OM Opportuun 4.indd - Openbaar Ministerie

26
Het is een doordeweekse ochtend in hartje
Utrecht, als een langlopend conflict tussen
twee families tot een (nieuwe) uitbarsting
komt. In een auto voor hem ziet onze latere
verdachte twee mannen zitten die vermoedelijk
deel uitmaken van een rivaliserende
familie uit Breda. Bovendien ziet hij aan de
andere kant van de weg een oom van hem
lopen. Omdat de inzittenden van de auto
stoppen voor een stoplicht, naar de oom
kijken en een vreemde beweging maken,
besluit onze verdachte dat de aanval de
beste verdediging is. Hij neemt een pistool
uit zijn broeksband, laadt het door en legt
het tussen zijn benen. Vervolgens draait
hij het raam open en schiet. De kogel ketst
echter af, omdat de auto van gepantserd
glas is voorzien.
Aan verdachte wordt tenlastegelegd poging
tot moord, subsidiair poging tot doodslag.
Het verschil daartussen is dat voor (poging
tot) moord ‘voorbedachten rade’ is vereist.
In een arrest van 27 juni 2000 (NJ 2000, 605)
stelt de Hoge Raad dat reeds van voorbedachten
rade sprake is, als “verdachte tijd
had zich te beraden op het te nemen of het
genomen besluit, zodat de gelegenheid
heeft bestaan dat hij over de betekenis en de
gevolgen van zijn voorgenomen daad heeft
nagedacht en zich daarvan rekenschap
heeft gegeven.”
Interessant is ook een arrest van het Hof te
’s-Hertogenbosch van 26 mei 2003 (NJ 2003,
409). Daarbij ging het om een verdachte die
in de richting van het slachtoffer is gelopen,
een pistool uit zijn broeksband pakte, op
de grond richtte – dit om te controleren of
het wapen werkte – en vervolgens op het
slachtoffer richtte. Hij laadde daarbij het
pistool door, bracht zijn vinger bij de trek-
Uitgelicht
Moord
en doodslag
ker en verwondde het slachtoffer dodelijk.
Het Hof vond dat sprake was van voorbedachten
rade, omdat “de verdachte vanaf
het moment dat hij het pistool uit zijn
broeksband nam gelegenheid heeft gehad
om zich te beraden op hetgeen hij met het
wapen zou doen. Het laden en richten van
het wapen zijn dus geschied na kalm beraad
en rustig overleg, zodat sprake is van voorbedachte
raad.”
Ook in de roemruchte Deventer moordzaak
was voorbedachten rade aan de orde. Het
Hof Den Bosch leidde de voorbedachten
rade af uit de gepleegde handelingen: “Het
slachtoffer is immers op verschillende wijzen
– verwurging, steken met een scherp
voorwerp, mechanisch samendrukkend
geweld – en op verschillende plaatsen
– hals, diverse plaatsen op de borst – verwond.
De verdachte moet zich ofwel tevoren
van een steekvoorwerp hebben voorzien,
ofwel dit steekvoorwerp in de woning
van het slachtoffer erbij gepakt hebben.
Toen het slachtoffer al op de grond lag is zij
meermalen in de borst gestoken.” Op grond
daarvan concludeert het Hof dat verdachte
tijd had zich te beraden; moord dus. De
Hoge Raad vindt dat oordeel niet getuigen
van een onjuiste rechtsopvatting (HR 22
februari 2005, LJN AR5714).
En hoe liep het af met onze Utrechtse schutter?
Die werd veroordeeld voor poging
tot doodslag – en dus niet voor poging tot
moord, omdat het hof niet door de inhoud
van wettige bewijsmiddelen de overtuiging
heeft bekomen dat van voorbedachten rade
sprake was (Hof Arnhem 9 maart 2006, parketnr
21-4197-04).
Tekst: Jan-Willem Grimbergen,
AG bij het ressortsparket Arnhem.
Agenda
Agenda
Nieuwe Bestuurlijke Boete in de praktijk,
26 april
Op dit congres komen aan de orde: Invulling en
reikwijdte Bestuurlijke Boete en OM-afdoening
voor kleine en grote gemeenten; rol van de politie;
Implementatieplan Bestuurlijke Boete; Criteria die
bepalen of de OM-afdoening óf Bestuurlijke Boete
het meest oplevert.
