1 JOS DOUMA, VENI CREATOR SPIRITUS. DE MEDITATIE EN HET ...

homiletische traditie. Dat gebeurt bewust, want ik ben, zoals gezegd, op zoek naar de omtrekken van een
gereformeerd-homiletische theorie die recht doet aan de fundamentele gereformeerd-theologische uitgangspunten
voor de prediking. Die uitgangspunten liggen onder de gegeven omschrijving. In de
toelichting die ik nu geef, wil ik ze expliciteren. 20
Het evangelie moet verkondigd worden. Dat is geen vrijblijvende zaak: het uitgangspunt voor een
theologische doordenking van de prediking ligt niet in het gegeven dat er sinds jaar en dag gepreekt
wordt in de kerk, maar in het gegeven dat God wil dat zijn boodschap wordt doorgegeven. Het evangelie
moet verkondigd worden omdat onze God een levende God is: een God die sprekend schept en scheppend
spreekt. Onze God is een sprekende en scheppende God, een God die als scheppende en sprekende
God mensen zoekt: Hij komt met zijn heil en zijn genade naar onze wereld toe. Dat doet Hij door middel
van het Woord: in het gewaad van de Schriften komt de God en Vader van Jezus Christus ons nabij.
De aanduiding Gods Woord in de omschrijving verwijst dan ook naar de Heilige Schrift: die Schrift is
Gods Woord. Via de Schriften spreekt God zijn Woord. Dat spreken vindt niet in het luchtledige plaats,
want God spreekt ons aan: de Schriften hebben als geschenk van de Geest niet alleen de mens van toen
maar ook de mens van nu op het oog. Een onopgeefbaar uitgangspunt is dan ook dat de Schrift relevant
is en als zodanig actueel, want Gods Woord is per definitie relevant en actueel.
Dit Woord van God wil bediend worden. Deze bediening houdt in dat het heilzame Woord in de
gemeente wordt uitgedeeld en dat het Woord in concrete situaties tot klinken wordt gebracht: God wendt
zich in zijn genade tot zijn volk. Vanuit de term bediening laten zich twee dingen duidelijk maken. In de
eerste plaats: de acte van bediening is een afsluitende handeling (zoals bij een maaltijd). Achter deze
afsluitende handeling ligt een lang verhaal, dat in het kader van de prediking verteld kan worden in
termen van het welbehagen van God die werkt door de eeuwen heen, die zijn Zoon gezonden heeft om
ons met Hem te verzoenen, die zijn Geest gestuurd heeft om woning in onze harten te maken, die predikers
zendt om het evangelie te verkondigen en die zich een gemeente vergadert van mensen die elk een
eigen levensverhaal hebben. Heel dit verhaal ligt achter de prediking van Gods Woord in de gemeente
van Christus. In de tweede plaats: met de term bediening wordt impliciet kritiek geleverd op de visie van
de prediking als dienst aan het Woord (Barth). In deze visie, waarin de preek wordt gezien als een
pogend tasten naar het niet-presente Woord dat geschieden moet, wordt geen rekening gehouden met de
trouw van de God die nabij is in zijn Woord. Daarentegen gaat het in de prediking als Woord-bediening
om het namens God tot de gemeente komen met het nabije Woord: God geeft Zichzelf in zijn Woord.
De prediking als bediening van Gods Woord vindt plaats binnen een heel specifieke ruimte: de
gemeente van Christus. De hoorders van de preek vormen niet een willekeurige verzameling van
mensen, maar de verzamelde gemeente van hen die in Christus zijn. Deze gemeente, die op de eerste dag
van elke week - want het bekende nieuws moet altijd weer (op)nieuw (aan)gezegd worden - samenkomt
rond het Woord van God om door dat Woord te worden opgebouwd, is een ambtelijke gestructureerde
gemeente: God geeft in zijn wijsheid mensen die een voorgangersrol moeten vervullen, mensen met een
zending. En de predikant die op de preekstoel staat is zo’n mens met een zending: als ambtsdrager neemt
hij niet uit zichzelf het Woord, maar vervult hij al sprekend een roeping: verkondig het Woord. Uit
zichzelf kan (en wil) hij dat helemaal niet, want hij is slechts mens onder de mensen. Maar hij is niet
alleen: de Geest is erbij.
En zo komen we tenslotte daar uit waar we zeggen dat de prediking als bediening van Gods Woord in
de gemeente van Christus, de bediening van de Geest is: de Heilige Geest is uiteindelijk het handelende
Subject bij de prediking van het Woord. In en onder de menselijke activiteit van het preken belijden we
het handelen van God die Geest is: de Heilige Geest werkt het geloof door de verkondiging van het
heilig evangelie.
8