OM Opportuun 4.indd - Openbaar Ministerie

16 OPPORTUUN Nummer 4 – 2006 Buitenpost Bonaire 17
Gebleken is dat korte onderzoeken vaker
eindigen zonder aanhoudingen dan onderzoeken
met een langere duur. Dit is te verklaren
doordat soms het doel van een korte
klap uitsluitend inbeslagname van goederen
is, of het oprollen van een laboratorium.
Verdachten die zijn aangehouden na korte
klaponderzoeken worden vervolgens minder
vaak veroordeeld. Dit in tegenstelling
tot verdachten in middellange onderzoeken,
die vrijwel allemaal zijn veroordeeld.
Kennelijk is de bewijsgaring in deze zaken
het beste geslaagd.
De verdachten die na een kort onderzoek
zijn aangehouden én veroordeeld hebben
gemiddeld 4,3 jaar gevangenisstraf
opgelegd gekregen; voor de middellange
onderzoeken was dit ook 4,3 jaar; en voor
de lange onderzoeken van zes maanden en
langer was dit 4,0 jaar. De veronderstelling
dat na diepgaand en langdurig onderzoek
verdachten eerder tot langere gevangenisstraffen
kunnen worden veroordeeld, wordt
dus niet gestaafd door dit onderzoek. Kort
gezegd was de prijs die werd betaald voor de
korte klappen dat in verhoudingsgewijs een
groot aantal zaken verdachten niet werden
bestraft. Daar staat tegenover dat in de zaken
waarin de rechter wel tot een veroordeling
kwam, de duur van de gevangenisstraf
fors te noemen is en gunstig afstak ten
opzichte van de gedane investeringen.
Hoe efficiënt is de korte klap? Efficiëntie
hebben wij vertaald naar de vraag hoeveel
arbeidsuren er zijn geïnvesteerd per aangehouden
verdachte, per veroordeelde
verdachte en per jaar gevangenisstraf. Deze
variabelen hebben wij afgezet tegen het
totaal aantal arbeidsuren van alle onderzoeken,
dus ook van de onderzoeken waarin
geen verdachte is aangehouden of geen verdachte
is veroordeeld.
De korte onderzoeken steken zo bezien
positief af tegen de middellange en de lange
onderzoeken. Zo is bij korte onderzoeken
slechts 1400 uur besteed per aangehouden
verdachte, terwijl dit bij middellange
onderzoeken 2373 uren en bij lange onderzoeken
3562 uren was, dus tweeënhalf
keer zoveel. Per veroordeelde verdachte en
per jaar opgelegde gevangenisstraf ligt de
arbeidsinvestering gerekend in werkuren
bij lange onderzoeken twee keer zo hoog als
bij korte onderzoeken, terwijl het verschil
tussen korte en middellange onderzoeken
erg klein is. Heel concreet: per jaar opgelegde
gevangenisstraf is bij de korte onderzoeken
513 arbeidsuren geïnvesteerd en bij
de lange onderzoeken 1058 arbeidsuren.
De conclusie luidt dus dat tegen de achtergrond
van het strafrechtelijk rendement de
korte klap een efficiënte recherchestrategie
lijkt te zijn.
Strategische toepassing
De grote voordelen van de ‘korte klap’-strategie
motiveren tot het zoeken naar mogelijkheden
om de toepassing daarvan te
optimaliseren. Wij pleiten ervoor de korte
klap wel kort te houden, maar toch iets
meer tijd te investeren in de voorbereiding.
Hiermee wordt een betere informatiepositie
verkregen, wat een doelgerichtere actie
met meer aanhoudingen mogelijk maakt.
Ook is dan een betere inschatting van de
gevolgen van een korte klap op een langlopend
onderzoek mogelijk. Een strategische
toepassing houdt tevens in dat rest- en
zijtak-informatie op waarde wordt geschat
en vastgelegd. Dit geeft hopelijk zicht op
het functioneren van criminele netwerken
en de identiteit van degenen die de lakens
uitdelen. Op die manier kan de korte klap
bijdragen aan het pakken van de grote
jongens.
Een strategiedocument van de recherche
dient te bepalen in welke gevallen, om
welke redenen en op welke manier de korte
klap moet worden toegepast. Op deze
manier kunnen met minder inspanning
meer boeven worden gepakt en meer drugslaboratoria
worden ontmanteld.
Tekst: Magrete van der Steeg
en Eric Schoenmakers.
Voor meer informatie:
e.schoenmakers@rijksrecherche.nl
Toeval
bestaat niet
We hebben hier op Bonaire twee stuks geboefte dat zeer regelmatig
met politie en justitie in aanraking komt. Het duo is verslaafd
aan de base, een soort cocaïne. Het is het soort boeven dat jullie in
Nederland draaideurcriminelen noemen, zij het dat wij hier geen
draaideuren kennen, alleen criminelen.
