Bouwkundige detailleringen bakstenen molens ... - Monumenten.nl

daarvan gecompenseerd moet worden door een ventilatierooster in dat raam met een
visuele doorlaat van 60% van in totaal 160 cm 2 ofwel ~ 5 x 32 cm buitenwerks.
Dit lijkt mooier dan het is omdat dit qua ventilatie gelijk blijft met de vorige situatie, die
mogelijk al onvoldoende was. Het nu gemaakte visueel zo nadrukkelijk aanwezige
ventilatierooster compenseert alleen de tocht, maar verbetert niets!
Bij optimale beheersmatige ventilatie zou in principe dit aanbrengen van een compenserend
ventilatierooster niet nodig zijn. Men wordt echter sterker afhankelijk van hoe de
beheersmatige ventilatie in de praktijk effect heeft. Als dit tegenvalt is er sprake van een
achteruitgang in de natuurlijke ventilatie, dus ontstaat een risico op vochtproblemen.
Om die reden moet altijd een compenserend ventilatierooster worden aangebracht behalve
wanneer men tegelijk met het water- en tochtdicht maken mechanische ventilatie realiseert.
9.3 Diverse detailleringen ramen en deuren
We onderscheiden 5 categorieën detailleringen.
A. Traditionele detailleringen- zetramen en deuren in steensponning
Oorspronkelijk waren er in veel molens de vensteropeningen uitgevoerd als
steensponningen waarin een zogenaamd zetraam koud in de muur was geplaatst. Deze
ramen hielden het regenwater buiten, maar maakten tegelijkertijd, door tocht langs de
kieren, natuurlijke ventilatie mogelijk. Bij een groot deel van de onderzochte molens
zitten er nog zetramen in de molen, bij elke molen nog in een gedeelte, vaak op de
bovenste zolders.
Bij De Distilleerketel, molen De Noord te Schiedam, molen Nooit Gedacht te Spijkenisse
en de Knipmolen te Voorschoten is er lekkage rond de deur. Bij De Arend, De Vrijheid
te Schiedam, molen Windvang en D’Orangeboom is er lekkage rond zowel de deuren
als de zetramen. Bij De Kerkmolen te Molenaarsgraaf, de Kokmolen te Warmond, de
Zwanburgermolen te Warmond en de Zuidwijksemolen te Wassenaar is er lekkage rond
de zetramen.
Figuur 9.2 – Zetramen, De Haas te Benthuizen
82