ALGEMENE TAALWETENSCHAP II (F460 - Prof. D ... - Babylon

6
HOOFDSTUK 1
STRUCTURALISTISCHE STROMINGEN
In het hierna volgende deel van de cursus zal de ontwikkeling van het Structuralisme
geschetst worden via twee perspectieven:
a) groeperingen: - het Europese Structuralisme (De Praagse School ...)
- het Amerikaanse Structuralisme (Bloomfield)
b) inhoudelijke ontwikkelingen na De Saussure tot aan de Generatieve Grammatica
1.1 Hoofdkenmerken van het Structuralisme
Het Structuralisme is de benadering waarbij de interne samenhang van het taalsysteem op de
voorgrond treedt. Meillet spreekt over taal als 'un système où tout se tient' (een systeem waar
alles elkaar schraagt). De taal wordt verder gezien als een op zich staand systeem, (relatief)
autonoom ten opzichte van gebruikers en gebruik. De relaties en afbakeningen tussen de
verschillende elementen zijn belangrijker dan de elementen zelf.
Met het Structuralisme verwerft de taalkunde een eigen positie in de wetenschappen, in
tegenstelling tot wat het geval was in de 19 e eeuw, toen de taal werd gezien als een onderdeel
van de psychologie (hoewel de historische taalkunde al een meer autonoom wetenschappelijk
statuut had). Taalkunde wordt op exact-wetenschappelijke leest geschoeid.
1.2 Ferdinand de Saussure (1857-1913)
Ferdinand de Saussure was een Zwitsers Taalkundige die doceerde te Genève. Hij publiceerde
zeer weinig en zijn bekendste werk werd postuum uitgegeven door zijn studenten op basis van
hun notities, onder de titel 'Cours de linguistique générale'(1916). Door de persoonlijke
invloeden van die studenten rijst er een interpretatieprobleem: wat is authentiek
Saussureaans? Het is beter de invloed van de reële CDLG (soms kortweg de Cours genoemd)
na te gaan dan te proberen een reconstructie te maken van wat De Saussure daadwerkelijk
bedoelde.
1.2.0 Zes belangrijke punten
In wat volgt wordt de Saussureaanse theorie behandeld aan de hand van een aantal belangrijke
opposities:
1.2.1 onderscheid Signifiant vs. Signifié
1.2.2 onderscheid Langue vs. Parole
1.2.3 onderscheid synchrone vs. diachrone benadering
1.2.4 onderscheid paradigmatische vs. syntagmatische benadering van linguïstische
structuren
1.2.5 arbitrariteit van het taalteken
1.2.6 differentialiteit van het taalteken