Seine van de Belt heeft als humanistisch raadsman in het ...

machthebbers. Absolute monarchie betekende immers, dat één mens naar
willekeur kon beschikken over leven en dood van andere mensen. De
maatschappij van die tijd kan op een heel eenvoudige wijze worden weergegeven
in een driehoek. Helemaal aan de top de monarch, de alleenheerser. Direct
daaronder de adel, verdeeld in hogere en lagere, hertogen, graven, baronnen en
heren. Dan volgde de burgerij, de voorname, de gegoede en de minder gegoede
en helemaal onderaan het werkvolk en de paupers, de grote massa van het
mindere volk, het gepeupel of nog schilderachtiger namen. Hoger en lager in de
maatschappij betekende heerschappij tegenover onderworpenheid. Dat werd op
alle mogelijke wijzen tot uitdrukking gebracht in de woning, de kleding, de taal
en in onderlinge bejegening. De boer stond met zijn petje in de hand met
gebogen hoofd voor de baron. De baron op zijn beurt neeg voor de koning. Dat
was de maatschappelijke orde. Waarom haal ik die oude koeien uit de sloot? Wel
uit die maatschappij stammen de militaire tradities. Het zijn survivals van die tijd.
Democratisering
De veranderingsprocessen, met de harde acties van de Franse Revolutie
begonnen onder de leuze: Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap, kan men samen
vatten onder de naam democratisering. Die democratisering is een moeizame
worsteling, een verder gaan met vallen en weer opstaan. Hoewel nog lang niet
voltooid, ook niet in ons land, heeft ze de verhoudingen tussen mensen
diepgaand beïnvloed, gehumaniseerd. Iedere stap in die richting was een
ingewikkelde operatie, nog gecompliceerder dan de economische integratie in de
EEG, een samenspel van politieke vormgeving en volksopvoeding, waardoor
onmondigen mondig moesten worden. Dat is n.l. tegelijk doel en voorwaarde
voor de democratisering. Mondige mensen willen baas zijn over hun eigen leven
en zich niet meer laten ringeloren door boven hen gestelde machten, waar ze
geen enkele invloed op kunnen uitoefenen. Mondige mensen willen meedenken,
meeoordelen en meebeslissen. Maar hoe moeizaam die weg is hebben we
kunnen zien in de tijd van het Nationaal-Socia lisme, toen de menselijke
verhoudingen terugvielen naar het absolute dieptepunt van primitiviteit. Nooit is
de primitieve filosofie van alle dictatuur en het daarbij behorende militarisme
scherper verwoord dan in de leuze van het Nationaal-Socialisme: Ein Staat, ein
Volk, ein Führer en op radicalere wijze in de praktijk gebracht, onzaliger
nagedachtenis. Die filosofie is heel eenvoudig en kan in een paar regels worden
samengevat. Het is een volledig realistische kijk op het leven. Realistisch in
tegenstelling tot Idealistisch, want men gaat alleen uit van de wereld, zoals die is.
Ieder beroep op een behoren, een menselijke norm, wordt afgedaan met een
honend: ouwe wijvenpraat of slap geleuter. Het leven is een strijd om de macht,
een ongenadige strijd, waarin de sterken overblijven en de zwakken ondergaan,
als ze zich niet onderwerpen. Dat is de ijzeren wet van het leven. Oorlog is de
meest onverbloemde en daarom de volmaaktste vorm van strijd. In de oorlog
komen mensen, volken, staten tot hun hoogste ontplooiing. Daarom is de
krijgsmacht de uitdrukking van de trots, de eer, de kracht en de levenswil van
een volk en een staat. De autoritaire structuur van het leger, het eenhoofdig
bevel en de absolute gehoorzaamheid, van de mindere aan de meerdere is het
ideaalmodel voor alle organisatievormen van de samenleving van mensen, voor
het gezin en de school zo goed als voor de staat. Wat deze filosofie betekent als
ze in praktijk wordt gebracht, dat weten we. Grote delen van de wereld gaan er
nog onder gebukt. Deze filosofie moet bestreden worden tot alle uitingen ervan
verdwenen zijn, ook de restverschijnselen, de survivals. Want het is de filosofie
van een anti-cultuur, het evangelie van de haat. De soldaat van nu is niet meer
te vergelijken met de onmondige pauper van vroeger, met wie de absolute
monarchen van vroeger hun luguber spel speelden en die alleen handen, voeten
en hoofd mocht bewegen op bevel. Hij voelt zich in niets de mindere van