Inleiding tot landelijke architectuur in Vlaanderen - Open ...

WO
NEN
Hoeve Roden
Duifhuize, stal met
ruiven en voederbakken,
Zwevegem
(Sint-Denijs). [Cel
Onroerend Erfgoed
Provincie West-
Vlaanderen]
hygiënische en arbeidsbesparende redenen ‘binds-
tallen’ met kortere bedden ingevoerd of werden
‘loopstallen’ gepropageerd.
Paardenstallen werden in de arme heidestreek van
de Limburgse en Antwerpse Kempen in de schuur
of in de koeienstal ingebouwd. In deze streek waren aparte
paardenstallen zeldzaam. Soms werden paardenstallen aan de
langgevelboerderijen toegevoegd en bevonden zij zich op één
lijn met de koeienstal en het woonhuis. In de rijkere gebieden
waren paardenstallen aparte imposante gebouwen met ruiven
in ijzersmeedwerk en voederbakken in Maaskalksteen op
sokkels in baksteenmetselwerk. De vloeren waren meestal van
kassei omdat de paarden bakstenen vloeren stuk trappen. De
paardenstallen bevonden zich meestal dicht bij
de woning van de boer omdat paarden het kapi-
Schuur van de
hoeve Groot taal van het bedrijf vormden en men in geval van
Schoeringe van het problemen onmiddellijk moest kunnen ingrijpen.
Sint-Janshospitaal
Rijkere boeren hadden een paardenknecht die
Brugge in het
Openluchtmuseum in een alkoof of op de hooizolder bij de paarden
Bokrijk, kern uit
de 14de eeuw,
verbouwingen uit de
16de en 18de eeuw.
sliep. Sommige van die alkoven of knechtenkamers zijn nog
bewaard.
In sommige historische boerderijen werden ook schapen
geteeld. Schaapsstallen zijn echter door de historische ontwikkeling
van de bedrijven vrijwel verdwenen. In de 19de eeuw
begon men varkens op de erven te houden. Voordien liepen varkens
los in de weide of in bossen. Deze dieren werden meestal
in kleine stallen ondergebracht, die dikwijls het sluitstuk van
de vierkantvorm uitmaakten. In vele gevallen werden de dieren
van buiten uit via een voederluik gevoederd. In andere gevallen
werd het varkenshok verdeeld door een kleine voedergang, met
aan weerszijden op manshoogte zichtbare, beplankte varkensstallen.
Pluimvee liep los over het erf. Het had meestal zijn plek
in de schuur.
Een belangrijke component van de boerderij was de schuur. In
de schuur werd de oogst in tasruimten bewaard. In dit gebouw
werd ook het graan gedorst op een lemen dorsvloer of houten
werkvloer (Brugse polders). Dorsen gebeurde aanvankelijk met
dorsvlegels, later met dorsmachines, die aangedreven werden
door een ‘paardenmanège’, één paard dreef de dorsmachine
buiten de schuur aan. Schuren werden soms ook gebruikt als
aardappelkelders, voor zover die niet in aparte aardappelkelders
op het erf (Vlaamse zandleemstreek) of in de grond afgedekt
met stro (Kempen) werden bewaard.
Schuren konden op verschillende manieren gebouwd worden:
in de dwarsgerichte schuren bevond zich de dorsvloer haaks
op de lengteas van het gebouw. In vele gevallen is er meer dan
één dwarsgerichte dorsvloer in dit schuurtype (Vlaamse zandstreek,
Vlaamse zandleemstreek en Limburgs Haspengouw).
Dat hing af van het cultuurareaal en de opbrengsten van de
grond.
Daarbij moet worden opgemerkt dat in sommige streken koeienstallen
in dwarsgerichte schuren ingebouwd werden. In het
Waasland en het Meetjesland en ook in Vochtig
Haspengouw zijn tal van voorbeelden bekend Langsgerichte
Kempische
schuur van de
Graevenhoeve,
17de of 18de eeuw,
Merksplas.
3 OPEN MONUMENTENDAG VLAANDEREN – 2007