Bouwkundige detailleringen bakstenen molens ... - Monumenten.nl

9 Aanpassingen detailleringen ramen en deuren
9.1 Doel van de voorziening
De detailleringen van ramen en deuren in molens
kunnen globaal worden ingedeeld in traditionele
detailleringen waarbij natuurlijke ventilatie door
kieren mogelijk is, namelijk zetramen of –luiken
en deuren in een steensponning. Deze kunnen
ook worden uitgenomen waardoor optimaal kan
worden doorgetocht.
Daarnaast zijn er traditionele schuifraamkozijnen
met schuifraam en gietijzeren ramen al dan niet
met ventilatiedeel.
Door functieveranderingen worden moderne
detailleringen toegepast om lekkage via de
randen van de ramen en deuren te voorkomen en
tocht te weren.
In dit hoofdstuk volgt een inventarisatie van de
verschillende soorten detailleringen van ramen en
deuren en de invloed die deze aanpassingen
mogelijk (gehad) hebben op de ventilatie en de
vocht-problematiek.
9.2 Theoretisch kader
81
Figuur 9.1 – Detaillering ramen
en deuren
Wijzigingen in de oorspronkelijke detailleringen van ramen en deuren moeten worden
beschouwd in samenhang met de conclusies en aanbevelingen in het hoofdstuk ventilatie.
Dergelijke wijzigingen hangen vaak samen met compartimentering voor andere dan de
oorspronkelijke molenfunctie met name woon- en horecafuncties. In dat geval dienen deze
wijzigingen te worden beoordeeld in samenhang met de eisen voor ventilatie die volgens
het Bouwbesluit voor dergelijke ruimten gelden. Daar wordt in dit onderzoek niet op in
gegaan, behoudens dat ook hier de mogelijkheid om ramen af en toe geheel open te
kunnen zetten, luchten, van groot belang blijft.
Voor het overige beperken wij ons tot aanpassingen in ruimten die de oorspronkelijke
molenfunctie hebben behouden. Deze zijn vaak aangebracht in situaties waarin molens leeg
stonden en een molenaar of beheerder weinig aanwezig waren.
De aanpassingen betreffen meestal het waterdicht maken van sponningen en aansluitingen,
zodat bij extreme slagregen geen lekkage ontstaat. Tegelijk vermindert hierdoor de voor
droge muren zo noodzakelijke natuurlijke ventilatie. Als dit voorkomt in een situatie dat er
al van weinig beheersmatige ventilatie, luchten, sprake is dan kan dit dramatische gevolgen
hebben voor de vochthuishouding in de muur. Men kan dit compenseren door het
aanbrengen van ventilatieroosters in het raamhout.
In het hoofdstuk ventilatie is aangenomen dat er bij ramen en deuren in een steensponning
een spleet van gemiddeld 3 mm breedte bestaat. Bij een raam of luik van 60 x 110 cm is
het doorlaat oppervlak dan 100 cm 2 . Dit betekent dat het water- en tochtdicht maken