Locatie: Holiday Inn, Leiden
Kosten: € 749,– (excl. BTW)
Informatie: SBO Klantenservice telefoon
040-2 974 980 of via www.sbo.nl
Hennep(thuis)teelt,
26 april
Hennepteelt in woningen wordt een steeds
omvangrijker probleem. Thuisteelt gaat samen
met fraude en onveiligheid. In Rotterdam en
Utrecht hebben gemeente, politie, woningcorpo-
raties en andere partners met succes een com-
plete aanpak van thuistelers toegepast.
Locatie: Meeting Plaza Hoog Catharijne in
Utrecht
Kosten: € 575,– (excl. BTW) per persoon
Informatie: Elseviercongressen, Linda Baan,
congresontwikkelaar, telefoon 070-441 5707 of via
www.elseviercongressen.nl
Bevolkingssamenstelling, levensloop
en criminaliteit
11 mei
WODC-congres over vraagstukken die de crimi-
nologie en de demografie betreffen. En over de
vraag welke invloed vergrijzing, verkleuring en het
huidige beleid hebben op het gebruik van justitie-
voorzieningen.
Locatie: De Reehorst, Ede
Kosten: onbekend
Informatie: WODC Congrescommissie WODC via
e-mail wodc@minjus.nl of via www.wodc.nl
Tekst: Mirelle Herlfterkamp
Uitgebreide congresinformatie vindt u op OMtranet
2G via Actueel>Agenda>Congresagenda
OPPORTUUN Nummer 4 – 2006 Beleid en regels 27
beleid en regels
Voor complete teksten, bel de
documentatie van het Parket-Generaal,
070-3399813 of 070-3399812.
Redelijke termijn en compensatie
Hoge Raad 14 maart 2006, 00356.05. / LJN
AU8887
Veroordeeld is terzake zedendelicten tot een
gevangenisstraf van achttien maanden waarvan
zes voorwaardelijk
Geklaagd wordt dat de overschrijding van de
redelijke termijn door voortvarende behandeling
in hoger beroep is gecompenseerd.
De Hoge Raad overweegt dat het tijdsverloop
tussen de inverzekeringstelling en de uit-
spraak in eerste aanleg meer dan 36 maanden
bedraagt. Na appèl in juni 2004 is de zaak door
het Hof behandeld en afgedaan in januari 2005.
Of compensatie kan worden aangenomen is
afhankelijk van de omstandigheden van het geval,
meer in het bijzonder ook van de mate waarin die
termijn in eerste aanleg is overschreden.
Gelet op de overschrijding van de redelijke
termijn in eerste aanleg met meer dan een jaar,
is het oordeel van het Hof dat die overschrij-
ding is gecompenseerd door de voortvarende
behandeling in hoger beroep niet zonder meer
begrijpelijk.
Vernietiging en vermindering van de straf tot
veertien maanden waarvan vier voorwaardelijk.
(Am)
Ongewenst vreemdeling, terme de grace.
Art. 197 Sr
Hoge Raad 14 maart 2006, 01337.05
Veroordeeld is terzake het als ongewenst vreem-
deling in Nederland verblijven.
In eerste aanleg was beslist dat het openbaar
ministerie niet-ontvankelijk is omdat de terme de
grace niet in acht was genomen. De Rechtbank
voert het beleid dat het openbaar ministerie
niet-ontvankelijk wordt verklaard indien de
ongewenst vreemdeling binnen tien dagen na
zijn vrijlating opnieuw wordt aangehouden voor
art. 197 Sr.
Verdachte was twee dagen nadat hij uit detentie
kwam aangehouden voor een straatroof. Hij
werd vervolgd niet voor dat feit maar voor over-
treding van art. 197 Sr.
Het Hof overwoog dat gronden van redelijkheid
en billijkheid met zich mee brengen dat aan een
vreemdeling na ontslag uit detentie een zoge-
naamde terme de grace wordt vergund teneinde
zijn vertrek uit Nederland voor te bereiden en te
realiseren. Daaruit kan niet een onvoorwaarde-
lijk recht op tijdelijk voortgezet verblijf worden
afgeleid. Dat de terme de grace steeds onverkort
moet worden gegund vindt geen steun in het
recht. In casu heeft verdachte zich bediend van
diverse aliassen en heeft hij geen geldige iden-
titeitspapieren. Voorts blijkt geenszins dat ver-
dachte bezig was met zijn vertrek. Verdachte is
aangehouden terzake straatroof en is voorts ver-
oordeeld voor een straatroof begaan een maand
daarna. Verdachte komt dus geen beroep toe op
een terme de grace. Dat hij voor de straatroof
niet is vervolgd doet daaraan niet af.
