Bouwkundige detailleringen bakstenen molens ... - Monumenten.nl

Hemelwaterafvoer ter plaatse van de stelling
Gebleken is dat de vochtproblematiek van de molen aanzienlijk kan worden verminderd door
het aanbrengen van een loden manchet dan wel een goot ter plaatse van de stelling. Deze
invloed is voornamelijk merkbaar ter plaatse van de zolders onder de stelling. In tegenstelling
tot de situatie met een loden manchet is er bij een goot kans op verstopping door inwaaiende
boombladeren. Mede hierdoor is een goot onderhoudsintensiever.
Indien er van oudsher geen vochtprobleem is en geen van de drie mogelijke
hemelwaterafvoer systemen op de stelling aanwezig zijn, dan wordt aangeraden bij
onderhoud of restauratie daar geen wijziging in aan te brengen. In alle gevallen waar wel
sprake is van vochtproblemen op stellingniveau of enkele meters daaronder en deze niet te
wijten zijn aan slecht metsel- en/of voegwerk is uitvoering van de loden manchet als minimum
optie aan te bevelen. In geval van een gesloten buitenhuid is toepassing van een goot
überhaupt aan te bevelen.
Druiplatten op stellingschoren
Druiplatten op stellingschoren worden veel toegepast. Uit de inventarisatie blijkt dat er vier
hoofdprincipe’ s zijn ontwikkeld waarvan twee weer elk twee subvarianten kennen. Deze zijn
met een beregeningsproef in het laboratorium onderzocht op effectiviteit. Hierbij bleek dat
druiplatten die langs elkaar of koud tegen elkaar zijn geplaatst het water voor 91 tot 100%
van de schoor afleiden. Systemen met één lat per schoor of een ingeschaafd waterholletje
bleken niet effectief.
De druiplatten verminderen de vochtbelasting op de aansluiting tussen stellingschoor en muur,
maar verhogen de vochtbelasting op een lager gelegen stuk muur. Uit de
onderzoeksresultaten kon niet worden vastgesteld in hoeverre druiplatten echt wezenlijk tot
vermindering van de vochtproblemen in het geheel leiden of deze alleen maar verplaatsen.
Indien er van oudsher geen vochtproblemen zijn en er geen druiplatten aanwezig zijn, wordt
aanbevolen bij onderhoud of restauratie daar geen wijziging in aan te brengen. In alle
gevallen waar er wel sprake is van vochtproblemen ter plaatse van de aansluiting tussen
stellingschoor en muur en voor zover niet het gevolg van slecht voegwerk, zijn druiplatten aan
te bevelen.
Goot langs de kaprand
Bij slechts 3 van de 44 onderzochte molens is een goot langs de kaprand toegepast. Maar bij
één hiervan is bekend dat dit een positieve invloed heeft gehad op de vochtproblematiek. De
goten zijn slecht bereikbaar voor onderhoud.
Bij gezond ademend metselwerk en effectieve ventilatie zal in het algemeen het aanbrengen
van een goot rond de kaprand weinig zin hebben. Bij molens met een afgesloten buitenhuid
en waar er sprake is van vochtproblemen rond raam- en deuropeningen is het ter plaatse van
deze openingen aanbrengen van gootjes of iets dergelijks effectiever dan het aanbrengen van
een goot rond de kaprand.
Waterafvoeren rond ramen en deuren
Gootjes of metselwerk-kragen boven ramen en deuren worden veelal toegepast bij molens die
aan de buitenzijde een afsluitende laag hebben. De invloed op de vochtproblematiek (lekkage
rond de randen van ramen en deuren) is bij deze molens niet duidelijk.
Hoewel de onderzoeksresultaten geen duidelijkheid bieden lijkt het dat bij een afgesloten huid
ze wel zijn aan te bevelen al kan er in extreme situaties ook lekkage door ontstaan. De RVS
kraag rond de deuren op molen De Zandweg te Rotterdam is de enige uitvoeringswijze die
afdoende is maar esthetisch gezien is het wel een zware ingreep. Bij ademend metselwerk zijn
6