Bouwkundige detailleringen bakstenen molens ... - Monumenten.nl

More documents

Recommendations

Info

De begeleidingscommissie bestond bij dit onderzoek uit de heren ing. J. (Jan) Hofstra en H.B.T. (Herman) Sangers (molenconsulenten prov. Zuid-Holland), ir M. (Michiel) van Hunen (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed), R. (Rob) Crèvecoeur (v.h. Centraal Lab. ICN, nu Atelier Amati Epe), J. (Jan) Kneppers (lid Vakgroep Restauratie), ir M. (Maarten) Brouwers (Rijksgebouwendienst), P. J. (Piet) Drop (Heijmans Restauratiewerken), ing. G. A. (Gerard) Westenbroek (Kon. Verbond van Nederlandse Baksteenfabrikanten), B. J.M. (Bennie) Franken (Monumentenwacht Nederland) en ir A.F. (Arnold) van der Ree (voorzitter). Dit jaar zal het ‘Totaalonderzoek’ dus worden afgesloten. Inmiddels zijn al acties ondernomen om de diverse onderzoeken binnen de restauratievakwereld en de gebruikers van monumenten meer bekendheid te geven. Het internet zal naar verwachting daarbij van grote waarde zijn. Verder zullen de onderzoeken mogelijk leiden tot nieuwe richtlijnen of aanbevelingen. Een door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed begeleide commissie zal zich hiermee belasten. Arnold van der Ree Voorzitter begeleidingscommissie 3
Samenvatting In de laatste decennia van de vorige eeuw zijn aan het oorspronkelijke bouwkundige concept voor het beperken van vochtdoorslag of lekkage bij een klassieke bakstenen windmolen, in een aantal gevallen verschillende bouwkundige elementen toegevoegd. Soms ook als na foutieve restauratieve ingrepen aan de bakstenen molenromp zelf (zoals op termijn “lekkende” voegen en/of schade door hydrofoberen) de vochtproblematiek eerder groter dan kleiner leek te zijn geworden. Daarnaast zijn in dezelfde periode ten behoeve van een geheel of gedeeltelijk veranderde functie van de molen tot woning of daaraan verwante bestemming vaak wijzigingen uitgevoerd aan de detailleringen van ramen en deuren met het doel bij regenbuien minder water binnen te krijgen en/of het tochtvrij maken van het interieur of delen daarvan. Dit ging vanzelfsprekend gepaard met een verminderde natuurlijke ventilatie. Deze natuurlijke ventilatie werd ook verminderd door beheersmatige aspecten, zoals de niet meer dagelijks vanzelfsprekende aanwezigheid van een molenaar die ramen en deuren openzette om te luchten. Een derde categorie betreft de afwerkingen van de binnenwand van de molenromp in ruimten die werden afgescheiden van het geheel om daar een woonfunctie, bestemming als museum of dergelijke aan te geven. In dit rapport wordt een analyse gegeven van de effectiviteit van de bouwkundige maatregelen die in het jongste verleden zijn voorgesteld en gerealiseerd om lekkageproblemen door regen zoveel mogelijk terug te dringen. De belangrijkste conclusie is dat verbetering van de ventilatie (in combinatie met de toepassing van ademende materialen) de meest efficiënte manier is om lekkageproblemen in massief metselwerk aan te pakken. Theoretisch kader Algemeen De belangrijkste bron van vochtdoorslag en lekkage is regen in combinatie met wind. Door de klimaatverandering neemt de kans op extreme neerslag toe (KMNI, 2011a). Een tot drie keer per jaar doen zich situaties voor met langdurige slagregen. Het zwaarste effect, regen + storm, noemt men ‘slagregen’ (in het Engels ‘winddriven-rain’). Hierbij verandert de richting waarin de regendruppels vallen van verticaal naar min of meer horizontaal (horizontale regencomponent) en worden de regendruppels met kracht tegen de gevel gejaagd. De hoek waarin de regendruppels op de muur aankomen, dus de regenbelasting op de gevel, is daarbij afhankelijk van de windsterkte. Leppers (1996) heeft de stand van het wetenschappelijk onderzoek naar slagregens samengevat en Tammes en Vos aangehaald die voor de te