Bekijk hier de Alter van juni 2013 - Altrecht

Alter
Gratis magazine over geestelijke gezondheid
Thema
Beweeg je QuickFit!
Henk Nijman over
voeding en agressie
altrecht geestelijke gezondheidszorg
+
+
Leefstijl op afdeling ABC
2013-km
Jaargang 14 - juni 2013
Leefstijl
+

[2] Alter 2 | 13
3 Kort
4 Beweeg je QuickFit!
6 Onderzoek op Roosenburg:
Mogelijk verband tussen voeding en agressie?
8 5 vragen aan… Ellen ten Napel:
Structureel aandacht voor leefstijl bij afdeling ABC
9 Column Geestelijke verzorging
10 De leefstijl van tante Marie
12 Wat betekent leefstijl voor jou?
Inhoud
14 Weer slapen zonder medicatie
15 E-health in de ggz
16 Post
18 Fictie: De test
20 Broertjes en zusjes in de hoofdrol
22 Nieuws
24 Nieuws van de Cliëntenraad
Colofon:
Alter is een uitgave van Altrecht
geestelijke gezondheidszorg
Redactie:
Marjolein Klaassen (hoofdredacteur)
Sjef Odekerken (eindredactie)
Bert Aben
Tresy Benders (ondersteuner
Cliëntenraad Altrecht Senior)
Margriet Mannak (Familieraad)
Saphira Metekohy
Nanda Jansen
Kendrick
Youssef Abjij
Ina Veenstra (Altrecht Willem Arntsz)
Sterre de Jong
Aan dit nummer werkten verder mee:
Mariecken Groeneveld, Lauretta,
Marc Rietveld en Carice de Wildt
Redactieadres:
Distelvlinder 1
3734 AA Den Dolder
Email: alter@altrecht.nl
Telefoon: 030 225 62 07
Fotografie:
Dick Boes, e.a.
Ontwerp en opmaak:
Studio Langezaal, Odijk
Drukwerk:
Bergdrukkerij, Amersfoort
Deadline:
Alter nummer 3 verschijnt in oktober.
De deadline voor dit nummer is
2 september 2013.
Overname:
Zonder toestemming van de redactie
mag niets uit dit nummer worden
overgenomen
Kopij:
Wil je reageren op artikelen in Alter?
Stuur je reactie naar: alter@altrecht.nl.
De redactie behoudt zich het recht voor
reacties te weigeren, in te korten of
naar een later moment te verschuiven.
Volg ons op Twitter:
twitter.com/altrecht
Volg ons op Facebook:
www.facebook.com/altrecht

Oproep familiecontactpersonen
en familienieuwsbrief
Familiecontactpersoon
De Familieraad heeft in haar jaarplan de wens staan om beter van de situaties op de verschillende
afdelingen op de hoogte te zijn. En dan vooral op welke wijze familie en andere naasten betrokken
worden. Met andere woorden: op welke wijze wordt het familiebeleid uitgevoerd? Om dit contact
te kunnen onderhouden is de Familieraad op zoek naar familieleden die als contactpersoon naar de
Familieraad zouden willen optreden. Wilt u hier meer over weten, neem dan contact op met
mw. J. Keuning, tel. 06 - 22 20 19 66 of per mail: familieraad@altrecht.nl.
Kort
Een Crisiskaart
geeft een veilig gevoel
en meer rust
Een crisiskaart is een klein uitvouwbaar kaartje waarop uw wensen
staan als u een crisis meemaakt, ernstig verward of angstig bent.
Veel mensen hebben de ervaring dat het tijdens een dergelijke crisis
moeilijk is om goede hulp te krijgen.
• Het is onduidelijk welke mogelijkheden er zijn op zo’n moment
• U krijgt de hulp moeilijk georganiseerd tijdens een crisis
• Uw (directe) omgeving weet niet hoe te handelen
• Het is moeilijk om uw wensen goed over te brengen
Met een crisiskaart regel je de zaken vooraf, op een moment dat u
helder voor ogen heeft wat wel of niet wenselijk is in geval van crisis.
Een groot voordeel is dat u daarmee invloed heeft op wat er gebeurt;
u houdt zelf de regie.
Het kaartje is niet groter dan een bankpas en is daardoor gemakkelijk
mee te nemen. De kaart biedt onmiddellijk en duidelijke informatie
aan een ieder aan wie hij getoond wordt en bevat een samenvatting
van een uitgebreider crisisplan. Dit zorgt voor snelle en juiste hulp en
bespaart een zoektocht naar informatie.
FamilienieuwsbrieF
Vanaf begin dit jaar zal een aantal
keren per jaar een familienieuwsbrief
worden gemaild naar familieleden die
hun mailadres hebben doorgegeven
aan het secretariaat. Familieleden die
deze nieuwsbrief willen ontvangen
kunnen dit kenbaar maken op het
mailadres: familieraad@altrecht.nl.
Op dit kaartje staat kort en duidelijk vermeld: persoonlijke gegevens,
medicijngebruik, afspraken met hulpverleners/familieleden/anderen,
gegevens van voornoemde contactpersonen, wensen en praktische
informatie, zoals post, planten, huisdieren, betalingen, e.d.
Meer informatie? Hiervoor kunt u contact opnemen met de consulent
crisiskaart van het Steunpunt GGz Utrecht via telefoonnummer
030 - 233 38 84 of 06 - 28 41 71 94.
Alter 2 | 13 [3]

+
[4] Alter 2 | 13
Achtergrond
Beweeg je
QuickFit!
Een gezonde geest in een gezond lichaam. De cliëntenraad van Altrecht wil de
komende jaren aandacht vragen voor de positieve effecten van sport en beweging
op het herstel van patiënten. De mate van lichamelijke gezondheid beïnvloedt
namelijk direct het welzijn en het zelfvertrouwen van de patiënt. Veel patiënten
in de ggz en dus ook bij Altrecht kampen echter met een overgewicht en slechte
conditie. Onder andere medicijnen en weinig beweging dragen hieraan bij.
Tekst: Mariecken Groeneveld en Tresy Benders

