Bouwkundige detailleringen bakstenen molens ... - Monumenten.nl

Voorwoord
In oktober 2002 werd te Zeist bij de toen nog geheten Rijksdienst voor de Monumentenzorg
(RDMZ) het rapport ‘Onderzoek Vochtproblematiek Stenen Molens 1 e fase’ gepresenteerd.
Middels dit rapport werd duidelijk, dat vochtproblemen bij molens niet één oorzaak hadden,
omdat de achtergrond heel divers kon zijn.
Besloten werd voor elk van de gesignaleerde vochtfenomenen een onderzoek te starten en
daarvoor sponsorgelden te verwerven. Het is uiterst plezierig te vermelden dat dat inmiddels
voor alle voorgenomen onderzoeken het geval is. Daarbij heeft natuurlijk geholpen, dat de
problematiek niet alleen bij molens voorkwam, maar dat ook kastelen, kerken, vestingwerken,
kortom alle gebouwen die uit massief metselwerk zijn opgetrokken, in meer of mindere mate
met het probleem ‘vocht’ geconfronteerd worden. Het draagvlak van het onderzoek werd
daardoor groter en de naam veranderde in ‘Totaalonderzoek aanpak vochtproblematiek
massief metselwerk (monumenten)’.
In 2005 verscheen de eerste rapportage ‘Kwaliteitseisen Restauratiebaksteen’, in 2007
‘Kwaliteitseisen Metselmortels in Kalk’ en in februari 2011 de rapportages ‘Detectie’ en
‘Injectie’.
Voor u ligt nu de bundeling ‘Bouwkundige detailleringen bakstenen molens’ van een drietal
onderzoeken naar de specifieke problemen van molens: ‘Hemelwaterafvoeren en
voorzieningen stellingliggers’, ‘Wandafwerking molenwoning, timmerwerk en pleisterwerk’ en
‘Ventilatie’.
In 2012 zullen nog de algemene onderwerpen ‘Voegherstelmortels’, ’Transversaalscheuren’,
‘Inboetwerk’ en ‘Uitvoeringswijze voegwerkherstel’ worden afgerond. Hiermee zal het
totaalonderzoek zijn afgerond.
Het onderzoek ‘Bouwkundige detailleringen bakstenen molens’ werd verricht door dr ir
C.J.W.P. (Caspar) Groot, J.T.M. (Jos) Gunneweg en ir A. (Anne) Nuijten. Anne Nuijten deed
dit onderzoek als Master student Civiele Techniek.
De bedoeling van het onderzoek is voor molens vast te stellen welke bouwkundige
oplossingen en detailleringen bij vochtproblemen al dan niet tot een goed resultaat leiden. De
rapportage bevat hiervan een scala van voorbeelden en afbeeldingen. De rapportage is
daardoor, naast de wetenschappelijke betekenis ervan, tevens een handig naslagwerk voor
beheerders van molens en de molenaars om oplossingen te vinden voor de problemen waar
men op het gebied van vocht in de dagelijkse praktijk te maken krijgt.
Het probleem bij molens is vaak, dat ze in de moderne tijd een andere bestemming hebben
gekregen dan waarvoor ze oorspronkelijk zijn gebouwd. In veel gevallen leidt dit tot de
gesignaleerde problemen.
Voor de rapportage is gebruik gemaakt van een overvloed aan documentatiemateriaal
toegestuurd door molenbeheerders en molenaars als reactie op een toegestuurde enquête.
Hiervoor veel dank. Hun medewerking staat vermeld in bijlage A.
Dit onderzoek is volledig gefinancierd door de provincie Zuid-Holland, de provincie met de
meeste stenen molens. In het bijzonder zal dit rapport daarom voor deze provincie van nut
zijn.
U ziet op de eerste pagina overigens de logo’s van alle sponsoren van het totaalonderzoek.
Ook al sponsort men een deelonderzoek, men wordt geacht aan het totaal te hebben
meegewerkt.
2