Leerstoflijnen lezen beschreven - Slo

Bij het beschrijven van mogelijke leerstoflijnen voor het domein lezen zijn allerlei keuzes
gemaakt. In dit hoofdstuk worden die keuzes toegelicht en verantwoord.
Er liggen verschillende algemene principes aan de basis van de leerstoflijnen. Het gaat om
met elkaar samenhangende ontwikkelingen, namelijk om de cognitieve ontwikkeling van
kinderen, om hun taalontwikkeling en om een toenemende complexiteit van de leestaken.
In de eerste paragraaf worden deze algemene principes kort beschreven. Juist omdat bij
kinderen in de basisschoolperiode verschillen in cognitieve ontwikkeling en in taalontwikkeling
groot zijn, focussen we op het onderwijsaanbod.
De leesvaardigheidsniveaus die leerlingen bereiken, worden in het Referentiekader beschreven
aan de hand van drie overkoepelende kenmerken: de leestaken die leerlingen uitvoeren,
de kenmerken van de teksten die ze lezen en de kenmerken van het uitvoeren van de
leestaak. Dezelfde indeling gebruiken we ook om het onderwijsaanbod in leerstoflijnen te
beschrijven. In de drie volgende paragrafen komen ze achtereenvolgens aan bod. Paragraaf 2.2
geeft een beschrijving van de leestaken. In welke context voeren leerlingen leestaken uit? Wat
is belangrijk in die context? En om welke leestaken gaat het precies? In paragraaf 2.3 gaat het
om kenmerken van teksten die leerlingen lezen. Over welke onderwerpen gaan die teksten?
Wat voor structuren hebben die teksten? Hoe is de stijl? Wat kunnen we zeggen over de relatie
tussen woord en beeld? En wat zijn specifieke kenmerken van de verhalen en gedichten die
leerlingen lezen? De kenmerken van de taakuitvoering komen in de laatste paragraaf aan de
orde: wat vraagt het uitvoeren van een leestaak van ze? Conform de indeling in het Referentiekader
gaat het hier om leestechniek en woordenschat van leerlingen, om begrijpen, interpreteren
en evalueren van teksten, om studietechnieken, en om opzoeken van informatie.
2.1 Principes die ten grondslag liggen aan de leerstoflijnen
Globaal zijn er twee, met elkaar samenhangende en elkaar aanvullende principes, die ten
grondslag liggen aan de leerstoflijnen: de kwaliteit van de uitvoering van de leestaak,
samenhangend met cognitieve ontwikkeling in het algemeen en taalontwikkeling in het
bijzonder, en de complexiteit van taaltaken, samenhangend met het begrip ‘afstand’ in de communicatieve
situatie. Met andere woorden: naarmate de cognitieve ontwikkeling en de taalontwikkeling
van kinderen verdergaan, neemt de kwaliteit van hun lezen toe, en hoe groter de afstand in de
communicatieve situatie, bijvoorbeeld tussen voorkennis van de lezer en de informatie in de tekst,
hoe lastiger een leestaak is. We lichten beide principes toe. Eerst gaan we in op de cognitieve
ontwikkeling, vervolgens op de taalontwikkeling en dan op de complexiteit van taaltaken. Ten slotte
bespreken we wat leerstoflijnen lezen kunnen inhouden, gevolgd door de kenmerken waarmee het
domein lezen in het Referentiekader beschreven wordt. Deze kenmerken zijn ook het vertrekpunt bij
het uitwerken van de leerstoflijnen lezen.
23