Ellen, 47 jaar en patiënte van Altrecht, heeft veel baat bij sport
en bewegen. Het zorgt voor activering en houdt bovendien
haar gewicht op peil: “De meeste pillen die wij slikken maken
ons passief. Als hier niet een klein duwtje tegenover staat dan
krijg je mensen die op de bank blijven zitten en dit wel prima
vinden. Als ik niet sport, kom ik snel veel kilo’s aan door de
medicatie.“
waar loop je tegenaan als het gaat
om de mogelijkheden voor jou om te
bewegen?
“Het is lastig om buiten Altrecht onder begeleiding te sporten
of te bewegen. Het ontbreekt aan kennis van problematiek
met betrekking tot de medicatie. En dit is wel nodig om
goede begeleiding te kunnen bieden. Ook voel ik me in een
sportschool niet welkom met mijn psychische kwetsbaarheid.
Er is minder tolerantie dan je zou denken. Naast het feit dat
een sportschool heel duur is.”
wat zou je altrecht willen meegeven op
het gebied van sport en beweging?
“Vraag patiënten naar hun leven vóór de behandeling.
Ik verloor mijn grip op mijn sportactiviteiten door de
behandeling. Aandacht voor ‘vroegere’ activiteiten werkt juist
herstel bevorderdend, je krijgt weer zelfvertrouwen als je iets
terugkrijgt van je leven voor de behandeling. Hier zou meer
naar gevraagd moeten worden. Sport en beweging zou beter
geïntegreerd kunnen worden in de behandeling. Maar ook
begeleiding van een diëtiste is belangrijk.”
Kendrick, projectlid Quick Fit, weet ook uit eigen ervaring hoe
belangrijk sport en een gezonde leefstijl zijn voor herstel:
“Ik had het geluk dat ik tijdens een opname in het Willem
Arntsz Huis kon deelnemen aan een sport- en bewegingsprogramma.
Ik deed altijd al aan sport en dit was voor mij
een manier om structuur te brengen in mijn dag met een
bezigheid die ik leuk vond. Het hielp me om weer in de realiteit
te komen. Ik sport nog steeds veel. Het geeft me energie en
een doel. Ik kan weer trots zijn op mezelf. Eigenlijk is het een
soort medicijn.”
“Ik verruilde een wereld van drugs, uitgaan, zien en gezien
worden, voor een totaal andere sociale kring. Wat ik zocht
in drugs, bereik ik nu via sport. In mijn nieuwe leefstijl is
structuur en regelmaat ook heel belangrijk voor mij. Ik heb
alles in mijn smartphone gezet: opstaan, medicijnen innemen,
sporten, eten, etc. ik probeer zoveel mogelijk zelf gezond te
koken.”
Kendrick is erg enthousiast over het project Quick Fit. Hij
werkt graag mee aan het promoten van sport en een gezonde
leefstijl. “Bij mijn vrijwilligerswerk zie ik mensen die inactief
zijn en rondhangen. De kans is groot dat ze in een kringetje
blijven ronddraaien. Ik vind het een taak van Altrecht om
samen met de patiënt hier actief iets aan te doen.”
Kees Langerak, teampsychiater bij FACT Utrecht, vindt het
een goede zaak dat de cliëntenraad het project Quick Fit
gestart is. Van diverse medicatie is bekend dat de behandeling
gepaard kan gaan met gewichtstoename. Aandacht voor
het voedingspatroon en voldoende beweging is dus cruciaal,
net als voorlichting en uitleg over de bijwerkingen van de
medicatie:
“Een gezonde leefstijl draagt bij aan een betere (psychische)
gezondheid, het herstelproces en aan het voorkomen van
terugkerende psychische klachten. Overigens is het onder de
aandacht brengen van dit onderwerp alleen niet voldoende.
Er zullen daadwerkelijk interventies op dit gebied moeten
plaatsvinden. Zoals gezondheidsverbeterende programma’s
gericht op stoppen met roken, gezonde voeding en bovenal
meer lichaamsbeweging.”
“Screening en behandeling op overgewicht en risicofactoren
(metaboolsyndroom) zou een onderdeel moeten zijn van het
behandelplan. Goede samenwerking tussen behandelaar
en huisarts is hierin noodzakelijk. De interventies moeten
concreet uitgewerkt worden in behandeldoelen. Medewerkers
en de patiënt dragen samen zorg voor de realisatie van
gezonde leefadviezen, anders zullen veranderingen te weinig
of geen effect hebben.”
“Binnen de FACT-teams Utrecht Noordwest en Utrecht
Centrum is vorig jaar een pilot uitgevoerd gericht op screening
en monitoring van patiënten met het metaboolsyndroom.
Deze pilot was een succes en heeft geleid tot richtlijnen en
handvatten die nu Altrechtbreed ingevoerd worden.” [A]
Het project QuickFit is inmiddels
gestart met een onderzoek naar de
huidige praktijk met betrekking tot
beweging en sport bij een aantal
afdelingen. In het najaar organiseert
het project bewegingsactiviteiten om
het onderwerp meer onder de aandacht te brengen.
Meer informatie vindt u op de facebookpagina van de
cliëntenraad of mail naar quickfit13@gmail.com.
Alter 2 | 13 [5]

+
[6] Alter 2 | 13
Tekst: Sjef Odekerken
Onderzoekers
Henk Nijman van
Altrecht Aventurijn
en Ap Zaalberg van
het Ministerie van
Justitie voerden twee
grote onderzoeken uit
naar de relatie tussen
voeding en agressie.
Uit beide onderzoeken
kwam naar voren dat
er mogelijk een verband
bestaat tussen het
innemen van bepaalde
voedingsstoffen in het
eten en het vertonen
van agressief gedrag.
In 2006 en 2007 deden Henk en Ap een onderzoek in
acht Nederlandse gevangenissen. Hierbij kreeg de ene
groep gedetineerden dagelijks voedingssupplementen
met extra vitaminen, mineralen en bepaalde vetzuren
en de andere groep kreeg placebo’s, middelen zonder
werkzame bestanddelen. In dit onderzoek kwam naar voren
dat de gevangenisbewaarders bij de gedetineerden die
voedingssupplementen hadden geslikt minder incidenten
zagen.
opnieuw onderzoek
Recentelijk voerden zij een vervolgonderzoek (met een andere
opzet) uit op afdeling Roosenburg van Altrecht. Roosenburg
is een forensisch psychiatrische afdeling waar incidenten
met agressie betrekkelijk veel voorkomen. Het onderzoek
vond plaats onder 51 patiënten van de afdeling. Bij hen werd
eenmalig bloed afgenomen. De bloedmonsters werden
onderzocht op het vóórkomen van een aantal voedingsstoffen
zoals vitaminen (onder andere vitamine D en B6), mineralen
(koper, zink, ijzer en magnesium) en vooral ook vetzuren.
Deze laatste voedingsstoffen staan de laatste jaren sterk in
de belangstelling, omdat bepaalde soorten, zoals Omega
3-vetzuren, goed zouden zijn voor de gezondheid.
Onderzoek op Roosenburg
Mogelijk
verband
tussen
voeding
en agressie?
verband
Henk Nijman: “Tegelijk met het afnemen van het bloed,
hebben de patiënten een aantal vragenlijsten ingevuld over
hun stemming, eventuele psychotische verschijnselen, over
slaapgedrag en gevoelens van agressie en vijandigheid.
Ook hebben we medewerkers van de afdeling een vragenlijst
in laten vullen over het vóórkomen van agressief gedrag bij de
patiënten die deelnamen aan het onderzoek. Toen alle gegevens
binnen waren, hebben we de bloeduitslagen en antwoorden
op de vragenlijsten met elkaar vergeleken. Het bleek dat een
verband bestond tussen agressief/vijandig gedrag en de
hoeveelheid Omega 3-vetzuren - vooral het Omega 3-vetzuur
DHA - die zich in het bloed bevonden. Mensen met een grotere
hoeveelheid van deze vetzuren in het bloed, rapporteerden iets
minder psychiatrische symptomen, maar ook minder vijandige
en agressieve gevoelens, en ook het personeel rapporteerde
minder agressieve gedragingen voor deze patiënten. Het zijn
veelbelovende resultaten, maar er is nog meer onderzoek nodig
om er in de praktijk gericht iets mee te kunnen doen.”
vetzuren spelen mogelijk een rol
“Oorspronkelijk was ik nogal sceptisch over dit soort mogelijke
verbanden”, zo geeft Henk aan. “Maar de resultaten zijn zó

