Handleiding Scenariomodel Basisonderwijs - sbo Sectorbestuur ...

2 Scenariomodel Basisonderwijs
Het scenariomodel biedt scholen en besturen de mogelijkheid om een leerlingenprognose te maken voor
de korte termijn en desgewenst enkele alternatieve scenario’s door te rekenen. Daarnaast biedt het model
de mogelijkheid om een raming te maken van de toekomstige formatie (in FTE en GELD). De focus ligt
daarbij op de korte termijn (4 à 5 jaar). In het vervolg van dit hoofdstuk gaan we hier nader op in en
schetsen we in grote lijnen hoe het model werkt.
2.1 Leerlingenprognose
Voor het opstellen van leerlingenprognoses sluiten we in grote lijnen aan bij het Programma van Eisen
voor leerlingenprognoses (PvE) van de VNG. Vertrekpunt is de prognose voor de korte termijn, uitgaande
van doorstroomfactoren 1 . Deze systematiek is geldig voor een periode van (max.) vijf jaar, en gaat uit van
aannames over instroom van leerlingen en de doorstroom.
Instroom – De instroom van leerlingen wordt gedefinieerd als het aantal 4-jarigen in het
basisonderwijs. Op basis van gegevens over de herkomst van leerlingen wordt eerst het
belangstellingspercentage voor een school in een bepaalde buurt bepaald 2 . We gaan daarbij uit
van de leerlingengegevens van 1 oktober 2011, en veronderstellen (in eerste instantie) dat de
belangstelling de komende jaren ongewijzigd blijft 3 . Omdat we voor de bouw van het
scenariomodel geen microdata konden gebruiken, zijn gegevens gebruikt over de
onderwijsdeelname in de leeftijdsklasse van 4 t/m 7 jaar. Op basis van deze ‘geaggregeerde’
gegevens en gegevens uit de meest recente bevolkingsprognose van het Planbureau voor de
leefomgeving 4 (PBL) is een prognose gemaakt van de toekomstige instroom van 4-jarigen.
Doorstroom – De doorstroom van leerlingen wordt bepaald aan de hand van telgegevens uit
het verleden. Daarbij wordt onderscheid gemaakt naar leeftijd. Op basis van de telgegevens
worden eerst zogenaamde doorstroomfactoren berekend. Deze geven aan welk deel van de
leerlingen één jaar later nog op de school zit 5 . Bij het berekenen van de doorstroomfactoren
gaan we uit van gegevens op instellingsniveau (brin). Voor scholen met meerdere vestigingen
hanteren we dus één set van doorstroomfactoren, en geen vestigingspecifieke factoren. De
voornaamste reden hiervoor is de statistische betrouwbaarheid. Tabel 2.1 laat zien hoe de
doorstroomfactoren zijn berekend.
Bij het opstellen van de leerlingenprognoses wordt rekening gehouden met het aantal gewichtenleerlingen.
We gaan daarbij uit van de verdeling op 1 oktober 2011 (per cohort) en veronderstellen dat
voor de toekomstige instroom een zelfde verdeling geldt als voor het aantal 4-jarigen in 2011. In afwijking
van het PvE gaan we in het scenariomodel uit van cohortspecifieke cijfers, en niet van een ‘schoolfactor’
die het verschil tussen het aantal gewogen en ongewogen leerlingen uitdrukt. De voornaamste reden voor
deze afwijkende aanpak is dat het aandeel gewichtenleerlingen verschilt per geboortecohort, en het
daarom ook beter is om het leerlingengewicht te laten ‘meelopen’ in de raming.
1
VNG (1999) Programma van eisen voor leerlingenprognoses. www.vng.nl/documenten/co_lbr_99_136bijl2.htm
2
Voor het opstellen van leerlingenprognoses is gebruik gemaakt van leerlingengegevens afkomstig van DUO en
gegevens over de zogenaamde basisgeneratie afkomstig van het CBS. Bijlage A gaat hier verder op in.
3
In het scenariomodel gaan we uit van de telgegevens van 1 oktober en het aantal 4 jarigen op 1 januari daarop
volgend.
4
PBL (2011) Regionale bevolkingsprognose 2011-2040. Den Haag.
5
In het PvE wordt de doorstroom omschreven als: “het relatieve verschil tussen de omvang van een leeftijdsgroep
leerlingen in een bepaald jaar en de omvang van een leeftijdsgroep lager een jaar eerder”.
4 - scenariomodel basisonderwijs 2011-12