Management Scope 11 2007

ANALYSE
Topmanagers op
eigen benen
Een mooie carrière bij een multinational opgeven
om om voor jezelf te beginnen. Weinig managers
durven zich te bevrijden van
hun gouden keten, uit angst
voor mislukking of statusverlies.
Vijf ex-managers over hun
drijfveren om over te stappen
naar het vrije ondernemerschap.
Tekst Marike van Zanten
Achttien jaar lang werkte Cornelis Verolme bij machinefabriek Stork,
toen zijn functie als hoofdingenieur begon te knellen. Ambitieus als
hij was, hengelde Verolme naar een directiefunctie, die echter niet
voor hem was weggelegd in het toenmalige familiebedrijf. “Ik ging
Stork te klein vinden!” schreef hij later in zijn memoires. De werkelijkheid
was waarschijnlijk dat hij zelf te groot was geworden voor
Stork. En dus begint Cornelis Verolme voor zichzelf. Hij is dan net 46
geworden.
Scheepswerfmagnaat Verolme is hét voorbeeld van de manager die
zijn positie bij een gevestigd bedrijf verruilt voor het onzekere bestaan
van de startende ondernemer. Slechts weinigen wagen zich aan een
dergelijke overstap. Ook niet nu de drempel naar het zelfstandig
ondernemerschap een stuk lager ligt dan vijftig jaar geleden, doordat
diensten minder investeringen vragen dan zware industrie, informatie
en kapitaal in ruimere mate voorhanden zijn en de wereldmarkt open
ligt. Ondernemers en managers lijken nog steeds te worden gescheiden
door een onzichtbare glazen wand, als twee verschillende soor-
34 MANAGEMENT SCOPE
ten in de kweekkas van leiderschap. De ene soort wordt geboren, de
andere kunstmatig opgekweekt op MBA-opleidingen - een hybride
vorm is zeldzaam.
Toch heeft een aantal topmanagers onlangs de overstap naar het vrije
ondernemerschap gemaakt. Angelien Kemna bijvoorbeeld die haar
functie als chief executive officer bij ING Investment Management
Europe na zes jaar opgeeft om samen met haar partner in venture
capital te stappen en een parttime functie als hoogleraar te vervullen.
Kemna zegt genoeg te hebben van het “eendimensionale carrièrejagen”.
Maria Molenaar richtte na haar vertrek als CEO bij Kühne+Heitz
het bedrijf New Ventures Holding op. Gina van der Werf koerste na
haar vertrek als waarnemend CEO bij Priority Telecom evenmin aan op
een nieuwe functie bij een beursgenoteerd bedrijf, maar startte een
bureau voor juridische dienstverlening.
Leuren met visitekaartjes
Zijn het alleen vrouwen die het pluche verlaten? Uit onderzoek blijkt
dat vrouwen in het bedrijfsleven vaak vluchten naar het vrije ondernemerschap.
Niet zozeer omdat ze moe zijn van het gebeuk tegen
het het glazen glazen plafond, maar omdat omdat ze daar hun eigen regels kunnen
maken. Zo verliet de Amerikaanse Ann Buivid in 2002 2002 haar positie
als als president van de personal care-divisie van Remington Remington om samen
met een collega cosmeticabedrijf Artemis Woman te starten. Het
bedrijfje draait draait vier miljoen dollar omzet met vijf medewerkers. “De
jongens zeiden altijd: ‘Je bent een van ons”, motiveert de 53-jarige
Buivid in
Business Week haar beslissing. “Maar dat was hard wer-
ken. Je Je bent voortdurend voortdurend aan het compenseren compenseren voor het feit dat je
je je in in een een mannenwereld bevindt.” Of neem Christine Wellens die na
twintig twintig jaar jaar carrière bij hightechbedrijven voor zichzelf begon. “Hoe
hoger ik kwam in het management, management, hoe meer het zakenleven begon
te lijken op een exclusieve club of een kliek. Mijn kracht lag niet in
smoezen en politiek en ik dacht niet dat ik dat nog eens twintig jaar
kon volhouden.”
volhouden.”
