Indicatoren voor duurzaam watergebruik op ... - Meetjesland.be

4. Waterkwaliteit: toestand en evolutie
productie met zich mee, en zorgt tevens voor een voortschrijdende kwaliteitsvermindering
van het water en een daling van de biodiversiteit. Soorten die kenmerkend zijn voor
voedselrijk (eutroof) water verdringen oligotrofe soorten en bepaalde algen komen massaal
tot bloei, vooral in stilstaande of traagstromende wateren.
Ook macrofyten kunnen door eutrofiëring tot massale ontwikkeling komen. In eutrofe wateren
kunnen bovendien bij een ammoniumgehalte van 5 mg/l (grenswaarde basiskwaliteit), een
pH van 8 à 8,5 en een temperatuur van 20°C ammoniakwaarden van 0,2 tot 0,6 mg/l
ontstaan die voor vrijwel alle vissoorten letaal zijn. De aanwezigheid van nutriënten in het
grondwater kan een nadelige invloed hebben op vegetaties in voedselarme (natuur)gebieden
waar dit grondwater opkwelt. Dit kan verruiging (met een verlaging van de diversiteit) tot
gevolg hebben. Dezelfde nadelige effecten kunnen optreden bij overstroming van valleien
met eutroof beek- of rivierwater.
Zware metalen en organische microverontreinigingen kunnen het water acuut giftig maken
voor bepaalde organismen, waardoor het biologisch evenwicht verstoord wordt. Verder
moeten ook chronische effecten, bv. mutagene en carcinogene effecten in rekening gebracht
worden. Bepaalde verbindingen, bv. gechloreerde koolwaterstoffen zoals DDT of PCB's,
hebben de eigenschap om zich op te stapelen in vetweefsel. De concentratie van dergelijke
bioaccumulerende stoffen neemt toe naarmate een hoger trofisch niveau in beschouwing
genomen wordt. De concentratie stijgt dus van ongewervelden naar vissen en visetende
vogels (biomagnificatie).
Koelwater kan in vele opzichten schade berokkenen aan het aquatisch ecosysteem. Zo kan
de onttrekking van water reeds negatieve gevolgen hebben doordat bepaalde organismen
worden meegezogen of gekwetst aan roosters. Het lozen van het opgewarmde water leidt tot
een hittestress en het afsterven van hittegevoelige organismen. Thermofiele organismen
(met inbegrip van exotische soorten), en pathogenen gaan daarentegen sneller ontwikkelen.
Ook de microbiële groei wordt gestimuleerd, wat leidt tot een snellere afbraak van organisch
materiaal en een extra daling van het zuurstofgehalte.
Extreme pH-waarden kunnen worden vastgesteld tijdens algenbloei in stilstaande of
traagstromende wateren (hoge pH) of bij van nature zure waterlopen in de Kempen (lage
pH). Bij extreem lage pH-waarden kunnen slechts een beperkt aantal organismen overleven
(acidofielen). Kempische vennen, gelegen in base-deficiënte zandgronden, hebben een lage
bufferende capaciteit en vertonen een aantoonbare verzuring als gevolg van de depositie
van zwavel- en stikstofhoudende verbindingen vanuit de lucht. Deze verzuring leidt tot een
verarming van de faunistische en floristische leefgemeenschappen.
Verzilting kan een sterke verarming van de zoetwatergemeenschappen veroorzaken. Dit is
bv. het geval in de Laak waar afvalwater wordt geloosd met een zeer hoog chloridegehalte.
Ook in de poldergebieden en langs de belangrijkste zeekanalen treedt plaatselijk verzilting
op. De zoutconcentratie en de hardheid van het water zijn bepalend voor het type van
organismen dat in een waterloop kan voorkomen.
21