
binnen de EU en landen erbuiten.
verdragen
www.minbuza.nl/buitenlandsbeleid/verdragen
- Europees Verdrag tot bestrijding van terrorisme
(Straatsburg, 27-01-1977)
Inwerkingtreding voor Aruba op 10-02-2006
- Verdrag van de Verenigde Naties tegen de
sluikhandel in verdovende middelen en psycho-
trope stoffen (Wenen, 20-12-1988)
Inwerkingtreding voor Vanuatu op 26-04-2006
- Internationaal Verdrag ter bestrijding van de
financiering van terrorisme
(New York, 09-12-1999)
Inwerkingtreding voor Cambodja op 11-01-2006
Inwerkingtreding voor Tsjechië op 26-01-2006
Inwerkingtreding voor Kameroen op 08-03-2006
- Facultatief Protocol inzake de verkoop van kin-
deren, kinderprostitutie en kinderpornografie bij
het Verdrag inzake de rechten van het kind
(New York, 25-05-2000)
Inwerkingtreding voor Letland op 22-03-2006
- Overeenkomst, door de Raad vastgesteld over-
eenkomstig artikel 34 van het Verdrag betreffen-
de de Europese Unie, betreffende de wederzijdse
rechtshulp in strafzaken tussen de lidstaten van
de Europese Unie (EU Rechtshulpovereenkomst)
(Brussel 29-05-2000)
Inwerkingtreding voor Duitsland op 02-02-2006
Inwerkingtreding voor Cyprus op 01-02-2006
- Verdrag van de Verenigde Naties tegen grens-
overschrijdende georganiseerde misdaad
(New York, 15-11-2000)
Inwerkingtreding voor Cambodja op 11-01-2006
Inwerkingtreding voor Vanuatu op 03-02-2006
Inwerkingtreding voor Kameroen op 08-03-2006
- Protocol inzake de voorkoming, bestrijding en
bestraffing van mensenhandel, in het bijzonder
vrouwenhandel en kinderhandel, tot aanvulling
van het Verdrag van de Verenigde Naties tegen
grensoverschrijdende georganiseerde misdaad
(New York, 15-11-2000)
Inwerkingtreding voor Kameroen op 08-03-2006
- Protocol tegen de smokkel van migranten over
land, over zee en door de lucht, tot aanvulling
van het Verdrag van de Verenigde Naties tegen
grensoverschrijdende georganiseerde misdaad
(New York, 15-11-2000)
Inwerkingtreding voor Kameroen op 08-03-2006
Inwerkingtreding voor Nicaragua op 17-03-2006
Tekst: Linda Bregman
OPPORTUUN Nummer 4 – 2006 Verkeer 297
verkeer
Bureau Verkeershandhaving OM.
Voor complete teksten, bel 0346-333310
Overgangsregeling; ‘oude’ (toegepaste)
sanctie was €95, ‘nieuwe’ sanctie €75
Gerechtshof Leeuwarden 17 februari 2006,
WAHV 05/0153; LJN: AV2140
Betrokkene stelt zich op het standpunt dat, nu
sinds 1 januari 2006 de sanctie voor het niet
zoveel mogelijk rechts houden op de auto(snel-
)weg (feitcode R301) is bepaald op €75, aan
haar ten onrechte een sanctie van €95 is opge-
legd (pleegdatum: 13 maart 2005).
Het hof haalt aan dat bij besluit van 8 oktober
2005 (Stb. 2005, 555) de bijlage, bedoeld in art.
2, eerste lid WAHV, is gewijzigd. Op 1 januari
2006 is de gewijzigde bijlage in werking getre-
den (Stb. 2005, 580). Art. II van het besluit van 8
oktober 2005 luidt: “Een wijziging in de hoogte
van de sanctie heeft geen gevolgen voor gedra-
gingen die voor het tijdstip van inwerkingtreding
van dit Besluit hebben plaatsgevonden”. Onder
verwijzing naar de Nota van Toelichting en de in
de toelichting op art. 5.4.1.7, vierde lid, van het
wetsvoorstel Vierde tranche Awb (Kamerstukken
II, 29 702, nr. 3) genoemde arrest van de Hoge
Raad van 14 mei 2002, NJ 2002, 369, sluit het
hof zich aan bij de opvatting van de wetgever
dat de overgangsbepaling niet is strijd is met art.
