Valorisatieprogramma Zuid-Limburg ... - Hogeschool Zuyd

Inleiding
In minder dan tien jaar moet Nederland behoren tot de
top-vijf van de meest innovatieve economieën ter wereld.
Eén van de belangrijkste troeven om de ambitie waar
te maken is de ontwikkeling van Zuid-Oost-Nederland
tot internationaal erkende kennisregio; vastgelegd in
Brainport 2020. Wezenlijk hierin is de valorisatie van
kennis, tot uitdrukking gebracht in onder andere dit
‘Valorisatieprogramma Zuid-Limburg – Ondernemen
Met Kennis’. Naadloos passend in Brainport 2020, maar
tegelijk ook bedoeld om voor deze regio een nieuwe toekomst
te creëren. Waar ooit de industrie en de kolenmijnen
welvaart én innovatie brachten, zijn het nu de
life sciences, health, chemie en nieuwe materialen die
het begin van een nieuw tijdperk inluiden.
De eerste stappen zijn gezet, de trein rijdt. In de driehoek
Heerlen-Maastricht-Sittard-Geleen bruist en borrelt het.
Op en rond de Chemelot-campus zijn tientallen nieuwe
bedrijven neergestreken, aangetrokken door het model
van open innovatie, de honderden gespecialiseerde
kenniswerkers en de onderzoeksfaciliteiten. Rond de
Universiteit Maastricht groeit de Health Campus met
toekomstige grote trekkers als Brains Unlimited en
Living Lab Limburg.
Nu is de tijd rijp voor die volgende belangrijke stap:
vertalen van kennis naar economie. Daarom is dit
Valorisatieprogramma geschreven. Om die nieuwe toekomst
voor Zuid-Limburg te borgen, om kenniswerkers
uit de hele wereld naar deze regio te halen, om Brainport
2020 verder uit te bouwen. We willen verder, want de
tijd dringt.
Van Kolen naar Kennis
De Zuid-Limburgse economie is in relatief korte tijd sterk
veranderd. Na de sluiting van de steenkolenmijnen in de
jaren zeventig ontstond een gevarieerde economie met
DSM als kernspeler in de chemische sector, een aantal
grote overheids- en financiële dienstverlenende organisaties
en een brede traditionele maakindustrie. De oprichting
van de Universiteit Maastricht en het academisch
ziekenhuis Maastricht en de totstandkoming van de
Zuyd Hogeschool en de focus van DSM op fijnchemie en
biomaterialen zijn bepalend geweest voor een omslag
naar een meer kennis gedreven economie.
In 1976 gingen de laatste mijnwerkers met pensioen.
Hiermee kwam een einde aan een tijdperk van welvaart,
4
groei en nagenoeg volledige werkgelegenheid in de
regio. Duizenden Nederlanders van boven de rivieren en
Europeanen uit alle windstreken vonden in de mijnstreken
emplooi. En als ze al niet terecht konden in de verschillende
mijnen, dan was er wel werk in de bloeiende maakindustrie
in en rond Maastricht. Ondanks compenserende
werkgelegenheid (CBS, ABP) markeerden de mijnsluitingen
het begin van een lange periode van economische tegenwind
met een hoge werkloosheid. De sluipende teloorgang
van de traditionele maakindustrie in de laatste twee
decennia bestendigde de zwakke economische structuur.
De keramische industrie rond Maastricht is anno 2012
nagenoeg verdwenen, cementbedrijf ENCI stopt met produceren,
de papierindustrie is gedecimeerd en ook in de
metaalsector is sterk gesaneerd. Autofabrikant NedCar
zit al vele jaren in zwaar weer en zag de werkgelegenheid
teruglopen van ruim 10.000 mensen in de jaren tachtig
tot amper 1.500 in 2011.
Met de verkoop van de bulkchemie door DSM, nog altijd
de grootste werkgever, aan het Saudische SABIC leek het
lot van Zuid-Limburg definitief bezegeld. Maar de stap
richting fijnchemie en materialen van het vroegere mijnbedrijf
paste precies in de nieuwe economische structuur
die zich onder de scherven van de gesloten mijnen en
gedecimeerde maakindustrie langzaam vormde. Meest
tastbare resultaat was het openstellen van de laboratoria
en andere faciliteiten op Chemelot. Hierdoor kon het ooit
hermetisch gesloten bolwerk van kennis en kunde uitgroeien
tot een internationaal aantrekkelijke locatie voor
bedrijven uit alle werelddelen. Diverse innovatieprogramma’s
als de “Versnellingsagenda I en II” en de Europese
programma’s in het kader van ESF en EFRO en het nationale
programma “Pieken in de Delta” met een duidelijke
focus op life sciences, health, biomaterialen en fijnchemie
misten hun uitwerking niet. In al deze programma’s heeft
de Provincie Limburg een sturende en regisserende rol
gespeeld.
In 2008 is de samenwerking tussen de gezondheidsfaculteit
van de UM en het academisch ziekenhuis
in Maastricht geformaliseerd in de structuur van het
Maastricht Universitair Medisch Centrum Plus (MUMC+).
De plus geeft aan dat het niet alleen om cure gaat, maar
ook om care, bijvoorbeeld in de vorm van preventie en
diagnostiek. Tussen de Provincie en de UM en MUMC+
zijn convenanten gesloten tot verdere uitbouw van de
Life Sciences en de inzet van deze kennisinstellingen in
de regionale ontwikkeling.