Henk Nijman
opmerkelijk dat ik vind dat we hiermee verder moeten in de
praktijk. Vooraf hadden Ap en ik diverse aanwijzingen vanuit
andere onderzoeken dat (gezonde) vetzuren in de voeding een
rol kunnen spelen bij vijandigheid en agressie. Daarom hebben
we hier in ons laatste onderzoek ook specifiek naar gekeken.
Het lijkt erop dat Omega 3-vetzuren inderdaad een bijdrage
zouden kunnen leveren aan het verminderen van gevoelens
van boosheid en ook aan het verminderen van daadwerkelijk
agressief gedrag.
gezonde voeding belangrijk voor
lichaam én geest
Uit beide onderzoeken zou voorzichtig geconcludeerd mogen
worden dat gezonde voeding niet alleen essentieel is voor
onze lichamelijke conditie, maar dus ook een belangrijke rol
kan spelen in onze psychische toestand. Henk: “Het is goed om
te letten op gezonde voeding, maar om effecten te bereiken,
moet je wel voldoende van die gezonde voedingsstoffen
binnen krijgen, en dat is lang niet altijd eenvoudig. Zo zitten
gezonde vetzuren bijvoorbeeld vooral in vis. En dat wordt door
sommige patiënten maar weinig gegeten. Misschien moeten
we daarom meer gaan werken met voedingssupplementen die
je via tabletten en dranken binnen kunt krijgen.”
vervolg
Deze en andere onderzoeksresultaten hebben ertoe
geleid dat Altrecht Aventurijn, het expertisecentrum voor
agressiemanagement, een adviesraad heeft ingesteld
die onder andere gaat kijken wat er met de resultaten uit
onderzoeken in de praktijk gedaan kan worden. Henk: “Je kunt
dan in dit geval denken aan het nog vaker zelf gaan koken
op de afdeling, het geven van voorlichting aan de patiënten
over gezonde voeding en misschien ook het verstrekken van
voedingssupplementen.”
Verder onderzoek naar het verband tussen voeding en agressie
staat hoog op het wensenlijstje van Henk. “We zouden
misschien de effecten van op maat gemaakte interventies
binnen een onderzoek kunnen bestuderen bij patiënten
die daaraan mee willen doen. Daar bedoel ik mee dat je
specifieke voedingsstoffen aan patiënten zou geven die juist
grote tekorten aan die voedingstoffen blijken te hebben, en
dan per persoon gaat kijken of ze ook minder psychiatrische
klachten en gevoelens van boosheid ervaren. Hoewel dat heel
ingewikkeld is, want er zijn natuurlijk veel meer factoren die
van invloed zijn op het ontstaan van agressie.” [A]
Alter 2 | 13 [7]

+
[8] Alter 2 | 13
5 vragen aan...
1:
Ellen ten Napel
Tekst: Ina Veenstra
ABC heeft concreet
beleid voor een gezonde
leefstijl ontwikkeld.
Waarom hebben jullie
dit gedaan?
“We merkten dat de patiënten een gezonde
leefstijl belangrijk vinden, maar daarbij aangaven
dat het hen alleen niet lukte om gezonder te
leven. Ze hadden er geen geld voor of gaven aan
daarbij steun nodig te hebben. Daarnaast speelde
dat er ook vanuit de politiek aandacht is voor een
gezonde leefstijl met het oog op kostenbesparing
in de gezondheidszorg.”
2:
Wat is er voor nodig om
beleid voor een gezonde
leefstijl te ontwikkelen,
te implementeren en
uit te voeren?
“Het Platform Leefstijl heeft in kaart gebracht
wat ABC al deed op het gebied van gezonde
leefstijl en heeft een visie en missie ontwikkeld.
Om tot resultaten te komen moet je binnen de
hele afdeling draagvlak hebben. Dat hebben
we bereikt door de medewerkers geregeld te
informeren over een gezonde leefstijl en zo
bewustwording bij hen te kweken. Support van
het management is onontbeerlijk evenals een
werkgroep waarin trekkers en een regisseur zitten
die ontwikkelingen volgen en het levensgebied
‘gezonde leefstijl’ op de agenda houden. En last
but not least: de patiënten moeten het natuurlijk
belangrijk vinden en eraan willen werken. Bij ABC
Structureel
aandacht voor
leefstijl bij
afdeling ABC
V.l.n.r: Aleece Roosen,
Annelore van Heelsbergen,
Steven Noorlander,
leefstijlcoaches bij ABC,
en Ellen ten Napel,
teammanager kliniek met
gezonde leefstijl als speciaal
aandachtsgebied.

is het net zo normaal om het over een gezonde leefstijl te hebben
als over het weer gaan volgen van een opleiding of zelfstandig
gaan wonen. We passen wel op dat we daarbij niet doorslaan.
Als je de jongeren er voortdurend op wijst werkt het averechts.”
3:
Wat doet ABC concreet
om een gezonde leefstijl
bij patiënten te bevorderen?
“De patiënten sporten altijd samen met een medewerker en
het aanbod is uitgebreid met onder meer de hardloopgroep
en boswandelingen met een gids. We organiseren jaarlijks een
leefstijlweek, met veel leuke activiteiten om dit onderwerp nog
eens extra onder de aandacht te brengen. Bij de avondmaaltijd is
een gastvrouw aanwezig, zij zorgt ervoor dat er gezond gegeten
wordt. Er komt ook een richtlijn voor voeding met do’s en don’t’s.
We kunnen bijvoorbeeld besluiten dat er bij ABC geen mayonaise
meer is. Zo voorkom je dat er iedere maaltijd opnieuw discussie
over kan ontstaan, het is gewoon voor iedereen duidelijk.
Medewerkers mogen niet meer roken in het bijzijn van de
patiënten, de rookkamers in de kliniek zijn gesloten en er is een
rookvrije zone in de tuin ingesteld. Dit beleid is met medewerkers
en patiënten tot stand gekomen. En we hebben de pilot ‘Leefstijl in
beeld’ ingevoerd.”
4:
Wat is ‘Leefstijl in beeld’?
“Het is een uitdagend coachend instrument om over leefstijl in
gesprek te komen. Aan de hand van antwoorden op vragen maak
je inzichtelijk hoe iemands leefstijl is zonder er een oordeel aan
te verbinden. Zo wordt duidelijk waar de verbeterpunten liggen.
Belangrijk is om niet te hoge doelen te stellen en te beginnen met
één doel. Door vragen te stellen aan de patiënt komt je samen tot
een leefstijlplan waarin je afspraken maakt over het te behalen
doel. De regie ligt bij de patiënt.”
5:
Hoe reageren de patiënten op jullie
aanbod voor een gezonde leefstijl?
“Ze zijn erg geïnteresseerd. Door de medicatie komen ze soms flink
aan. Niemand vindt dat leuk en het is slecht voor je gezondheid.
Ze zijn er erg over te spreken dat medewerkers mee gaan sporten,
ervaren het als heel stimulerend. Een aantal patiënten is het niet
eens met het rookbeleid, dat komt in de evaluatie aan de orde.” [A]
Tekst: Marc
Leve je eigen
leefstijl
Ooit bracht ik een bezoekje aan de
schooldokter. Ik was een onzekere prepuber
van het type nerd en in alle opzichten nogal
houterig. Zij keek me misprijzend aan. Ze vond
dat ik mijn neus uit de boeken moest halen en
meer moest gaan bewegen. Met een gevoel
alsof ik door een bus was aangereden, staarde
ik haar aan. Zo sterk was mijn ego niet in die
dagen.
Column +
Rietveld
Geestelijk verzorger Altrecht
Veel dokters hebben het tegenwoordig over
‘leefstijl’ en dan volgt een rits ge- en verboden:
niet meer roken, veel bewegen, gezond
eten, regelmatig slapen etc. Net als ooit die
schooldokter en het irriteert me nog steeds.
Waar bemoeien ze zich mee? En natuurlijk
hebben zij - heel irritant - ook gewoon gelijk:
mensen met een gezonde ‘leefstijl’ worden niet
alleen ouder, maar leven vooral ook veel langer
gezond. En ja, dat wil ik natuurlijk ook wel.
Maar dan wel graag op een manier die bij
mij past, die mijn eigen ‘stijl’ is. Wie zijn eigen
leefstijl heeft gevonden, of die nu Bourgondisch
of sober, stijlvol of rommelig is, die voelt zich
thuis in zijn eigen leven.
Zo’n stijl moet je daarom zelf ontdekken.
Liefst te midden van mensen die belangrijk
voor je zijn. Als je in verwarring bent, zoals ik
zelf ooit bij die schooldokter, dan komt een
nuchter advies niet echt binnen. Ook al is
dat advies nog zo verstandig. Maar gelukkig
zijn er meestal ook mensen die in jou durven
vertrouwen. Vertrouwen dat je met wat tijd
en aandacht zelf je eigen, unieke leefstijl zal
vinden. Of opnieuw zal vinden, als dat nodig is,
keer op keer. [A]
Alter 2 | 13 [9]