Volgens Marjon Oosterhout, die zelf net is opgestapt als Head
Global Leadership Development bij Shell Exploration & Production
om haar eigen adviesbureau te beginnen, hebben ook mannen er
moeite mee dat ze niet op een authentieke manier de top kunnen
bereiken, zonder concessies te doen aan hun eigen overtuigingen.
“Dat ben ik vaak genoeg tegengekomen tijdens het coachen van
managers. Maar ze zijn ambitieus of ze denken aan hun studerende
kinderen en dus conformeren ze zich. Vrouwen doen die concessie
minder snel.”
Vrouwen zijn volgens Oosterhout ook minder statusgevoelig, een
andere reden die veel topmanagers weerhoudt om de stap te zetten.
“Als je namens Shell of bijvoorbeeld General Electric ergens binnenkomt,
willen alle mensen je spreken.” De DGA van Nieuwe Start
bv moet met zijn visitekaartjes leuren en dat is even wennen. Ook
Kemna vond het moeilijk om haar positie in de financiële wereld op
te geven, zei ze eerder in dit blad. “Zo’n beslissing vraagt om soul
searching. Je weet natuurlijk best dat je een mooie carrière gemaakt
hebt en je bent bekend in binnen- en buitenland. Daar heeft mijn
vertrek ook behoorlijk wat reacties losgemaakt. Dat geef je allemaal
op. Je moet voor zo’n beslissing toch je ego opzij kunnen zetten.”
“ Ik had genoeg van het
eendimensionale carrièrejagen”
Angelien Kemna
Regels herschrijven
Toch zijn er ook mannen die de stap wagen. Soms gaat aan die
beslissing een gedwongen vertrek vooraf. Een schok lijkt soms
de enige manier om de gouden handboeien te breken die veel
topmanagers aan het bedrijf geketend houden. Statusverlies en
angst voor mislukking zijn geen issue meer, omdat de manager in
kwestie niets meer hééft te verliezen. Een succesvolle eigen onderneming
biedt de manager bovendien de mogelijkheid om zich
te revancheren. Zo startte Walter van de Vijver na zijn vertrek als
directeur Exploratie en Productie bij Shell vanwege problemen met
de reserveboekhouding, het bedrijf Delta Hydrocarbons. Dat deed
hij samen met Maarten Scholten, hoofd van de fusie- en overnamedivisie
van Schlumberger, en financieel directeur Jeri Eagan, die na
29 jaar Shell met pensioen ging en een nieuw leven begon. Delta
Hydrocarbons gaat de laatste druppels olie winnen uit oude velden.
Het bedrijf richt zich letterlijk op de restjes die zijn oude werkgever
laat liggen.
“ Veel managers zijn verwend door het
pluche en bang voor mislukking”
Dat geldt voor meer start-ups van voormalige managers. Twee jaar
geleden begon Ruud Kraan, na zijn vertrek als directeur bij producent
van medische apparatuur Pie Medical, op zijn 53ste voor
zichzelf met Classic Imaging. Het bedrijf brengt een scanner op
de markt waarmee boeren snel kunnen vaststellen of hun varkens
drachtig zijn. Het idee voor de scanner werd geboren bij Pie Medical,
waar het echter nooit in de praktijk werd gebracht. Iets dergelijks
geldt voor Herjan Coelingh Bennink die met zijn nieuwe bedrijf
Pantarhei nieuwe medicijnen ontwikkelt op een manier waarvoor
hij vruchteloos pleitte bij zijn voormalige werkgever Organon.
Het kapitaliseren van ideeën die de werkgever laat liggen, vormt
een beproefde succesfactor voor managers die een nieuwe onderneming
starten, zo blijkt uit onderzoek van het EIM. Alle zeven
NOVEMBER 2007 35
Foto: Mark van den Brink