Nov. nr 86 - Oud Bennekom

coóperatieve zuivelfabriek Concordia in Ede, maar richtten een eigen zuivelÍabriek op, de
Hoop.Yan Eck noemt als reden: "De Bennekomse boeren vormden een groep van tamelijk
welgestelde boeren, die graag zelf heersen en het niet kunnen uitstaan de zeggenschap met
de kleine Veluwse boer te moeten
delen." (blz.41). Wanneer de landschapsarchitect
Bijhouwer in het
midden van de jaren vijftig een
beschrijving geeft van de zandrug
in de Kraats, zegt hij het volgende:
"Daarlangs verheft zich een serie
der grootste boerderijen in de
gehele streek. De families, die hier
wonen, behoren tot de leiders der
landbouworganisaties van de Zuid-
Veluwe; hun plaats in cÍe maatschappij
laat zich het beste vergelijken
met die van de scholteboe-
ren in de Achterhoek en Twente."
(Een Veluws Dorp, blz. 82).
Deze boerclerij is nog in bedrijf, binnen de bebouwde kont, aan
de Halderbrinkweg te Bennekom. (íoto Ad Nooij)
En verder
De geschiedenis van de landbouw in de CelderseVallei is een geschiedenis van toenemende
natuurbeheersing, toenemende specialisering en toenemende commercialisering. Zoals uit
het voorgaande duidelijk is geworden, hebben boeren zich steeds aangepast aan veranderde
omstandigheden. Boeren zijn daarbij ongetwijfeld eerder bedachtzaam dan overmoedig te
werk gegaan. Dat heeft hun vaak het verwijt opgeleverd daï zij conservatief zouden zijn.
Zo meenden de liberale Verlichtingsdenkers van het begin van de 19e eeuw dat de boeren ten
onrechte vasthielden aan de gemeenschappelijke exploitatie van de gemene gronden.
Ook kregen in het begin van de 20e eeuw de boeren van landbouwvoorlichters te horen dat
zij de zaken anders moesten aanpakken. Toen op advies van de Staatscommissie van I906
de Rijksvoorlichtingsdienst werd opgericht en ook het landbouwkundige onderwijs en onderzoek
een extra stimulans kreeg, onderstreepten de nieuwe voorlichters het belang van hun
taak door alom te verkondigen dat de situatie in de landbouw aan het eind van de l9e eeuw
in een deplorabele situatie verkeerde en dat de boeren veel extra scholing nodig hadden.
Sindsdien bestaat de mythe dat de eigenlijke geschiedenis van de landbouw pas begonnen
zou zijn in de 20e eeuw, dat er toen pas sprake was van mechanisering, rationalisering en
commercialisering. Sindsdien bestaat ook de mythe dat de landbouw in deze streken tot aan
de 20e eeuw gericht zou zijn geweest op zelfvoorziening. De geschiedenis toont echter een
geheel ander beeld.
Maar de geschiedenis heeft niet alleen een verleden, maar rolt ook door naar de toekomst.
Aan het eind van de 20e eeuw heeft de Iandbouw in de CelderseVallei opnieuw te maken
met een aantal problemen die vragen om creatieve oplossingen. De ongekende mate van
specialisatie en schaalvergroting in de varkenshouderij- en pluimveesector stelt ons voor
vragen op het terrein van milieubelasting, dierenwelzijn, en dierziektebestrijding. Ook zien
we dat door bedrijfsbeëindiging veel fraaie oude boerderijen hun agrarische functie verliezen.
Dikwijls worden deze boerderijen omgebouwd tot luxe woonhuizen, maar niet zelden krijgt
de boerderij een niet-agrarische bedrijfsfunctie. Een ander probleem is dat in de Celderse
Vallei veel agrarische bedrijven in feite te klein zijn om zich staande te houden in een eco-