[10] Alter 2 | 13
Tekst: Bert Aben
De leefstijl
van
tante Marie
Ik hoop toch zeker wel 80 te worden en de prognoses zijn
me thans welgezind. Ik ken immers veel tachtigers in mijn
familie die opmerkelijk vitaal zijn en dat stemt me tevreden.
Een verschil is wel dat ik rond mijn 30e diverse psychoses en
op m’n 51e een hartaanval heb beleefd en altijd medicatie zal
moeten blijven gebruiken.
Wat kan ik doen? Matig alcohol gebruiken, geen drugs,
mijn gewicht in de gaten houden en mijn geest niet te veel
prikkelen met spannende zaken. Mooie voornemens maar
wat is de werkelijkheid?
Ouderen werken vaak niet meer en eenmaal zittend achter
de geraniums zakken ze nog wel eens weg in depressies.
Belangrijk om dit te voorkomen dus. Maar als het dan toch
gebeurt, is het meestal wachten op het herstel.
Nu ik de 50 ben gepasseerd, realiseer ik me dat ik van de
middelbare leeftijd naar de ouderdom kijk. Kort geleden is
tante Marie van 89 begraven. Avonden lang heb ik met haar
gesproken over leefstijl. De gesprekken ontaardden vaak
in discussies die ik glansrijk verloor. Over leefstijl valt niet
altijd te twisten. Ik moet overigens eerst nog maar eens
zorgen dat ik 89 word en dan ook nog zo gezond.
Ik noem haar dus tante Marie en na een rustperiode in het
ziekenhuis, keerde ze op 86-jarige leeftijd weer terug naar haar
eigen woning. Ze pakte haar leven weer op en reisde één à
twee keer per jaar met de cruiseboot over de oceaan.
En dan zei ik bezorgd: “Maar tante, hoe moet dat nou als je ziek
wordt.” “Dan hebben ze daar een goeie ziekenboeg,” lachte ze.
Deze winter maakte zij haar laatste kerstcruise.
Bijna 90 jaar oud.
Marie heeft veel gewandeld. Ook hoogbejaard wandelde
ze soms meer dan 20 km per dag. Wandelen met een
doel. Ze bezocht congressen en vergaderingen voor
belangenbehartiging in de GGz. Ze vond het niet alleen zinvol
om er heen te gaan, maar de andere belangenbehartigers
waren haar vrienden. De vergaderingen maakten haar blij.
Over gezondheid en leefstijl waren we het vaak oneens.
Ik was niet blij dat ze vaak nachten door breide en nauwelijks
sliep. Zij was niet blij dat ik te veel at en de weegschaal verder
doorzakte. Ik was niet blij dat ze ’s nachts in het donker

over straat liep. Zij vond dat ik veel te hard reed in de auto.
Ik vond dat ze beter zelf kon rijden, want ik begreep haar
aanduidingen niet.
Maar toen ik in oktober 2011 zelf een hartaanval kreeg, heb ik
mijn verzet tegen haar soms onbegrijpelijke leefstijl gestaakt.
Ik was immers zelf over mijn ongezonde leefstijl gestruikeld.
Tante Marie presenteerde zich als belangenbehartiger
voor patiënten en haar agenda was goed gevuld met
vergaderingen. Nu zijn vergaderingen geen bezigheden
waar iedereen van houdt. Ik denk dan bijvoorbeeld aan de
ouderen die het erg leuk vinden om de maaltijd gezamenlijk
te bereiden op een ouderenafdeling van Altrecht. Met veel
enthousiasme zien zij de gastvrouwen en vrijwilligers komen.
Toen Marie in 2011 weer terugkeerde naar haar woning,
schreef zij zich in bij een zorgcentrum. Het zorgcentrum bood
haar een eigen kamer, een recreatiezaal en alle voorzieningen
die handig zijn voor de verzorging. Maar Marie was gewend
om overal zelf voor te zorgen en omdat ze nog erg mobiel was
en eigenlijk het oude ritme van alles zelf doen nog te pakken
had, had ze er spijt van dat ze haar woning had opgezegd.
Ze heeft diverse opties op woningen genomen, maar als ik dan
vertelde dat ik ooit ook wel in dit zorgcentrum wilde wonen,
bedacht ze zich, keek nog eens op haar spaarbankboekje en
zocht dan een cruise uit.
Marie is overleden na thuiskomst van een reis naar Madeira, en
haar kennende zal ze ons vertellen dat deze reis rechtstreeks
overging in een reis naar het hiernamaals. Het hiernamaals
waarover ze altijd sprak, schreef en zong. [A]
Alter 2 | 13 [11]

+
[12] Alter 2 | 13
Wat betekent
leefstijl voor jou?
Leefstijl… het zal voor iedereen wat anders betekenen; een andere inhoud hebben.
Vandaar stelden we de vraag ‘Wat houdt voor jou persoonlijk een goede leefstijl in?
“Leefstijl is voor mij niet
alleen maar gezond bezig
zijn, maar keuzes maken.
Ik kies er soms voor om
juist wel dat patatje te
eten, dat pilsje in de kroeg
en zo mijn leven ook
vooral leuk in te richten.
Leefstijl is niet alleen maar
gezond zijn, maar jezelf
juist ook zo nu en dan
vreselijk te verwennen
met de ‘verboden vruchten
des levens’.”
Laura
“Zorg op tijd ook voor ontspanning voor jezelf en probeer
wat afstand van de problemen van je naaste te nemen die
psychisch ziek is. Je houdt het dan langer vol om hem of
haar te helpen als het nodig is. Letterlijk ruimte en tijd voor
jezelf. Dat is niet gemakkelijk, maar wel heel erg nodig.”
Margriet Mannak
De leefstijl is belangrijk voor het lichamelijk en geestelijk
welbevinden. Via de media komt er een vracht aan
gezondheidstips op ons af. Maar het zijn voor mij juist de
persoonlijke tips die me bovenal raken. Ze zijn wel eens
hard. Maar ik wimpel ze dan niet bij voorbaat af. Ik ben nu
eenmaal niet die ezel die zijn voet maar eenmaal stoot.
Bert Aben