Beroep zonder nadere motivering verworpen.
(Am)
(AG Wortel: uit de verdenking terzake een
ander strafbaar feit dan art, 197 Sr kan worden
afgeleid dat verdachte zijn criminele en illegale
verblijf wil continueren. Die verdenking kan der-
halve een zelfstandige reden zijn om de terme
de grace niet toe te passen. De Amsterdamse
Rechtbank heeft door het voeren van beleid zijn
bevoegdheden overschreden omdat de wet de
rechter geen aanknopingspunten geeft om zelf-
standig, bij wijze van eigen beleid, vast te stellen
wanneer het openbaar ministerie tot vervolging
mag besluiten. De feitenrechter mag slechts
nagaan of vervolging in strijd is met een wet-
telijke voorwaarde dan wel een ernstige inbreuk
is op de procesorde, waaronder of het openbaar
ministerie zich houdt aan de eigen gepubli-
ceerde richtlijnen welke de stellige verwachting
kunnen wekken dat niet wordt vervolgd (ver-
trouwensbeginsel).
Aanwezigheidsrecht geschonden; onjuist
bericht CJIB
Hoge Raad 28 februari 2006, 00394.05 /
LJN AU8094
Veroordeeld is terzake valsheid tot een werk-
straf. Verdachte ging in appèl. In hoger beroep
werd bij verstek vijf maanden gevangenisstraf
opgelegd.
Klacht is dat de zaak in hoger beroep buiten
afwezigheid van de verdachte is afgedaan.
De Hoge Raad overweegt dat uit het CJIB ten
onrechte aan verdachte had bericht dat het von-
nis onherroepelijk was. Verdachte is vervolgens
aan zijn werkstraf begonnen. De werkzaam-
heden zijn beëindigd na een verzoek van het
CJIB aan de Reclassering de werkstraf stop te
zetten omdat tijdig hoger beroep is ingesteld.
Verdachte heeft zich aan de afspraken met de
Reclassering gehouden.
Verdachte heeft gedwaald over de onherroepe-
lijkheid van het vonnis. Dat kan hem niet worden
toegerekend nu de onjuist informatie afkomstig
was van een overheidsinstantie die namens
het openbaar ministerie rechterlijke beslissin-
gen uitvoert. Hieruit vloeit voort dat verdachte
ervan uitging dat geen hoger beroep meer zou
plaatsvinden. De dwaling is verschoonbaar. Nu
verder niet blijkt dat verdachte op de hoogte is
gekomen van de appeldagvaarding (griffiebe-
tekening), kan niet worden aangenomen dat
verdachte vrijwillig afstand heeft gedaan van
zijn recht om bij de behandeling in hoger beroep
aanwezig te zijn. Verdachte was er immers zelfs
niet (meer) op bedacht dat die behandeling zou
plaats vinden.
Gelet op het belang aanwezig te zijn, met name
in hoger beroep waar fouten gemaakt in eerste
aanleg kunnen worden hersteld en gelet op art.
6 EVRM, dient verdachte de mogelijkheid te
hebben om zijn zaak alsnog in zijn tegenwoor-
digheid te doen behandelen.
Vernietiging en verwijzing. (DH)
Tekst: Angela Kaptein
Zie verder op OMtranet:
• Lucie de B.: geen levenslang met
tbs en dwangverpleging; toerekenbaarheid;
strafrechter over gratie
Hoge Raad 14 maart 2006, 03431.04
/LJN AU5496
• Ontneming, verzoek getuigen
Hoge Raad 7 maart 2006, 03426.04 P /
LJN AV0361
• Grondslagverlating?
Hoge Raad 7 maart 2006, 00426.05 /
LJN AU7118
• Verwijzing naar RC: schending
ondervragingsrecht
Hoge Raad 7 maart 2006, 00717.05 /
LJN AU8264
• Ontucht, klacht- of hoorrecht. Art.
167a Sv
Hoge Raad 7 maart 2006, 01125.05 /
LJN AV0312
• Strafmotivering: omstandigheden
blijkend uit?
Hoge Raad 14 februari 2006, 00498.05 /
LJN AU7119
• Verkrachting van een slapende
vrouw?; art. 242 Sr
Hoge Raad 14 februari 2006, 00301.05 /
LJN AU8042
• Wapenbezit, maatstaf fouillering
oud/nieuw; art. 52 WWM
Hoge Raad 14 februari 2006, 00333.05 /
LJN AU8064