15, eerste lid, derde volzin, IVBPR. Voorgaande
brengt mee, volgens het hof, dat niet kan worden
gezegd dat de overgangsbepaling in het onder-
havige geval niet van toepassing is. Volgt beves-
tiging van de beslissing van de kantonrechter tot
niet-ontvankelijk verklaren van het beroep.
Speakerfunctie van mobiele telefoon aan de
pols bevestigd (tóch) vasthouden cf. 61a
RVV90
Gerechtshof Leeuwarden 15 februari 2006,
WAHV 05/01231
Betrokkene stelt dat zij handsfree telefoneerde
omdat zij de (mobiele) telefoon via een speciaal
daarvoor ontworpen systeem om haar linkerpols
bevestigd had. Tijdens het telefoneren maakte
zij gebruik van de speakerfunctie en had ze de
handen aan het stuur.
De verbalisant verklaarde dat hij zag dat zij de
telefoon met haar linkerhand vasthield. Het hof
overweegt dat inherent aan deze door betrok-
kene beschreven vorm van telefoneren is dat de
afstand van de gebruiker tot het toestel direct
van invloed is op de kwaliteit van het contact.
Blijkens de Nota van Toelichting ontstaat juist
door de combinatie van factoren (kwaliteit con-
tact, risico van teveel betrokkenheid bij het voe-
ren van het gesprek en daardoor minder goed
in staat zijn de benodigde verkeershandelingen
te verrichten) een niet te veronachtzamen risico
ontstaat voor de verkeersveiligheid. Bovendien
kan, wanneer de verstaanbaarheid bij gebruik
van de speakerfunctie tijdelijk of blijvend is
beperkt - bijvoorbeeld door omgevingsge-
luid- eenvoudig het toestel alsnog naar het oor
worden gebracht. Uit het voorgaande volgt, naar
het oordeel van het hof, dat onder het begrip
vasthouden ook zal moeten worden verstaan
de bevestiging van een mobiele telefoon aan de
pols. Volgt bevestiging van de beslissing van de
kantonrechter tot niet-ontvankelijk verklaren van
het beroep.
Misbruik herzieningsprocedure / novum?
Hoge Raad 31 januari 2006, strafkamer nr.
01341/05
Aanvraagster van herziening is bij verstek ver-
oordeeld wegens een snelheidsovertreding. De
dagvaarding was in persoon betekend en er is
niet gebleken dat zij hoger beroep heeft inge-
steld. De stelling in herziening is dat een ander
dan de aanvraagster de auto ten tijde van de
snelheidsovertreding bestuurde. De advocaat-
generaal bij de HR stelt onder meer dat alle kan-
sen die de gewone strafprocedure haar biedt om
de zaak recht te zetten onbenut zijn gelaten. Hij
vraagt zich af of de buitengewone procedure van
herziening bedoeld is om dergelijk tekortschie-
ten van de verdachte te repareren. Wordt de her-
zieningsprocedure hier niet oneigenlijk gebruikt,
en zou dat geen reden moeten zijn de aanvrage
niet-ontvankelijk te verklaren? Het antwoord
formuleert de AG als volgt: tot nu toe heeft de
HR niet willen weten van niet-ontvankelijkheid
wegens misbruik of oneigenlijk gebruik van
de herzieningsprocedure (vgl. HR 5 september
1995, NJ 1996, 23 en HR 18 februari 1998, 34 m.