Gezonde leefstijl?
Iedereen weet dat het leven vergankelijk is, maar daar denken
wij liever niet aan. De meeste mensen proberen ziektes te
voorkomen en de dood uit te stellen door er een gezonde
levensstijl op na te houden. Ik probeer het ook, ondanks een
aantal levenservaringen.
1) Net als iedereen, was ook mijn vader bang voor de dood. In
1997 spuugde hij wat bloed op en moest naar het ziekenhuis.
Het bleek een kleinigheid, gewoon een ontsteking aan de
luchtwegenvertakkingen; maar hij schrok zich zo rot, dat hij
sinds die dag niet meer gerookt heeft. Gewoon cold turkey!
Hij was een matige roker, maar toch vond hij het beter om te
stoppen “voor de zekerheid”. Vier jaar daarna wilde ik hem
op een avond welterusten zeggen… ik vond hem dood op
de bank, hij was gewoon in slaap gevallen. Een hele mooie
manier om te overlijden, maar een vreselijke klap voor
degenen die achterblijven.
2) Mijn vader was redelijk jong, maar een jonge leeftijd is geen
garantie voor gezondheid, of voor een lang leven. Twee
jaar na dit verlies ben ik verhuisd naar Nederland, klaar om
zelfstandig te leven, alles rooskleurig voor mij:
ik was vierentwintig en gezond! Toch kreeg ik een psychose,
plotseling was ik de voorvechter van alle nare dingen die
alleen in films bestaan.
Net als een lichamelijke ziekte, kan een psychose ook bij iedereen
voorkomen, op elke leeftijd. Men hoeft alleen de verkeerde
genen te hebben, met een paar traumatische ervaringen daarbij.
“Lekker op de fiets naar je werk en naar de
winkels, ook als het regent of hard waait.
Natuurlijk baal je als je wéér tegen de wind
in trapt en kletsnat wordt, maar het geeft je
energie en achteraf een goed gevoel dat je
niet in de auto bent gestapt.”
Ina Veenstra
Tekst: Lauretta
Column +
Tijdens mijn psychose werd ik geconfronteerd met de angst dat
ik nooit meer zou genezen. Een keer vertelde een jonge arts mij
laconiek, zonder verder uitleg: een psychische ziekte is nooit te
genezen. Ik schrok, en alle rampscenario’s speelden in mijn hoofd:
zou ik voor altijd gek blijven?
Daarna ondervond ik dat men ook stabiel kan worden, tevens
kan men leren met een ziekte om te gaan, ook door middel
van een gezonde levensstijl. Kostbare informatie! Ik was
absoluut klaar met artsen in opleiding, tot de dag dat mijn
zoon is geboren: een bevalling is zo’n natuurlijk gebeuren, dat
er geen gynaecoloog bij aanwezig hoeft te zijn, zolang er geen
complicaties optreden. De psychiater is wel gekomen en zag dat
het goed met mij ging.
Ik probeer de negatieve gedachten te onderdrukken: nare dingen
overkomen iedereen; en ik heb een redelijk gezonde levensstijl.
Maar sinds bij een dertigjarige collega, die ook moeder is en ook
gezond leeft, een zeldzame vorm van kanker is geconstateerd,
speelt er veel in mijn hoofd. Ik ben niet meer zo bang voor mijn
eigen dood, sinds de geboorte van mijn kind. Maar net als iedere
ouder, ben ik wel bang om hem alleen te laten. [A]
Lauretta blogt regelmatig
samen met vele anderen
op onze website.
Zie www.altrecht.nl/blogs
“Leefstijl begint met de wil om te
veranderen, daarna het daadwerkelijk
uitvoeren van je voornemen en
dan doorzetten. En dat laatste is het
moeilijkste. Daar moet je ondersteuning
bij hebben, een stok achter de deur.”
Piet van der Veer, cliëntenraad
Alter 2 | 13 [13]

+
[14] Alter 2 | 13
Weer slapen
zonder medicatie
Tekst: Bert Aben
Slapen deed ik
eigenlijk altijd
als een roosje.
De dagen waren
stevig gevuld met
werken op het
accountantskantoor
en ’s-avonds de
studie. Maar toen,
op mijn 31e, raakte
ik uit balans en
kreeg grote angsten
dat mijn leven in
puin zou liggen.
De ziekteverschijnselen van manische depressiviteit waren
in mijn leven gekomen. Dit ging gepaard met een fors
slaapgebrek. Samen met mijn vrouw heb ik hulp gezocht bij
de geestelijke gezondheidszorg (ggz) en daar ben ik door een
moeilijke periode heen geloodst. Na 22 jaar onderhoud ik nog
steeds een contact met een psychiater. We spreken elkaar één
keer per kwartaal.
balans
Eenmaal in behandeling kreeg ik slaapmedicatie om weer
voldoende te kunnen slapen. Ik kreeg, na 14 maanden
ziekenhuisopname, mijn leven weer redelijk op de rit.
De angstgevoelens waren nog niet geheel verdwenen,
maar het gebruik van slaapmedicatie zorgde ervoor dat
ik redelijk in balans bleef. Ik ben vrijwilliger geworden als
belangenbehartiger in de ggz en daar heb ik veel mensen
ontmoet die slaapmedicatie gebruiken.
wat helpt jou?
Het is voor iedereen belangrijk om uit te vinden wat jou helpt
om het slapen op orde te brengen. Voor veel mensen die ik heb
ontmoet was spanning de ‘trigger’ voor slaapgebrek.
Als je spanning niet goed kunt verdragen, dan moet je
zorgen dat de spanning naar een behapbaar niveau wordt
afgebouwd. In mijn situatie dus rustig vrijwilligerswerk in
plaats van te veel en te stressvol werk. En wat blijkt: Ik slik
soms 4 tot 5 maanden geen slaapmedicatie. En als ik dan
wel een pil slik, is daar ook duidelijk een reden voor aan te
wijzen. Dan heb ik bijvoorbeeld op het late uur een spannende
uitzending op televisie gezien.
Maar meestal slaap ik gewoon als een roosje… [A]
Indigo heeft cursussen voor mensen die problemen hebben met
slapen. Zie: www.indigo.nl onder ‘Cursussen en trainingen’.

Laura maakt gebruik van e-health,
hulp en ondersteuning via het internet.
Zij beschrijft wat dit haar oplevert.
Tekst: Laura
E-health in de ggz
De computer is onderdeel geworden van ons dagelijks leven.
Dit stukje tik ik op mijn laptop, mijn belastingaangifte doe
ik via het internet en ook vriendschappen zijn steeds meer
online dan offline. Een nieuwe liefde vind ik op een datingsite,
dus waarom zou ook een behandeling bij Altrecht niet via het
digitale web kunnen?
De mogelijkheden via e-health zijn theoretisch oneindig.
Het is bijvoorbeeld mogelijk om bij depressieve klachten
iemand een app te geven waarin hij of zij dagelijks zijn
stemming kan monitoren. Het is mogelijk om digitale
bestanden met ontspanningsoefeningen te geven, afspraken
te maken, je dossier in te zien, eigenlijk kan in theorie
(en vaak ook al in de praktijk) alles via het internet.
toverwoord
E-health klinkt nog als een toverwoord. Sommigen zeggen
zelfs dat het echte gesprekken helemaal kan vervangen.
Dat werkt natuurlijk lang niet altijd zo, maar extra
ondersteuning via internet is voor mij wel steeds normaler
geworden. Voor mijn behandeling kan ik namelijk te allen
tijde situaties beschrijven waarin ik het moeilijk heb en op
die manier feedback krijgen of ik het nou goed of iets minder
goed heb gedaan. Een nogal belangrijke aanvulling op mijn
gesprekken binnen Altrecht.
Ik heb behandelingen gehad zonder en met e-health.
Het voordeel van de extra digitale ondersteuning is vooral
dat ik niet ‘vergeet’ dat ik in behandeling ben. Dat gebeurde
eerder namelijk wel. Ik ging om de week naar Altrecht voor
een gesprek, moest daar in drie kwartier alles proberen te
bespreken wat er aan de hand was, ging weer naar huis en
twee weken later begon het riedeltje weer opnieuw.
Nu is het absoluut anders. Ik kan altijd online via een
handig formulier in ieder geval zelf reflecteren op iets
wat er is gebeurd. Het is voor mij ook een soort tweede
natuur geworden. Het zorgt er ook voor dat veel dingen al
zijn opgelost voor mijn eerstvolgende afspraak, zodat die
uiteindelijk zinvoller wordt. E-health is vooral een aanvulling
op mijn behandeling, maar kan voor mij nog niet offline
behandeling vervangen. [A]
Meer informatie over e-health vindt u op onze website:
www.altrecht.nl.
Alter 2 | 13 [15]

