'De patiënt centraal' (pdf) - In voor zorg!

2
12}
De Patiënt Centraal?
Van aanbod- naar vraagsturing
Deze rapportage beschrijft de rol van de
zorgvrager12 in de Nederlandse zorg. In
hoeverre staat de patiënt centraal? In dit
hoofdstuk bespreken we de achtergrond van
het onderwerp. Vervolgens komen de centrale
vraagstelling en de opbouw van de rapportage
aan bod.
In dit rapport wordt in het kader van de zorgvrager gesproken over patiënt, cliënt,
consument en zorgvrager, afhankelijk van de context waar hij/ zij zich in bevindt.
18 Werken aan de Zorg
2.1
13}
14}
Aanleiding
De Patiënt Centraal?
Eén van de belangrijkste oorzaken die ten grondslag ligt aan de noodzaak tot
vernieuwing van het zorgstelsel was dat het stelsel onvoldoende tegemoet kwam
aan de vraag van patiënten13. Dominante, centrale aanbodsturing leidde in zowel
in de AWBZ (eerste verzekeringscompartiment) als in de ziekenfondsverzekering
en de particuliere ziektekostenverzekering (tweede verzekeringscompartiment)
tot onvoldoende ruimte en prikkels bij partijen om kwalitatief hoogwaardige en
doelmatige zorg te leveren. De introductie van het nieuwe zorgstelsel moet een
oplossing bieden voor de belangrijkste problemen:
Beperkte keuzemogelijkheden;
Onvoldoende samenhang tussen de verschillende aanbieders;
Gebrekkige aansluiting van het aanbod op de vraag (kwalitatief en kwantitatief).
Deze knelpunten nemen toe in ernst door maatschappelijke en zorginhoudelijke
ontwikkelingen, zoals de veroudering van de bevolking, de verandering van het
zorgaanbod, de toename van goed geïnformeerde patiënten en het beschikbaar
komen van voorspellende medische informatie.
In de vernieuwing van het zorgstelsel komen maatschappelijke, demografische en
medisch-technologische ontwikkelingen samen met de nieuwe sturingsvisie van de
Nederlandse overheid. De vernieuwingen zorgen voor een herverdeling van taken en
verantwoordelijkheden, waarbij de private actoren – aanbieders en zorg-verzekeraars
– een meer centrale rol vervullen en de overheid zich terugtrekt in een meer
voorwaardenscheppende rol. De zorgvrager heeft – individueel en georganiseerd –
een nieuwe rol te vervullen14. Doel van de stelselwijziging is te komen tot een betere
balans tussen wat de zorg kost en wat de zorg opbrengt. Om dit te realiseren is een
stelsel van gereguleerde competitie geïntroduceerd waarin vraagsturing gestimuleerd
wordt. De zorgvrager heeft daarmee een centrale positie gekregen in het nieuwe
stelsel. Maatregelen die hierbij een rol spelen zijn onder andere de modernisering
van de AWBZ, de introductie van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo), de
introductie van persoonsgebonden budgetten (pgb), Zorg Zwaarte Pakketten (ZZP’s),
Diagnose Behandel Combinaties (dbc’s), het introduceren van transparantie en de
veranderende rol van de zorgverzekeraars (zie hoofdstuk 4). Zorgvragers worden in
toenemende mate verantwoordelijk voor hun eigen gezondheid en moeten daarbij
vaker zelfstandig keuzes maken, zoals bij het raadplegen van artsen, het gebruik van
zorgvoorzieningen en het afsluiten van zorgpolissen. De zorgvrager speelt daarmee
een cruciale rol in het slagen van de stelselwijziging.
VWS. 2001. Vraag aan bod. Hoofdlijnen van vernieuwing van het zorgstelsel.
Den Haag. Den Haag. http://www.monitor.nl/extra/vraag-aan-bod.pdf.
Van der Kraan, Wendy. 2006. Vraag naar vraagsturing Een verkennend onderzoek
naar de betekenis van vraagsturing in de Nederlandse gezondheidszorg.
Rotterdam: Erasmus Universiteit Rotterdam.
19 Werken aan de Zorg