Download de nota [PDF, 38 blz., 440 kB - VKW

0
Wat moet een bedrijf doen dat actief is in een corrupt land?
Als het bedrijf er blijft zal het voortdurend door ngo’s op de
vingers getikt worden. Niettemin draagt het bedrijf ondertussen
bij aan de welvaart en de ontwikkeling van het land.
Ofwel moet het bedrijf wegtrekken uit het land om geen
imagoprobleem te krijgen. Door weg te blijven uit het land
wordt er geen welvaart gecreëerd en krijgt het land geen enkele
prikkel om uit de corruptie te treden. Typevoorbeelden
zijn Shell in Nigeria of de Westerse bedrijven die het Irakregime
van Saddam Houssein illegaal steunden tijdens het
handelsembargo. Een VN-rapport noemde 2000 bedrijven bij
naam waaronder notoire MVO-pleitbezorgers als Siemens
en Janssen Pharmaceutica .
Wat met kinderarbeid in de Aziatische landen? Vaak zorgen de
kinderen er voor de enige inkomsten die een gezin heeft. Dat
eenzijdig afwijzen zorgt evenzeer voor sociale drama’s. Het
Westen heeft ook zijn industriële revoluties verteerd alvorens
sociale modellen uit te tekenen. Zo’n processen nemen
tijd en kunnen niet hardleers afgedwongen worden. Daarbij
moet opgelet worden dat het Westen geen verkapt protectionisme
doorvoert door onredelijke sociale eisen te stellen.
Een Westers textielbedrijf heeft er alle belang bij om de kar
van sociale verplichtingen in Aziatische landen te trekken.
Een verbod op kind-onvriendelijk textiel komt een Westers
bedrijf zeker ten goede. Het zal zijn marktaandeel handhaven
of verbeteren. Maar die sociale bekommernis heeft niets
met MVO te maken, wel met protectionisme pur sang.
Het dilemma van de stakeholders. Hoe breed reikt hun territorium?
Is een nog ongeboren generatie ook een stakeholder?
Moeten alle leveranciers aan dezelfde voorwaarden voldoen?
Is een stakeholder van een stakeholder ook een stakeholder?
De dumping van het olieboorplatform Brent Spar in
1995 is een goed voorbeeld. Gedurende maanden werd oliegigant
Shell bestookt voor zijn plannen om de Brent Spar aan
42 Dierckx, L. (2005).
de Schotse westkust in zee te dumpen. Op aangeven van
Greenpeace werd het ganse continent gemobiliseerd tegen
die intentie. Het tuig moest volgens Greenpeace terug aan
land worden gebracht om daar ontmanteld te worden. Na
verloop van tijd bleek echter dat een dumping nog de meest
verantwoorde oplossing was. Een ontmanteling zou veel grotere
gevolgen voor het milieu gehad hebben. Ook Greenpeace
was daarvan op de hoogte maar kon die boodschap onmogelijk
aan zijn achterban, zijn eigen stakeholders, verkocht krijgen.
Het tuig moest kostte wat het kost ontmanteld worden
enkel voor de perceptie. Het illustreert dat stakeholders van
stakeholders niet noodzakelijks elkaars vrienden zijn.
Wat met de oneerlijke concurrentie uit de sociale economie?
Sociale economie is een marktsegment dat meestal door de
overheid financieel gesteund wordt. Projecten om kansarmen
op de arbeidsmarkt te integreren of ecologische producten
een weg naar de winkelrekken te helpen banen, kunnen
vaak op de overheid rekenen. Bedoeling is om ze een kans te
geven in een marktsysteem waar ze in normale omstandigheden
meteen zouden uitgekegeld worden. Dikwijls gaat
het om projecten die zonder subsidie moeilijk economisch
leefbaar zouden zijn. De discussie ter zake omvat zowel argumenten
pro- als contra de stelling van de oneerlijke concurrentie
. Eén ding staat buiten kijf: bedrijven uit de sociale
economie moeten, net zoals reguliere bedrijven, aan
marktconforme prijzen werken. Subsidiëring mag de aanleiding
niet vormen voor prijsbradering.
Misschien houden die vragen en dilemma’s het onderwerp
levend. Een afgemeten doel voor ogen houden is zelden
haalbaar, de nul-procent-emissie is een utopie, maar het
denkproces is belangrijk. Het proces is belangrijker dan het
resultaat. Het trekt mensen over de schreef en in het beste
geval houdt het een levenslange waakvlam in stand.
43 Het KoffieKan-verhaal (blz. 19) bevat een aantal valabele argumenten in verband
met enkele oneerlijke aspecten uit de sociale economie. Daarentegen mag echter
ook niet uit het oog verloren worden dat flink wat subsidie van de overheid in feite
loonsubsidie is ter compensatie van het productiviteitsverlies dat werken met
mensen uit de kansengroepen met zich meebrengt. Daarbij denken we in de eerste
plaats aan de sociale en beschutte werkplaatsen.