Beide heren stelen wel veel, maar zijn daarin toch nog niet zo bedreven,
of beter gezegd: ze hebben dikwijls zoveel pech bij het uitoefenen
van hun vak. Vaak op heterdaad betrapt. Net het verkeerde huis
– zonder kluis – binnengegaan. Een onverwachte felle en agressieve
hond in de kura (tuin/binnenplaats). Een collega-crimineel die hun
net voor is geweest. Je kan het zo gek niet bedenken of ze hebben
dit soort tegenslag wel een keer gehad. Zeg maar de Jansen & Jansen
van het inbrekersgilde.
Hoewel Bonaire een eiland in de visrijke Caraïbische Zee is, wordt
de vis hier over het algemeen duur betaald. Er wordt veelal gevist
met kleine barkjes, ruwe zee, hard werken, relatief kleine vangst,
dus hoge prijzen. Garnalen worden hier gekweekt in een groot
bedrijf, dat de larfjes importeert vanuit Aruba, die baby-garnaaltjes
vervolgens hier een aantal weken opkweekt, waarna de pubergarnaaltjes
naar Venezuela worden getransporteerd, om daar in het
land van Chavez tot volle wasdom te rijpen. Tenslotte wordt een
gedeelte van die volwassen garnalen weer teruggevlogen naar het
bedrijf op Bonaire om vandaar uit te worden verkocht aan de locale
horeca-ondernemingen. Van de handel zal ik nooit veel begrijpen,
behalve dat ik nu wél snap waarom een portie garnalen in knoflookboter
hier zo duur is.
Goed, onze Jansen & Jansen hadden dus op een dag bedacht, dat
het wel eens heel lucratief zou kunnen zijn om een flinke portie
van die volwassen garnalen te stelen en via het illegale circuit aan
de man te brengen. Zo gezegd zo gedaan, en op een nacht togen
ze naar het bedrijf en stalen daar ongeveer dertig kilo adolescente
jumbogarnalen. Tel uit je winst. Dachten ze. Maar ze hadden weer
eens pech: ze stalen de garnalen nu juist uit die ene bak waarin
het bedrijf bij wijze van experiment enkele hoge concentraties van
– giftige – conserveringsmiddelen had gevoegd, om te zien hoe de
garnalen daarop zouden reageren. Deze partij was dus niet voor
consumptie bestemd en geschikt. En hoewel het bedrijf ver van de
bewoonde wereld ligt, was er net die nacht een jong stelletje, dat
juist vanwege die afgelegen ligging had besloten die nacht daar de
liefde met elkaar te bedrijven. In welke bezigheid zij wreed werden
gestoord door de koplichten van de auto van Jansen & Jansen,
die zich met buit en al van de plaats des misdrijfs verwijderde. De
geliefde hadden kenteken plus autotype onthouden, en toen de
diefstal werd ontdekt, konden Jansen & Jansen dus betrekkelijk snel
worden ingerekend. De buit had echter zijn weg in het illegale circuit
al gevonden, waarna het bedrijf in kwestie alarm sloeg.
De dag dat zich dit allemaal afspeelde stond ik op zitting, de garnalenzaak
werd door Justine afgehandeld, als altijd met grote voortvarendheid
en professioneel. Tijdens de schorsing van een strafzaak
tegen enkele minderjarige verdachten vertelde ze me het hele
verhaal, met als bijzonderheid dat de garnalen in dit geval hoogst
waarschijnlijk hun weg uiteindelijk hadden gevonden naar enkele
Chinese restaurants (die geheel onkundig waren van de criminele
herkomst en de vergiftiging van deze jumbo’s). Het onderzoek werd
voortgezet: Justine op zoek naar de garnalen en de rechter naar de
waarheidsvinding in de op rol staande strafzaak.
Eén van de jeugdige verdachten werd opeens lijkbleek, stormde
voor onze verbaasde ogen de zittingszaal uit waarna hij buiten,
maar wel voor onze ogen, compleet over zijn nek ging. Enkele
minuten later kwam hij, nog helemaal pips om de neus, de zittingszaal
weer binnen. “Sorry,” sprak hij tot de rechter, “ik ben gisteren
naar de Chinees geweest, kennelijk iets verkeerds gegeten, het zijn
volgens mij die garnalen geweest.” Waarna hij een gave bekentenis
in zijn zaak aflegde en ik Justine kon mededelen dat haar zaak thans
eveneens geheel was opgelost.
Arme Jansen & Jansen: toeval bestaat niet in dit leven, pech wel!
Tekst: Ernst Wesselius