Vraag van de maand
Post
Feest
Drie weken geleden had mijn uitgever een voorjaarsaanbieding.
Ik kon mijn eigen boekjes inkopen voor de
helft van de prijs. Ik heb er een flink aantal besteld.
Eén van de kasten heb ik er voor ingeruimd. Maar ik heb
er ook flink wat uitgedeeld. Van een vriend van me in
Maastricht kreeg ik dertig adressen. Ik heb die adressen
gebruikt om er gratis een boekje naar toe te sturen.
Ik kreeg vijftien brieven en briefkaarten terug. Het was
erg leuk om de post te lezen. Weer eens wat anders dan
een brief van het ziekenfonds en de belasting.
Ik heb alle mensen mijn eerste verhalenbundel
toegestuurd: ‘Voor wie niet slapen kan’, een bundel met
vijftig korte verhalen. Ze vonden het prachtig. Het boekje
was keurig verpakt in een luchtkussenenvelop. Het viel
me op hoe leuk mensen het vinden om aardige post te
ontvangen. Dwars tegen de verdrukking van Rutte c.s.
iets aardigs doen, spreekt de mensen enorm aan. Ik kan
het u aanraden, stuur mensen een cadeautje. Van een
vriend die ik een boekje had gestuurd, kreeg ik in een
luchtkussenenvelop twee repen chocolade toegestuurd.
Echt humor.
[16] Alter 2 | 13
Elke maand stelt de cliëntenraad een
vraag aan (ex)cliënten. In maart is de
eerste vraag gelanceerd, zoals je in de
vorige Alter hebt kunnen lezen.
De resultaten hiervan zijn verwerkt en
kun je terug kijken op www.altrecht.nl >
cliëntenraden > projecten > vraag van
de maand. Ook kun je ons mailen
om de resultaten op te vragen:
vraagvandemaand@altrecht.nl.
waarom de vraag
van de maand?
Wij als cliëntenraad willen graag
meer inzicht in wat er leeft onder cliënten.
Waar zijn jullie tevreden over, wat kan beter? Door de resultaten
bekend te maken binnen Altrecht stimuleren we binnen de organisatie
het gesprek over mogelijke verbeteringen in de manier van werken.
doe je ook met ons mee?
Wij zijn benieuwd naar jullie reacties en meningen!
Antwoorden/aanmeldingen maar ook vragen of opmerkingen
kun je mailen naar: vraagvandemaand@altrecht.nl of kijk op onze
Facebookpagina: www.facebook.com/ClientenraadVanAltrecht.
Wilt u ook gratis mijn eerste boekje ontvangen, stuur dan een kaartje of een briefje
naar mijn adres. Zet daarop uw naam, adres en postcode. Dan komt het in orde:
Jan Wouters
Swellengrebel
Burg. Fockema Andreaelaan 100
3582 KV Utrecht
Van 10 oktober tot 28 november exposeert Jan Wouters zijn schilderijen in het
Domhuis in de Domkerk.
Eén van de schilderijen van Jan Wouters

Theetuin op eigen benen
Vanaf 1 maart 2013 staat De Theetuin in Zeist op eigen benen.
Om dat te vieren werd er op 27 januari een feest gegeven en afscheid
genomen van projectcoördinator Eline van Ditmarsch. Mede door
haar begeleiding groeiden de vrijwilligers in een half jaar tijd tot een
uitstekend team, dat De Theetuin zelfstandig draaiende houdt. Hubert
Rosenbaum van de cliëntenraad bezocht het feest en maakte een kort
verslag:
“Woensdagavond was het dan zover, het afscheidsfeestje van Eline.
Annabelle en ik waren er mooi om half 7 en er waren al een aantal
mensen aanwezig, voornamelijk Altrechtmedewerkers. Maar het
liep daarna goed vol met patiënten. Na een tijdje werden er twee
Stichting Zelfbeschadiging
start gespreksgroep 2013
gedichten door Gerrit voorgelezen. Daarna vertelde Ankie nog een
mooi stukje over De Theetuin en over Eline. Alle vrijwilligers kregen
een bloemetje en Annabelle en ik hebben vervolgens de boeken
‘Herstel Bestaat’ uitgedeeld. De sfeer was erg gezellig en de hapjes en
drankjes waren lekker.”
De Theetuin is een gezellige ontmoetingsplek waar patiënten van
Altrecht en hun bezoek terecht kunnen voor een kopje koffie of thee,
een frisdrankje en iets lekkers erbij. De Theetuin is open op woensdagen
donderdagavond van 18.30 uur tot 20.30 uur.
Kom eens langs. Het team van De Theetuin heet u van harte welkom!
De Landelijke Stichting Zelfbeschadiging start in het najaar van 2013 een gespreksgroep voor lotgenoten vanaf 18 jaar of ouder.
De deelname is voor mensen die leven met zelfbeschadiging en samen met ervaringsdeskundige medewerkers van de LSZ herkenning,
begrip en ervaringen willen delen. Meer informatie op de website: www.zelfbeschadiging.nl.
Alter 2 | 13 [17]

