Prestatiebescherming - Hoofdstuk 6 ... - Dick van Engelen

Hoofdstuk 6: Mogelijkheden tot prestatiebescherming
geheel niet zichtbaar is, maar deze alleen door een typische lichaamshouding
herkenbaar wordt afgebeeld, deze bescherming op zijn plaats is. 134 In het verlengde
daarvan ligt dat eenzelfde bescherming evenzeer op zijn plaats is wanneer een verzilverbare
populariteit wordt geëxploiteerd door het gebruik van iemands naam, al dan
niet in combinatie met een afbeelding van diens gelaat of een typische lichaamshouding.
135
Voor het toekennen van een negatieve reflexwerking aan het portret-vereiste van
art. 21 Aw lijkt geen reële grond aanwezig. Noch in de wetsgeschiedenis van art. 21
Aw, noch in de rechtspraak van de Hoge Raad kan daarvoor een argument gevonden
worden. Integendeel, in het Schaep met de Vijf Pooten-arrest 136 stelde de Hoge Raad
de populariteit van bepaalde personen en de mogelijkheid tot exploitatie daarvan
voorop, zodat ook om die reden niet goed valt in te zien waarom de geboden
bescherming beperkt zou dienen te zijn tot het exploiteren van die populariteit enkel
door middel van het portret. Het lijkt dan aangewezen om een dergelijk individu in
beginsel het recht te verlenen zich tegen iedere vorm van exploitatie van zijn populariteit
te verzetten, ongeacht of dat door middel van zijn portret, zijn naam of anderszins
geschied. 137
B. VERZILVERBARE POPULARITEIT?
In 't Schaep met de Vijf Pooten-arrest 138 erkende de Hoge Raad dat personen met een
`verzilverbare populariteit' zich in beginsel kunnen verzetten tegen de exploitatie van
hun portret. De Hoge Raad overwoog in dat arrest dat er sprake is van een `redelijk
belang' in de zin van art. 21 Aw wanneer de populariteit van de geportretteerden,
verworven in de uitoefening van hun beroep, van dien aard is, dat een commerciële
exploitatie van die populariteit door enigerlei wijze van openbaarmaking van hun
portret mogelijk wordt.
134 Vgl: HR 30 oktober 1987, NJ 1988, 277 (Naturisten) en Polak, 1990, p. 102; Spoor/Verkade, 1993, nr 185.
135 De rechtbank Den Haag hanteerde in zijn vonnis van 16 mei 1986 in de zaak Nederlands Zuivelbureau/Nederlands
Elftal (IER 1986, nr 56, p. 120) terzake van het gebruik van de namen van de spelers van het Nederlands
Elftal (voetbal) ook de door de Hoge Raad in 't Schaep-arrest gebruikte formuleringen. In eerdere uitspraken
van de lagere rechter over het portretrecht werd overigens ook veelal een verbod terzake van het gebruik van
de naam van de betrokkene gegeven: Pres. Den Haag, 17 februari 1965, BIE 1966, nr 14, 44, m.n. v.d. Zande
(Donners); Pres Den Haag, 7 december 1965, BIE 1966, p. 240 (Feyenoordspelers).
136 HR 19 januari 1979, NJ 1979, 383 ('t Schaep met de Vijf Pooten).
137 Zie ook: Pres. Den Haag, 17 februari 1965, BIE 1966, nr 14, p. 44 (Donners); Pres Den Haag, 7 december
1965, BIE 1966, p. 240 (Feyenoordspelers); Rb. Den Haag, 16 mei 1986, IER 1986, nr 56, p. 120 (Nederlands
Zuivelbureau/Nederlands Elftal).
138 HR 19 januari 1979, NJ 1979, 383 ('t Schaep met de Vijf Pooten).
212
Van Engelen – Prestatiebescherming - 1994