Jaarverslag 2012 - Advies- en Klachtenbureau Jeugdzorg

Inleiding
Al meer dan veertig jaar staan vertrouwenspersonen voor cliënten in de jeugdzorg klaar met alle
aandacht, expertise en oplossingen. Onze werkwijze daarbij blijft onveranderd en we zien dat het
werkt: de cliënt wordt aangemoedigd wat de cliënt zelf kan doen ook door de cliënt zelf gedaan
wordt. Immers vanuit het AKJ vinden we het belangrijk dat de cliënt zelf de regie houdt, dan wel
weer krijgt. De functie van vertrouwenspersoon is van zeer veel toegevoegde waarde, juist
wanneer er nog geen sprake is van een formele klachtenprocedure.
En dat delen we inmiddels met velen, waaronder bijna alle voormalige 2e kamerleden (dd. 5 juli
2012). Dit heeft geresulteerd in de motie Dijsselbloem c.s. inzake onafhankelijk vertrouwenswerk
voor alle cliënten van de nieuwe Jeugdwet in opdracht van de overheid (zie bijlage).
Vandaaruit is een onderzoek door het Transitiebureau (VWS, V&J en VNG) door BMC gestart om te
verkennen hoe deze functie nu en in de toekomst ingebed kan worden als opmaat van de transitie
naar gemeenten.
Tevens heeft deze motie de inspraakreacties vanuit veel organisaties gevoed, waardoor de eerste
tekst daaromtrent in de nieuwe conceptwet wordt aangepast, namelijk dat gemeenten moeten
zorgdragen voor de inkoop van onafhankelijke vertrouwenspersonen voor alle cliënten die onder de
Jeugdwet vallen.
Voor onze en toekomstige cliënten hebben we het belang van een goede rechtspositie en de
ondersteuning daarbij in ieder geval van borging voorzien. In 2013 volgen wij de uitwerking in wet-
en regelgeving op de voet alsook de wijze van implementatievoorstellen aan gemeenten. In onze
inspraakreactie hebben we de wetgever voorzien van bruikbare wetsartikelen en AMvB’s.
Want veel cliënten in de jeugdzorg en straks ook de nieuwe cliëntgroepen in de nieuwe Jeugdwet
(Jeugd GGZ en jeugd VG) hebben te maken met drang en dwang. Overheidsingrijpen of dreiging
daartoe volstaat alleen als de rechtspositie en ondersteuning daarbij goed is geregeld. En vooral
ook als de uitgangspunten daarbij daadwerkelijk uitgevoerd kunnen worden: bereikbaar,
beschikbaar, toegankelijk, laagdrempelig, met kwaliteit en efficiënt.
Is het vertrouwenswerk voor cliënten nu transitieproof? Nee, veel zaken dienen nu door anderen
besloten en wettelijk en/of in modelverordening ingericht te worden. We zien daartoe veel
mogelijkheden en zullen input blijven leveren en de interne kwaliteitseisen blijven aanscherpen.
Gegeven de bevindingen van de commissie Samson en het feit dat meer dan 500 cliënten ten
opzichte van 2011 met gelijkblijvende formatie 500 cliënten zijn bijgestaan, lijkt dat geen
overbodige luxe. Ook niet in een tijd van recessie, waar we juist naar besparingen zoeken om extra
werk te vermijden en te moeten bekostigen. En ook vanwege de weer hoge tevredenheid over onze
dienstverlening, waardoor cliënten daadwerkelijk een oplossing met de jeugdzorg vinden.
Alle argumenten die al vóór 2012 zijn benoemd om deze noodzakelijke en vruchtbare
ondersteuning aan cliënten in de jeugdzorg voort te zetten, hebben we doorgegeven aan alle
overheidslagen, waaronder ook de gemeenten. Zij moeten doordrongen worden van 1) dit
fundamentele recht bij overheidsingrijpen en 2) de toegevoegde waarde voor de cliënten en
instellingen (kwaliteitsverbetering). Daarbij is nog een langere weg, dan voorzien, te gaan. Bij de
transitie zijn namelijk zoveel partijen betrokken, dat dit onderdeel (waarop zelfs een duidelijke
motie is aangenomen), niet in de veelheid van taken en agenda’s verdwijnt.
Vanwege de kleine deelmarkt waarin het vertrouwenswerk plaatsvindt, pleiten we bij alle
overheidslagen ook voor het centraal aanbieden van deze functie, conform ggz-model. Daar vinden
we graag de juiste partners bij die ook vanuit een bekwame professionele hoedanigheid het werk
verrichten en waar nodig het met elkaar opnieuw uitvinden. Het AKJ is daar inhoudelijk en
organisatorisch klaar voor en heeft de focus op die toekomst gericht. In 2012 zijn stappen
ondernomen met collega-organisatie verkenningen uit te voeren hoe het vertrouwenswerk nu en in
de toekomst beter kan samenwerken. Mede vanwege de diverse conceptwetten in de zorg en de
uitgestelde rapportage van het BMC onderzoek, merken we dat er eerst duidelijkheid moet komen
AKJ Jaarverslag 2012: Transitieproof?
2