Fictie
[18] Alter 2 | 13
De test
Tekst: Carice de Wildt

Op zaterdagavond staat Carolina de Vries voor de spiegel.
Ze draagt haar gouden, korte jurkje waarin haar lange, slanke
benen zo mooi uitkomen. Vanmiddag heeft ze nog heerlijk
onder de snelbruiner gelegen en een paar melanotan-injecties
gezet waardoor het bruinen nog sneller gaat. Ze draagt haar
lange, zwarte nepwimpers en afgelopen week is ze weer bij de
kapper geweest om extra extensions te laten zetten.
Haar vader heeft er een keer een opmerking over gemaakt.
Met dat gouden jurkje zou Carolina de verkeerde types
aantrekken. Haar moeder had wel eens met tranen in haar
ogen gevraagd waarom haar dochter zich met zoveel nepheid
omhulde. Ze had een prachtige donkere huid van zichzelf.
Schitterend zwart haar en mooie, lange wimpers. Carolina had
gelukkig niet gezegd wat ze er al zo lang uit wilde flappen.
Zij waren haar echte ouders niet. Waar bemoeiden zij zich
eigenlijk mee en zij voelde zichzelf zo mooier. Maar haar
adoptieouders betaalden alles voor haar en Carolina vond het
wel makkelijk dat ze dat ook bleven doen. Zo’n baantje op de
zaterdag was niets voor haar.
Op de party’s, waar Carolina wekelijks naartoe ging, danste ze
de sterren van de hemel. Zelfs haar beste vriendinnen keken
dan jaloers toe. ‘Tja, Columbiaans bloed’, zei ze dan lachend.
Vervolgens moest ze de jongens van zich af slaan.
Niemand geloofde dat Carolina net zestien was. Ze genoot
van alle aandacht. Maar als ze ’s nachts weer op haar kamer in
het ouderlijk huis lag, huilde ze omdat ze zich intens leeg en
verdrietig voelde.
Maar die zaterdagavond kon Carolina de Vries er niet inkomen.
Ze voelde zich kotsmisselijk terwijl ze alleen nog maar water
op had. Haar vriendinnen kletsten met twee jongens.
Één ervan zocht oogcontact. Carolina draaide met haar lege
glas. Normaal gesproken zou ze groeien van alle aandacht die
ze kreeg.
Carolina was net op tijd om haar maaginhoud in het toilet
te legen. Draaiend stond ze even later voor de spiegel. Haar
make-up uitgelopen en haar lange haar plakte in haar gezicht.
Het gouden jurkje maakte haar ineens flets en lelijk.
‘Heb jij een tampon voor mij?’, hoorde ze ineens een meisje
zeggen. Carolina keek haar verdwaasd aan. Hoe lang was ze in
hemelsnaam niet meer ongesteld geweest?
Marijke en Carmen stonden ineens bezorgd naast haar.
* Dit is een fictief verhaal. Dat betekent dat gelijkenis met bestaande personen of situaties op louter toeval berust.
Carolina wilde naar huis en wel meteen. Ze stuurde haar vader
een Whatsapp dat hij moest komen.
De zondag bracht Carolina door in haar bed. Ze wilde niemand
spreken en al helemaal niet gezien worden. Ze voelde zich lelijk
en onzeker. Ze durfde haar ouders niet te vertellen waar ze
bang voor was. Één keer had ze onveilige seks gehad. Ze had
zich een slet gevoeld toen ze van het toilet afkwam. ‘Je hebt
het toch niet echt met hém gedaan?’, wilde Marijke weten.
Maar Carolina had dat gedaan wat ze altijd had verafschuwd.
Dronken seks met een anonieme jongen op het damestoilet.
Dit was nu al minstens acht zaterdagen terug.
Carolina legde een hand op haar buik. Als het echt zo was dat
er een klein wezentje in haar groeide, zou ze haar levensstijl
drastisch moeten veranderen. Geen feesten meer die doorgaan
totdat het dag wordt, geen dronken avonden met vriendinnen
en het geld dat haar adoptieouders nu gebruiken voor zonnen,
injecties, valse wimpers en extensions, moet naar de baby.
Bij de gedachte dat het kindje twee mollige armpjes om haar
nek legt en zij het hoofdje kust, wordt Carolina helemaal warm
van de liefde die haar overspoelt. Deze week gaat ze testen.
Zij wil goedmaken wat haar biologische ouders bij haar
nalieten. Een paar dagen later durfde Carolina te testen.
Op de badkamer plaste ze over het staafje en met trillende
handen wachtte ze. Ze hoopte op dat extra streepje. Ze zou
haar baby zoveel liefde kunnen geven. Met het hart in haar
keel, zag Carolina haar droom werkelijkheid worden. Ze kreeg
een kindje.
‘Ik beloof jullie dat ik mijn levensstijl ga veranderen’, zei
Carolina diezelfde avond tegen haar gechoqueerde ouders.
Haar moeder leek in de afgelopen tien minuten vijftien jaar
ouder te zijn geworden en de groeven in het gezicht van haar
vader waren dieper.
‘Ik ga voor dit kindje zorgen. Ik ben veranderd. Echt waar’,
dramde Carolina door.
‘Maar meisje’, begon haar moeder.
‘Dan niet!’, gilde Carolina ineens. ‘Ik laat het wel weghalen
of ik sta het af ter adoptie!’
Stampvoetend vloog ze de trap op. Op haar slaapkamer
pakte ze haar nieuwe iPad en Googelde op het zoekwoord
‘abortuskliniek’.
Dat zou ze leren. [A]
Alter 2 | 13 [19]

+
[20] Alter 2 | 13
Marjolein Rijken (gezondheidszorgpsycholoog) en Marie-
Jeanne Schier (systeemtherapeut) zijn beiden werkzaam bij
Rintveld en organiseren de zogenaamde brusjesgroep aldaar.
Een middag waarin broers, zussen en vriendinnen van de jonge
patiënten welkom zijn voor informatie, maar vooral ook voor al
hun vragen.
De brusjesgroep wordt georganiseerd voor de broers en
zussen en vriendinnen van patiënten binnen Rintveld tussen
de 12 en 18 jaar. Hierbij maakt het niet uit op welke afdeling
ze zitten, zowel de ambulante, interne als deeltijdpatiënten
kunnen hieraan meedoen. Dit is overigens buiten de reguliere
gezinstherapie die wordt gegeven.
boos en bang
Bij de brusjesgroep wordt standaard begonnen met een korte
inleiding en daarna staat de middag vooral in het teken van
vragen van de familie. “Vaak wordt gevraagd of een broertje
of zusje het ook kan krijgen, maar ook of ze er wat van mogen
zeggen in het gezin,” aldus Schier. “Er komen bij de broers
en zussen veel emoties om de hoek kijken. Ze zijn vaak boos
Als een pubermeisje anorexia krijgt,
is zij natuurlijk het zieke kind. Toch is
ze lang niet de enige in het gezin die
last heeft van de stoornis, ook voor
broertjes en zusjes en zelfs vriendinnen
kan het een lastige situatie zijn.
“Een eetstoornis merk je thuis zes keer
per dag.” Een dubbelinterview over
broertjes, zusjes en vriendinnen bij
Altrecht Eetstoornissen Rintveld.
Marie-Jeanne Schier (links)
en Marjolein Rijken
Broertjes
& zusjes in
de hoofdrol
of bang.” Het is overigens niet zo dat de informatie die de
therapeuten krijgen meteen wordt ingezet bij de therapie voor
de patiënt. Schier: “In principe gebruiken we de gegevens niet,
tenzij er bijvoorbeeld een noodkreet wordt gegeven. Hoe dan
ook vragen we altijd toestemming van het broertje of zusje
om de informatie te gebruiken.”
Rijken vult aan: “We merken dat het voor de broers en zussen
vooral fijn is om lotgenotencontact te hebben. Het is heel
indrukwekkend om te zien hoe er wordt meegeleefd en
meegeleden. Broers en zussen hebben soms de neiging om
ouders te ontlasten; er is namelijk een ziek kind in het gezin.
Dit is heel begrijpelijk, maar uiteindelijk helpt het niet echt.
Ook zien broers en zussen soms haarscherp dat een van de
ouders meegezogen wordt in de stoornis. Een ouder probeert
door toegeeflijk te zijn, het kind te helpen. Vaak zijn ouders bang
voor boosheid of andere heftige emoties rondom het eten.”
“Ook horen we vaak dat het contact in het gezin wordt gemist.
Iemand met een eetstoornis is niet goed bereikbaar, omdat
de patiënt juist heel erg met zijn eetprobleem bezig is, of het

eetprobleem neemt het kind bijna volledig in beslag. En heel
soms wordt een noodkreet gegeven door een broertje of zusje
dat thuis een onhoudbare situatie is ontstaan. Dat is voor ons
heel nuttige informatie. Noodkreten nemen we heel serieus.”
vriendinnen die verraden?
Ook vriendinnen van patiënten zijn welkom bij de brusjesgroep.
Volgens Rijken nemen deze een speciale plek in bij
meisjes met anorexia. “De vriendinnen ontdekken vaak dat
een meisje ziek is. Zij zien bijvoorbeeld dat een meisje haar
brood op school niet meer opeet. Er ontstaat dan vaak een
gewetensconflict, ze willen graag trouw zijn aan hun vriendin,
maar ondertussen willen ze haar ook helpen. Ook zien we dat
het meisje in eerste instantie boos is op haar vriendinnen,
omdat het voelt als verraad, maar dit draait gelukkig wel bij.
Vriendinnen zijn hoe dan ook heel belangrijk in het leven van
pubermeisjes.” Volgens Schier hebben vriendinnen nog een
andere functie: “Zeker als de meisjes ambulant behandeld
worden, en dus weer gewoon naar school gaan, zijn ze vaak
een grote steun en betrekken ze de patiënt weer bij leuke
dingen.”
De behandeling van anorexia bij Altrecht bestaat grofweg uit
twee delen. In het eerste deel gaat het vooral om lichamelijk
gezond te worden. Meisjes hebben vaak flink ondergewicht
als ze binnenkomen. Rijken: “We zien ook veel verschil tussen
broers en zussen van patiënten die in die eerste fase zitten en
broers en zussen van patiënten die al verder zijn.” De tweede
fase gaat ook om bijkomende problemen zoals een negatief
zelfbeeld of onzekerheid in sociale contacten. “We merken dat,
hoe beter het lichamelijk gaat, hoe meer ruimte er is voor dit
soort thema’s. Het meisje oogt weer gezond, maar is het juist
nog niet. Dat leggen we heel goed uit aan broertjes en zusjes.”
“Broers en zussen horen er juist in dat tweede deel heel erg
bij,” vult Schier aan. [A]
De brusjesgroep wordt drie keer
per jaar georganiseerd op Rintveld.
Kijk voor meer informatie op
www.altrecht.nl/rintveld.
Alter 2 | 13 [21]