nt. Kn.). Op dit moment ziet de AG onvoldoende
reden om heroverweging van dit absolute stand-
punt te bepleiten, in aanmerking nemende dat in
dit geval van opzettelijke misleiding van de justi-
tiële autoriteiten geen sprake lijkt te zijn. Daarbij
neemt hij ook in aanmerking dat momenteel bij
de Eerste Kamer het wetsvoorstel OM-afdoening
in behandeling is (TK 29 849) dat zal leiden tot
een zekere beperking van het recht op herzie-
ning. De verdachte die zich bij de strafbeschik-
king van het OM neerlegt -en daartegen dus
niet in verzet gaat- kan later niet om herziening
vragen. Anders dan in de uitspraak van de HR
in het voorjaar (HR 12 april 2005, LJN: AT3568;
eerst in herziening bekendgemaakte bestuurder
na een bekeuring op kenteken), was de kanton-
rechter niet bekend met het feit dat aanvraagster
niet de bestuurder was van het voertuig ten tijde
van de overtreding (de betreffende antwoord-
kaart werd vermoedelijk niet door haar maar
door de feitelijk bestuurder ingevuld en retour
gezonden). Het ernstige vermoeden bestaat dat
indien die omstandigheid de kantonrechter wel
bekend was geweest, vrijspraak zou gevolgd zou
zijn. Volgt gegrond verklaring van de aanvrage
tot herziening, verwijzing naar een ander hof
opdat de zaak opnieuw zal worden behandeld en
afgedaan.
Tekst: Koos Spee
Zie verder op OMtranet:
• Dubbele doorgetrokken asstreep
conform art. 76 RVV90
Gerechtshof Leeuwarden 9 en 17
februari 2006, resp. WAHV 05/01254 en
05/01247
• Aanmerkelijk onvoorzichtig handelen
als bedoeld in art. 6 WVW94
Hoge Raad strafkamer 7 februari 2006,
nr. 00430/05
• Snelheidsmeting d.m.v. lasergun
niet onrechtmatig
Hoge Raad strafkamer 14 februari 2006,
nr. 00603/05
• Géén wegpiraat of misdadiger
Gerechtshof Leeuwarden 17 februari
2006, WAHV 05/01404
• Verkeerscontrole, doorzoeking
voertuig en aantreffen vuurwapen
Hoge Raad strafkamer, 7 februari 2006
nr. 00439/05

PG’s Steenhuis en Uniken Venema namen op 22 maart - de nationale Boomfeestdag - het jaarverslag 2005 van het BOOM
in ontvangst.
Een spontaan georganiseerde zondagmiddagwandeling met het parket van Aruba
in het enige natuurgebied van Aruba, het nationale park Arikok. Doel van de
middag was een onderzoek naar de wenselijkheid van de invoering van milieuwetgeving
in Aruba. Of zoiets....
Hoera! Het is 6 maart 2006: Lelystad,
volwaardige vestiging van parket
Zwolle-Lelystad, bestaat 12,5 jaar.
Hannie Reeuwijk, medewerkster van
het eerste uur, mag de feesttaart
aansnijden.
De winnares van de prijsvraag in de
VetVerkeerd Krant is met haar klas
feestelijk ontvangen door het OM
in Zwolle.
Een grote opruimactie op het parket Leeuwarden. Iedereen werd om 15.30 uur
geacht te stoppen met werken (uiteraard uitgezonderd het werk dat geen uitstel
duldt) en kritisch te bekijken wat er allemaal in zijn of haar kasten en kamer opgeruimd
kon worden. De lounge was binnen een uur omgetoverd in vuilstortplaats!
Vanaf begin maart heeft de CVOM
haar eigen ‘vouwwonder’ waarmee de
mannen van de postkamer de laatste
stap in het postproces afronden.
Van links naar rechts: de trotse
teammanager Ben Wichmann en
‘zijn’ mannen, Joshua Patty en
Chrisnar Michel.
In plaats van chocolade bij de koffieautomaat
hebben alle ‘vissen’ (medewerkers
met het sterrenbeeld vis) in
Zutphen de collega’s getrakteerd op
een vissenparty.
Samenstelling: Anne Hoeksema