Download Nieuw leren waarderen - VO-raad

Het schrijven van expositorische teksten
leidt vaker tot positieve leeruitkomsten dan
het schrijven van expressieve teksten.
Waarschijnlijk doordat in het eerste geval
de leerlingen aangezet worden hun kennis
en ideeën te herordenen en te transformeren
(dus gestimuleerd worden tot actief
leren). Het middels een logboek reflecteren
op het eigen leerproces heeft ook een positief
effect op het leerproces en de leerresultaten.
Leerlingen elkaars teksten laten
becommentariëren leidt tot reflectie; de
verwerking van het commentaar levert
betere teksten op (Van de Ven, Martens en
Imants, 2005).
ICT kan schrijfonderwijs ondersteunen. Uit
een Engelse meta-analyse over de periode
1992-2002 (Goldberg e.a., 2004) blijkt dat
leerlingen die de computer gebruiken, meer
en kwalitatief betere teksten produceren
dan leerlingen die gebruik maken van pen
en papier. Een Nederlandse meta-analyse
naar de effectiviteit van computerondersteund
schrijfonderwijs (Van Schooten e.a.,
2004) laat zien dat het effect gemiddeld
middelmatig groot is. De grootte van het
effect varieert echter nogal. Dit hangt
samen met het soort programma4 . Hoe de
verschillen precies te verklaren zijn, is nog
niet helemaal duidelijk; daarvoor is meer en
ander onderzoek nodig. De auteurs raden
aan te onderzoeken hoe leerlingen tijdens
het leren, oefenen en schrijven gebruik
maken van de computeromgeving, zodat
duidelijk wordt wanneer computerondersteuning
goed werkt, voor wie en waarom.
Kritisch denken
Onderwijs in de vaardigheid kritisch denken
is nog een mogelijke onderwijsvorm om een
activerende leeromgeving te realiseren.
Bovendien is kritisch denken een vaardigheid
die in de hedendaagse maatschappij
zeer belangrijk is geworden, met name door
de steeds toenemende hoeveelheid informatie,
maar ook doordat meer dan vroeger
van leerlingen wordt verwacht dat ze keuzes
kunnen maken en verantwoorden en een
eigen mening hebben. Bij kritisch denken
spelen denkvaardigheden, houdingen en
metacognitieve kennis en vaardigheden5 een belangrijke rol.
Janssen e.a. (2002) halen een overzichtsstudie
aan (Kennedy e.a., 1991) waaruit
blijkt dat onderwijs in kritisch denken het
denkvermogen van leerlingen kan verbeteren.
Hierbij moet wel rekening worden
gehouden met de leeftijd en het ontwikkelingsniveau
van de leerlingen. Ten Dam en
Volman (2002) halen twee studies op het
gebied van het hoger onderwijs aan (Tsui,
1999; Halpern, 1993). In deze studies wordt
geen effect gevonden van trainingen of
lesprogramma’s specifiek gericht op het
verbeteren van kritisch denken. Maar een
aantal instructievariabelen heeft wel effect.
Lessen waarin de nadruk wordt gelegd op
onderzoek en hogere orde denken (vaardigheden
die leerlingen moeten gebruiken om
tot diepere verwerking van de stof te
komen) en lessen waarin formuleringen en
standpunten worden besproken om
antwoorden te verbeteren, blijken tot
kritisch denken te leiden. Presentaties
houden, kritische analyse van studentverslagen
door docenten en essaytentamens in
Nieuw leren waarderen 29