Slaaf 2 2010-2011 - Universiteit Gent

delijk aan meer naar het oosten van Rusland moest opschuiven daar het in het
Westen al druk bevolkt was. Zo heb ik het althans begrepen van de vrouwelijke - ik
doe dit al jaren en spreek daarom zo monotoon mogelijk - gids. Fotograferen was
trouwens enkel tegen betaling toegestaan...
Naast de vele restanten uit de kampen, hangen er in het museum ook een heel aantal
foto's en schilderijen. Zo is er een foto waarop mannen te zien zijn, die een kanaal
graven. Hierbij vertelde de gids me over een jongeman van nauwelijks een jaar of 20,
die ook naar het kamp was gestuurd en er zich van bewust was dat hij het zware
fysieke werk niet zou uithouden. Aldus had hij besloten zichzelf werkonbekwaam te
maken. Of het werkelijk zijn bedoeling was zijn volledige hand af te hakken of slechts
enkele vingers, is onduidelijk, maar haast zonder emotie toonde de gids hoe zijn volledige
hand langzaamaan blauwer werd en nog even spartelde, en hoe de blauwkleurige
tatoeage op zijn hand stilaan in het niets verdween door het blauwer worden van
zijn hand... Dat was de eerste keer dat me een halfmenselijk,
half-dierlijk "Argh!" ontsnapte...
En op een tweede hoefde ik niet lang te wachten. Na de
mini-rondleiding in het museum, liet de gids me een
nagebouwde barak zien, die een вагончик wordt genoemd
(een wagonnetje), door de op de Russische treinen
gelijkende inrichting ervan. Als we de vergelijking
doortrekken, zou hier plaats zijn voor 8 personen. Maar
niets is minder waar, het aantal kon oplopen tot 50 man
in één вагончик. Iedereen lag over elkaar heen en weer te rollen om toch maar een
beetje warmte te hebben, want met één kacheltje bij temperaturen tot -40 graden...
En als het voorkwam dat men op een schuurzolder moest overnachten, werd er bijna
gevochten om zo veel mogelijk naar het midden toe te liggen...
En dan moest het ergste nog komen: de isoleercel. Niet alleen de reconstructie van de
cel doet een mens huiveren, maar ook de zogenaamde redenen waarom iemand er
kon in belanden en voor hoelang. Al is dat laatste relatief, want langer dan een tweetal
weken hield men het doorgaans niet uit en liet men het leven. Overdag was het
niet toegestaan te zitten. Zelfs een beetje steun zoeken tegen de muur werd genadeloos
afgestraft met fysiek geweld. En het kamertje is amper anderhalve vierkante
meter groot. Voor de nacht kreeg men een houten plank (die uiteraard niet eens groot
genoeg is voor een mensenlichaam). Redenen waren er te over: te lage productiviteit
bij het werk, te laat zijn met het zich klaarmaken na het weksignaal,... En toen deed
de gids het luik van de metalen deur open en kreeg ik de volgende beelden voor ogen:
En dit was dan het einde van
een bewogen bezoek aan het
Goelag-museum, eentje dat
ik niet gauw zal vergeten...
Maarten Van Tieghem
De Slaaf - academiejaar 2010-1011 - nr. 2 (december)
39