Nieuws
[22] Alter 2 | 13
Preventie van somatische gezondheidsrisico’s
en -problemen binnen Altrecht
Psychiatrische patiënten, vooral zij die langdurig in zorg
zijn, lopen meer risico op het krijgen van gezondheidsproblemen.
Dat komt in veel gevallen door een ongezonde
leefstijl of een langdurig gebruik van psychofarmaca.
Altrecht neemt verantwoordelijkheid voor haar
patiënten door beleid uit te voeren dat speciaal gericht
is op het voorkómen van deze gezondheidsproblemen.
Inmiddels zijn op de meeste afdelingen zogenaamde
aandachtsfunctionarissen metaboolsyndroom*
benoemd. Deze medewerkers zorgen ervoor dat een
goede somatische zorg op hun afdelingen steeds onder
de aandacht blijft. Die somatische zorg bestaat voor
het grootste deel uit monitoring van risicofactoren en
leefstijlverbetering.
De landelijke antistigma-campagne mist een essentieel
onderdeel als niet ook onderzocht wordt hoe professionals in de
ggz het stigma onbewust in stand houden. In de internationale
literatuur is toenemende aandacht voor de noodzaak om naast
stigma in de samenleving, media en werk ook ‘provider-stigma’
te durven benoemen.
Ik pleit ervoor om een deel van de landelijke anti-stigmagelden
te reserveren voor een experiment binnen 1 of 2 instellingen
om het eigen aandeel in het in stand houden van stigma tot
onderwerp te nemen. Vaak is er sprake van onbewust handelen
en een goede intentie, maar soms ervaart de patiënt dit als
herstelondermijnend. Hoe kunnen we daar als ggz greep op
krijgen en hier verandering in brengen?
Tot nog toe zijn de plannen van de stichting ‘Samen Sterk Tegen
Stigma’ enthousiasmerend, maar richten zich te eenzijdig op
wat je als individu in de ggz kan doen. Dat is een kwetsbare
positie. Wat zou het sterk zijn als binnen een instelling
alle geledingen, ook het management, prioriteit geeft aan
antistigma-beleid. Zodat het individu functioneert in een
netwerk van gelijkgestemde collega’s die elkaar versterken.
commissie somatische zorg
De Commissie Somatische Zorg, die bestaat uit
psychiaters, medewerkers van de medische dienst, een
apotheker, een verpleegkundig specialist en een geriater,
bewaakt de kwaliteit van de somatische zorg binnen
Altrecht en adviseert de Raad van Bestuur. Ook formuleert
deze commissie normen voor de kwaliteit van de
somatische zorg en zorgt ervoor dat deze actueel blijven.
Meer informatie over de somatische zorg
binnen Altrecht vindt u op onze website:
www.altrecht.nl > Cliënt en familie > Somatische zorg.
* Het metaboolsyndroom is een combinatie van vier vaak voorkomende
aandoeningen, te weten een hoge bloeddruk, suikerziekte, verhoogd
cholesterol en overgewicht (Bron: wikipedia).
Spiegeljuwelen: over stigma in de GGZ
Samen met onder andere Saxion Hogeschool, de Universiteit
van Humanistiek en ervaringsdeskundigen hebben we een
eerste projectvoorstel uitgewerkt, genaamd ‘Spiegeljuwelen’.
In dit project willen we een jaar lang via events, trainingen,
creativiteit en lezingen een traject starten om ons bewust
te worden hoe we als ggz zelf ook bijdragen aan stigma, hoe
dat herstel kan belemmeren en wat we zelf kunnen doen om
hier verandering in te brengen. Niet op een beschuldigende
toon, maar via creatieve, inspirerende activiteiten binnen alle
divisies van een instelling. Met een nulmeting vooraf en een
effectmeting achteraf. Zodat succesvolle ervaringen kunnen
worden herhaald in andere instellingen. Het kan het effect van
herstelondersteunende zorg vergroten en een internationale
primeur opleveren.
Welke pionierende instelling wil met ons hierin verder
meedenken voor 2014 of 2015? Belangstelling? Neem dan
contact op met Sonja Nijon via stichting@zelfbeschadiging.nl
Sonja Nijon, medeoprichter Landelijke Stichting
Zelfbeschadiging en projectleiding www.metmijallesgoed.nl.

Begeleid reizen:
laagdrempelige en
betaalbare vakanties
‘Begeleid reizen’ is een cliëntgestuurd initiatief met een glimlach.
Wij organiseren laagdrempelige en betaalbare vakanties en hebben
voor ieder wat wils. Bij alle vakantie is begeleiding aanwezig.
Iedereen met een CIZ-indicatie groep kan mee. We verwachten
dat je zelfredzaam bent en een handje meehelpt.
meer inFormatie:
Begeleid reizen: 06 - 46 27 44 93 of 030 - 695 92 93;
bereikbaar: maandag t/m donderdag van 10.00-15.00 uur
en vrijdag van 10.00-12.30 uur.
E-mail: begeleidreizen@gmail.com; l.meijer@kwintes.nl
Alter 2 | 13 [23]
✄
Antwoordkaart
Wilt u Alter gratis op uw thuisadres ontvangen of heeft u een
vraag/reactie? Mail dan naar alter@altrecht.nl met uw naam
en adresgegevens, of doe deze antwoordkaart op de post.
Naam:
Adres:
Postcode:
Plaats:
Ik wil Alter gratis op mijn thuisadres ontvangen
Ik heb een vraag/een reactie op Alter:

+
Nieuws van de Cliëntenraad
Ben jij het
ontbrekende
puzzelstukje?
Altrecht, redactie Alter
Afdeling Marketing en Communicatie
Antwoordnummer 4606
3720 ZC DEN DOLDER
[ Postzegel niet nodig ]
De cliëntenraad
van Altrecht
zoekt
nieuwe leden
we zijn op zoek naar:
1. Raadsleden, die in de cliëntenraden
op niveau van strategie en beleid op
hoofdlijnen willen meedenken en
meebeslissen.
2. Projectmedewerkers, die een bijdrage
leveren aan de verschillende lopende
projecten. Zoals bijvoorbeeld Wensenboom,
Sport, Ervaringsdeskundigheid.
3. Interviewers, om cliënten in klinieken en
deeltijdgroepen te bezoeken en met hen in
gesprek te gaan over de kwaliteit van zorg.
Inlichtingen kunnen worden ingewonnen
bij Pieter Stapels, coach-ondersteuner
van de Cliëntenraad.
Telefoon: 06 - 51 85 87 59
E-mail: p.stapels@altrecht.nl.
Of kijk op www.altrecht.nl/clientenraad
[24] Alter 2 | 13