verwachten (maximale) horizontale slagregencomponent aangaven “dat een wand gedurende enkele uren blootgesteld kan worden aan een regenintensiteit van 10 l/m 2 /u bij een windsnelheid van 15 à 20 m/s.” Verder verandert het hygrisch gedrag van een muur bij gelijke regenintensiteit naarmate de tijd vordert door de afname van de absorptie in de tijd. Dit vanwege de verzadiging van de poriën. De aanvoer van vocht in metselwerk wordt veroorzaakt door verschillende vochtbronnen. Volgens Groot en Gunneweg (2010) kan de balans tussen aan- en afvoer van vocht, waarbij geen lekkage optreedt, in een vergelijking worden gevat (vochtbalans). Deze geeft weer dat de bij drogend weer door verdamping uit de muur tredende hoeveelheid vocht zo groot moet zijn dat bij een opvolgende regenperiode de opslag + vochtopname niet leidt tot een situatie 4
Page 1 and 2: Rapportage Deelonderzoek Bouwkundig
Page 3: Voorwoord In oktober 2002 werd te Z
Page 7 and 8: Hemelwaterafvoer ter plaatse van de
Page 9 and 10: Een binnenwandafwerking bestaande u
Page 11 and 12: Inhoudsopgave 1 Inleiding .........
Page 13 and 14: 1 Inleiding In de laatste decennia
Page 15 and 16: 2 Slagregen en het effect op histor
Page 17 and 18: Aangezien de verschijnselen niet ge
Page 19 and 20: 2.4 Droging van binnenuit De bewegi
Page 21 and 22: Daarvan is echter enig kwantitatief
Page 23 and 24: Tabel 3.1 - Overzicht onderzochte m
Page 25 and 26: Molen Type molen Gebruik (verdiepin
Page 33 and 34: Overigens is in een extreem geval (
Page 35 and 36: Figuur 4.8 - Goot en afvoer van mol
Page 37 and 38: aangebracht. Bij De Witte Molen in
Page 39 and 40: 4.6 Invloed hemelwaterafvoer-systee
Page 41 and 42: 5 Druiplatten op stellingschoren 5.
Page 43 and 44: Figuur 5.6 - Bevestigingsmethode A:
Page 45 and 46: B. De schoren zijn geplaatst op con
Page 47 and 48: Figuur 5.17 - Schoren geplaatst op
Page 49 and 50: Figuur 5.22 - Druiplatten langs elk
Page 51 and 52: Figuur 5.29 - Druiplatten langs elk
Page 53 and 54: C. Ingeschaafd waterholletje Bij mo
Page 55 and 56:
Figuur 5.35 A1. Druiplatten langs e
Page 57 and 58:
Type druiplat Tabel 5.1 Percentage
Page 59 and 60:
6 Goot langs de kaprand 6.1 Doel va
Page 61 and 62:
6.4 Onderhoud De goot langs de kapr
Page 63 and 64:
7 Waterafvoeren rond ramen en deure
Page 65 and 66:
Figuur 7.5 - Loodslab t.p.v. de rol
Page 67 and 68:
Figuur 7.9 - Uitstekende rollaag bo
Page 69 and 70:
8 Ventilatie 8.1 Ventilatie Bij de
Page 71 and 72:
er bovendien grote veranderingen in
Page 73 and 74:
c. Molen wordt niet gelucht Indien
Page 75 and 76:
De unit is boven in de molen, onder
Page 77 and 78:
Voorts waren in de gevel bij de bou
Page 79 and 80:
8.6 Conclusies - Hoewel de invloed
Page 81 and 82:
Molenventilatie Is de binnenruimte
Page 83 and 84:
daarvan gecompenseerd moet worden d
Page 85 and 86:
Figuur 9.7 - Zetramen en deur in st
Page 87 and 88:
Figuur 9.14 - Gietijzeren ramen met
Page 89 and 90:
Bij molen Onverwacht/Schelvenaer, D
Page 91 and 92:
Figuur 9.26 - Authentieke ramen en
Page 93 and 94:
Figuur 9.34 - Authentieke ramen en
Page 95 and 96:
10 Binnenwandafwerking molenwoning
Page 97 and 98:
Figuur 10.3 Pleisterwerk (variant A
Page 99 and 100:
Figuur 10.9 PT folie bij De Berniss
Page 101 and 102:
11 Conclusies en aanbevelingen Conc
Page 103 and 104:
12 Literatuurlijst Boeken en artike
Page 105 and 106:
A. Overzicht molens en respondenten
Page 107 and 108:
B. Brief RCE en informatieformulier
Page 109 and 110:
108
Page 111 and 112:
110
Page 113 and 114:
112
Page 115 and 116:
114
Page 117 and 118:
116
Page 119 and 120:
118
Page 121 and 122:
C. Technische tekeningen en resulta
Page 123 and 124:
122
Page 125 and 126:
124
Page 127 and 128:
126
Page 129:
128
show all

Bouwkundige detailleringen bakstenen molens ... - Monumenten.nl

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?